همه شهروندان حتي پرنده‌هايي كه گاه و بي‌گاه به هواي خاطره دور باغ‌هاي تهران، به اين شهر پر مي‌زنند، دلزده، براي هميشه تهران را ترك مي‌كنند. تهران، شهر باغ‌هاي سبز ديروز، امروز نمايشگاهي از آهن و سيمان است كه از هر گوشه شهر به آسمان سر مي‌كشند؛ شهري كه شايد ديگر براي قدم‌زدن، محبت‌كردن، دانه‌دادن به پرنده‌ها، پذيرايي از گربه‌ها و آب دادن به گل‌ها، زيادي مدرن است. اما در همين شهر شلوغ آدم‌هايي هستند كه هنوز سخاوتمندانه براي گنجشك‌ها سفره پهن مي‌كنند و به بلبل‌ها خوشامد مي‌گويند.
دكتر هومن اردبيلي يكي از شهروندان تهراني است كه برايش شنيدن صداي پرنده‌ها در كوچه‌پسكوچه‌هاي شهر اهميت دارد. بنابراين تصميم گرفته است براي كمك به اين فرشته‌هاي بالدار شهر، در پارك خوارزم تهران ضيافتي بي‌بديل را رقم بزند. دكتر اردبيلي كه فارغ‌التحصيل رشته پزشكي و متخصص در امور زيبايي است، با همكاري شهرداري تهران، در راستاي ماندگاركردن نواي پرندگان در شهر، با دكتر روح‌الله پورصالحي، مشاور باغ پرندگان لويزان تهران مشورت كرد و تحقيق يكساله‌اي درباره انواع گونه‌هاي پرنده كه در تهران پرواز مي‌كنند، انجام داد تا بهترين امكانات ممكن براي اين پرندگان آماده شود. در اين تحقيق يكساله گونه‌هاي مختلفي كه در ايام مختلف سال مهمان شهر شلوغ تهران مي‌شوند، با دقت شناسايي شدند كه تنوع آنها به 3نوع دسته‌بندي شد؛ پرنده‌هاي مهاجر، پرنده‌هاي زمستان‌گذر و پرنده‌هاي تابستان‌گذر، كه به 3شكل مختلف حشره‌خوار، دانه‌خوار و همه‌‌چيز خوار تغذيه مي‌كنند. بعد از بررسي‌هاي مختلف16 نوع پرنده در اين منطقه ديده شد كه شامل سينه‌سرخ اروپايي، سهره طلايي، قمري معمولي، دم جنبانك‌ابلق، سار، مينا، سهره جنگلي، زاغ، كلاغ، گنجشك، داركوب، داركوب سوري، سهره بال‌سپيد، سهره بزرگ، سسك معمولي و چرخ‌ريسك مي‌شود. همزمان با اين شناسايي، آشيانه‌هاي مناسب براي اين نوع گونه‌ها انتخاب شد، سپس اين لانه‌ها از بهترين شركت‌هاي توليدكننده تهيه و نهايتا با همكاري شهرداري، عمليات لانه‌گذاري در پارك خوارزم آغاز شد و تا الان حدود 300لانه در اين پارك جاي‌گذاري شده است و بيش از 300عدد از انواع لوازم جانبي كه مي‌تواند مورد استفاده پرندگان قراربگيرد نيز در اين پارك نصب شده است كه شامل نردبان پرنده، تاب‌پرنده و مخازني براي قراردادن دانه براي خوراك روزانه پرندگان مي‌شود.
- جايي براي ماندن
اسفندماه سال گذشته بود كه دكتر اردبيلي با حضور نمايندگاني از شهرداري در پارك خوارزم، به همه هم‌محلي‌هايش اعلام كرد كه از اين پس پرنده‌هاي خيابان زرافشان در لانه‌هايي كه در پارك خوارزم براي اسكان آنها تدارك ديده شده، مهمان مردم اين محل هستند تا شايد كودكان فردا بتوانند با شنيدن داستان سينه‌سرخ، تصويري از يك پرنده را به‌خاطر آورند، نه اينكه آسمان پر از پرواز تهران را افسانه‌اي دور بپندارند. دكتر اردبيلي از مردم خواست كه در جايگاه‌هاي مخصوص دانه، براي پرندگان دانه‌هاي مناسب بريزند و ميزبان خوبي باشند، بلكه شهر تهران براي پرندگان مهاجر و غيرمهاجر، جايي براي ماندن باشد؛ آسماني پر از پرواز و روزگاري پر از نغمه‌هاي دل‌انگيز كه اندكي رنج محصورشدن انسان امروز را در ميان آوار آهن و سيمان تسكين بخشد و شهر تهران را چون گذشته، شهر عاشقانه‌هاي جاودان سازد.
