همشهری آنلاین _ شهره کیانوش راد: «معصومه رضوان فر» مسئول مرکز مطالعات باغ‌موزه سعدآباد می‌گوید: «در مجموعه سعدآباد ۵۵گونه پرنده شناسایی شده که در پوشش جنگلی و قسمت‌هایی که دره‌های پر آب و نهرها جاری است، لانه‌گذاری و زادآوری دارند. شرایط استثنایی این مجموعه باعث می‌شد تا در فصول مختلف پرندگان مهاجر بسیاری به سمت سعدآباد پرواز کنند.» به گفته رضوان‌فر، پرندگان سعدآباد به ۳ بخش بومی، مهاجر و عبوری تقسیم می‌شوند. مرکز مطالعات باغ‌موزه از سال ۱۳۹۲ فعالیت خود را با هدف انجام پژوهش‌های علمی و مطالعه تنوع زیستی در مجموعه سعدآباد شروع کرد و همزمان پژوهش و عکاسی پرنده‌ها توسط «قاسم چابک» انجام شد.
- پری شاهرخ
۲۴ سانتیمتر طول دارد. خجالتی و هم اندازه توکاست. هنگام مهاجرت بیشتر از آنکه دیده شود صدایش شنیده می‌شود. در پرواز، دم نسبتاً کوتاه به نظر آمده و شبیه دارکوب‌ها پروازش اندکی موجی شکل است که بر اثر کج گردن آرام بال‌ها حالت پروازش تغییر می‌کند. روی شاخه‌ها و معمولاً روی نوک درخت می‌نشیند و میان شاخ و برگ‌ها پنهان می‌شود. این پرنده درخت زی است و در بوستان‌ها، جنگل‌های با درختان پهن برگ، میوه‌زارهای کهن و سواحل رودخانه‌ها به سر می‌برد و به ندرت در فضای باز دیده می‌شود و لابه‌لای شاخه‌های افقی درختان به‌صورت آویزان آشیانه می‌سازد. در ایران تابستان‌ها فراوان است و به‌صورت مهاجر عبوری در همه جا دیده می‌شود.
- سارگپه جنگلی
۵۰ تا ۵۷ سانتیمتر طول بدنش و رنگ پر و بال در این پرنده خیلی متنوع است. سطح پشتی آن قهوه‌ای پررنگ و سرش خاکستری است. سطح شکمی پر از نقوش دالبری قهوه‌ای پررنگ و گاهی کاملاً قهوه‌ای یکدست است. از لارو زنبورها و گاهی موش، پرندگان کوچک و تخم پرندگان تغذیه می‌کند. این پرنده اغلب در حاشیه جنگل‌ها یا نواحی باز وسط جنگل‌ها به‌خصوص درختان برگ‌ریز به سر می‌برد. در ایران اغلب به‌صورت مهاجر عبوری در شمال و غرب ایران به وفور دیده می‌شود.
- پیغوی کوچک
پرنده ماده ۳۳ سانتیمتر و پرنده نر ۲۹ سانتیمتر طول دارد. پرنده نر شبیه قرقی است؛ با این تفاوت که دمش کوتاه‌تر و انتهای آن گردتر است. این پرنده ۲ نژاد دارد که درنژاد ایرانی، پرنده نر دارای روتنه خاکستری کمرنگ با انتهای بال‌های تیره و زیر تنه سفید کرمی است. این پرنده در بیابان‌ها و شیب‌های درخت‌دار و مناطق جنگلی که درخت‌های پراکنده‌ای دارد به سر می‌برد و روی درختان آشیانه می‌سازد. در ایران به‌صورت مهاجر تابستانی، درشمال و شمال شرقی و در زمستان در جنوب‌شرقی و جزیره قشم نیز دیده می‌شود.
- دم جنبانک ابلق
۱۸ سانتیمتر طول دارد و به واسطه پر و بال سیاه و سفیدش به آسانی از سایر دم جنبانک‌ها متمایز می‌شود. دم جنبانک ابلق در مناطق باز، اغلب نزدیک جوامع انسانی، شهرها و بوستان‌ها و کشتزارهای آبیاری شده و کنار رودها به سر می‌برد و در سوراخ دیوارها، پل‌ها و دیواره ساحلی رودخانه‌ها تولید مثل می‌کند. در ایران بومی و فراوان است و تعداد فراوانی نیز به‌صورت مهاجر، زمستانی به ایران وارد می‌شوند.
- دلیجه کوچک
۲۸ تا ۳۳ سانتیمتر، طول و شباهت بسیار با دلیجه دارد. اما اندکی کوچک‌تر و لاغرتر است و بال‌هایش اندکی باریک‌تر و کوچک‌تر با رنگ روشن‌تر و بال زدن‌های سریع‌تر است. این پرنده معمولاً از حشرات در حال پرواز تغذیه می‌کند. دلیجه در باغ‌های قدیمی و دره‌های سنگی به سر می‌برد و به‌صورت گروهی در سوراخ‌های دیوارها و شکاف صخره‌ها، همراه با کبوترها و گنجشک‌ها آشیانه‌سازی و تولید مثل می‌کند. در ایران خصوصاً تابستان‌ها فراوان است.