- مادرم هميشه نگران پرنده‌ها بود
از دكتر اردبيلي درباره دليل اين اقدام مي‌پرسم و ايشان در پاسخ مي‌گويد: «مدت زيادي به اين فكر كردم كه چه چيزي مي‌تواند روح مادرم را آرام و از من خشنود سازد. نهايتا به اين نتيجه رسيدم كه مادرم هميشه نگران پرنده‌هاي شهر بود؛ پرنده‌هايي كه كم‌كم براي هميشه تهران را ترك مي‌كنند. مادرم هميشه پشت پنجره براي پرنده‌ها دانه مي‌ريخت و از ديدن‌شان به وجد مي‌آمد. مي‌توانستم تصور كنم كه چه اندازه روح مادرم از شهر من ناراحت خواهد شد، اگر بداند كه پرنده‌اي در تهران نيست كه بشود برايش دانه ريخت. بنابراين مصمم شدم فكري براي پرنده‌هاي كوچك شهرمان بكنم. با دكتر پورصالحي كه متخصص پرنده‌شناسي هستند مشورت كردم و قرار شد بعد از يكسري تحقيقات كامل درباره گونه‌هاي پرنده كه در تهران زندگي مي‌كنند، تجهيزات لازم فهرست و سفارش داده شوند. بعد از اين مرحله ما وارد مرحله رايزني با شهرداري شديم كه خوشبختانه با مساعدت و همكاري زياد اين سازمان توانستيم اسفند سال 95، با حضور مسئولين شهرداري، مراسم لانه‌گذاري پرندگان را به پايان ببريم».
- صداي پرندگان؛ ميراثي براي آيندگان
دكتر اردبيلي مي‌گويد: «من هميشه به طبيعت اطرافم دقت دارم و متوجه شدم كه در اين منطقه از تهران، از آنجا كه هنوز بلندمرتبه‌سازي به شكل افراطي انجام نشده است، صبح‌ها مي‌توان با شنيدن صداي پرندگان از خواب‌برخاست و در طول روز از اين نواي دل‌انگيز لذت برد؛ اتفاقي كه من در محل كارم و ديگر نقاط تهران كمتر مي‌توانم شاهد آن باشم؛ چرا كه ساخت و سازهاي بي‌رويه و بلندمرتبه‌سازي، تخريب باغ‌ها و قطع درختان، ديگر محلي امن براي آشيانه‌سازي پرندگان كه بتوانند در آن با آرامش ترانه بخوانند باقي نگذاشته است.
ترسيدم كه مبادا در آينده‌اي نه‌چندان دور نتوانيم پاسخگوي مطالبه بحق نسل آتي براي تجربه آواي دلنشين پرندگان باشيم و حس كردم كه بايد زودتر كاري براي ماندگار كردن اين نواها در تهران كرد. به‌خصوص كه كوچ هميشگي پرندگان تهران، علاوه براين ضايعه، مي‌تواند خسارت جبران‌ناپذير ديگري در اكوسيستم طبيعي را باعث شود كه درصورتي كه امروز راهكار مناسبي براي اين اتفاق تدبير نشود، شايد فردا خيلي دير باشد».
- خلاقيت در خيرخواهي
از دكتر اردبيلي مي‌پرسم آيا بهتر نبود پولي را كه براي نصب لانه پرنده‌ها خرج كرده، براي امور خيريه اختصاص مي‌داد؟ مي‌گويد: «اين سؤال را زياد شنيده‌ام و حتي افراد زيادي هستند كه به من گفته‌اند در شهري با اين همه معضلات اجتماعي، هزينه براي پرندگان اشتباه است. بايد بگويم كه من به امور خيريه هم توجه دارم و نيمكت‌سازي براي مدارس محروم يكي از كارهايي است كه به شكل ويژه براي خشنودي روح مادرم انجام مي‌دهم، اما هميشه فكر مي‌كنم كه كار خير به شكل‌هاي مختلفي مي‌تواند بروز كند و بايد در اين زمينه خلاقيت داشت. من فكر مي‌كنم رسيدگي به روح شهرونداني كه ذائقه بصري‌شان كم‌كم دارد به ديدن ساختمان‌هاي بلند عادت مي‌كند، هم مسئله مهمي است. من با كاشت لاله‌ها تصميم داشتم كه به نوعي فرهنگسازي كنم و بگويم شايد زمان آن رسيده كه براي زيباسازي محيط زندگي‌مان خودمان دست به‌كار شويم و هركدام به سهم خود در اين مسير قدم بگذاريم. شايد داشتن يك گلدان كوچك در محيط اداري‌مان كار سختي نباشد. كاشتن چند بوته گل در باغچه كوچك روبه‌روي در منزل‌مان يا حتي عادت كردن به خريد و هديه گل، كار مشكلي نيست. من تصميم داشتم كه مردم با ديدن اين گل‌ها به اين مسائل بيشتر فكر كنند.
در مورد پرنده‌ها هم به همين صورت است؛ علاوه بر اينكه مي‌دانم ديدن آسماني كه هنوز پرواز پرندگان را فراموش نكرده، مطالبه نسل آينده ماست، خوب مي‌دانم اگر امروز فكري به حال شهر بدون پرنده نكنيم، فردا خيلي دير است و فكر مي‌كنم هر اقدامي در اين راستا مي‌تواند يك كار خير محسوب شود. علاوه بر اين مسئله، در پارك خوارزم، مكان‌هايي براي ريختن دانه براي پرندگان پيش‌بيني شده است كه در روزهاي آينده مي‌تواند براي فرزندان اين محل ايجاد مسئوليت كند و به آنها دوستي و همراهي با پرندگان را بياموزد؛ به آنها ياد بدهد كه بايد نگران پرنده‌هاي شهر باشند و براي گرسنگي آنها فكري بكنند و براي‌شان دانه بريزند؛ پرنده‌هايي كه در اين لانه‌ها در پارك خوارزم ساكن خواهند شد و به‌زودي همه مردم از ديدن آنها لذت خواهند برد».
- رابطه مادر و همسرم رابطه مادر و فرزندي بود
دكتر اردبيلي در فعاليت‌هايي كه انجام مي‌دهد نقش خانواده‌اش را بسيار زياد مي‌داند، براي همين وقتي پاي تقدير و تشكرها به ميان مي‌آيد بلافاصله مي‌گويد: «همسرم؛ دكتر مريم ملك‌پور» و در ادامه توضيح مي‌دهد: «هميشه رابطه مادر و همسرم مانند رابطه مادر و فرزندي بود و حتي در سانحه آخري كه براي مادرم اتفاق افتاد، همسرم در بيمارستان روزها كنار ايشان ماند، اشك ريخت و از او مراقبت كرد. رابطه اين دو شبيه 2 دوست بود و بسيار به هم نزديك بودند؛ بنابراين وقتي به همسرم گفتم كه مي‌خواهم براي شادي روح مادر به‌عنوان خيرات، براي پرندگان شهر آشيانه بسازم، بسيار استقبال كرد و بايد بگويم بخش مهمي از زحمات اين پروژه را شخصا به‌عهده گرفت و كار را به نتيجه رساند و مطمئنا بدون جديت و پيگيري‌هاي او تحقق اين اتفاقات به اين زودي‌ها ممكن نبود». در پارك خوارزم قدم مي‌زنم. به آشيانه‌هايي كه بر سر درخت‌هاي خالي خودنمايي مي‌كنند، نگاه مي‌كنم؛ به لانه‌هاي پرنده در دست كودكاني كه محبت به پرندگان شهر را تجربه مي‌كنند و به بچه‌هايي كه با اشتياق به اين لانه‌ها نگاه كرده و لبخند مي‌زنند. اين پارك و اتفاقات امروز پر از شور زندگي است. چشم‌هايم را مي‌بندم. به صداي پرندگان گوش مي‌سپارم و آرزو مي‌كنم فرداي آسمان تهران آبي‌تر باشد و آينده كودكان ما از خاطرات پرواز سرشار.
نظر شما