همشهری آنلاین_معصومه حق‌جو: طبق تحقیقات، به‌جز این زباله‌ها، فیلترها یا همان ته‌سیگارهایی که معمولاً در کوچه‌ها و خیابان‌ها یا باغچه‌ها می‌بینیم یکی از عوامل آلوده‌کننده محیط‌زیست هستند، به‌طوری که به آنها قاتل خاموش طبیعت هم لقب داده‌اند.
در منطقه ۶، علاوه بر این مشکل، معضل پخش تراکت‌های تبلیغاتی و ریختن آنها در معابر و اطراف مخازن زباله به دیگر مشکلات محیط‌زیستی دامن می‌زند. از زمان شیوع کرونا ماسک‌ها و دستکش‌های رهاشده در محیط تبدیل به تهدید دیگری برای سلامت اهالی شده است.
«میترا طباطبایی» یکی از اهالی ساکن بلوار کشاورز است که در خصوص ته‌سیگارهای رهاشده در معابر، افراد سیگاری را مقصر اصلی نمی‌داند: «زمانی که شهروندان اصول تربیتی و زندگی اجتماعی را از کودکی یاد نگرفته باشند یا درباره اهمیت حفظ زمین و محیط‌زیست اطلاعاتی نداشته باشند، طبیعی است که حفاظت از محیط‌زیست جزء دغدغه‌هایشان نباشد. برخی با هر سیگاری که می‌کشند، ته سیگار را با تصور اینکه زباله کوچکی است و آلودگی زیادی ایجاد نمی‌کند، روی زمین می‌ریزند.»
این هم‌محله‌ای معتقد است اگر آموزش و پرورش مسئله حفظ محیط‌زیست را در مدارس نهادینه می‌کرد و آموزش آن را برعهده می‌گرفت، امروز شاهد مشکلات محیط‌زیستی کمتری در محله‌ها بودیم. از طرف دیگر، اهمیت به محیط‌زیست و اصول نگهداری از آن، نیاز به آگاهی‌رسانی عمومی دارد.
او در این‌باره توضیح می‌دهد: «قبل از آگاهی‌رسانی توسط رسانه‌ها و فضای مجازی و... باید ابتدا شهروندان و سازمان‌های مردم‌نهاد با کمک ارگان‌های مرتبط دولتی برای فرهنگسازی در این زمینه تلاش کنند. با توجه به شرایطی که کرونا ایجاد کرده، شهروندان کمتر به‌سراهای محله و فرهنگسراها رفت‌وآمد دارند، بنابراین می‌توان با تبلیغات محیطی در محله‌ها و معابر اصلی و فرعی با کمک شهرداری‌های نواحی گام کوچکی برای فرهنگسازی برداشت. در کلاس‌های آنلاین مدارس هم با کمک کارشناس محیط‌زیست برای آموزش همه دانش‌آموزان، به‌خصوص در سنین پایین، می‌توان اقدام کرد.»
- استفاده از قوطی‌های فلزی نوشابه
«سحر علیپور»، دبیر کانون محیط‌زیست منطقه ۶، هم می‌گوید برای اینکه کم‌کم در این زمینه فرهنگسازی شود باید خودمان دست به کار شویم. هر شهروندی با روی خوش و کلام مؤثر هم می‌تواند گامی برای آگاه‌سازی دیگر شهروندان بردارد: «چند روز قبل از پارکی عبور می‌کردم که تابلو بزرگ دخانیات ممنوع در آن نصب شده بود. زیر تابلو چند جوان در حال سیگار کشیدن بودند.
اشاره به تابلو کردم و به بهانه اینکه عینک همراه ندارم از آنها خواستم نوشته روی تابلو را برای من بخوانند. وقتی گفتند نوشته شده دخانیات ممنوع، متوجه رفتار ناشایست خودشان شدند و ته‌سیگارها را از روی زمین برداشتند و عذرخواهی کردند. سرتاسر فضای سبز وسط بلوار کشاورز هم، از باغچه‌ها گرفته تا زیر نیمکت‌ها، پر است از فیلتر سیگار.»
این معضل محیط‌زیستی در همه معابر و پارک‌ها وجود دارد. او ادامه می‌دهد: «باید همه از محله خودمان شروع کنیم. هر شهروندی می‌تواند روی قوطی‌های فلزی نوشابه که خطر آتش‌سوزی ندارند، یک دریچه ایجاد و به برخی از نیمکت‌ها نصب کند تا بعداً شهرداری اقدامی برای جمع‌آوری این ته‌سیگارها کند. متأسفانه بارها مشاهده شده که مأموران شهرداری ته‌سیگارها را به سمت باغچه‌ها جارو کرده‌اند، چون وسیله مناسب دیگری برای جمع‌آوری در اختیارشان نیست. شهرداری باید آموزش‌هایی برای جمع‌آوری صحیح به آنها بدهد. می‌توان از جاروهای برقی مخصوص استفاده کرد تا هیچ زباله‌ای حتی فیلتر سیگار هم روی زمین باقی نماند.»
به گفته دبیر کانون محیط‌زیست منطقه ۶، برای حفظ محیط‌زیست نه تنها شهروندان، بلکه همه ارگان‌ها و سمن‌ها باید همکاری کنند تا محیط پاک و سالمی برای آیندگان داشته باشیم. او ادامه می‌دهد: «آموزش و پرورش هم در این زمینه نقش پررنگی دارد. در عصر حاضر، بزرگ‌ترین منبع اطلاع‌رسانی تلویزیون است و حتی در سریال‌ها می‌توان این فرهنگ را کم‌کم جا انداخت و مردم را آگاه کرد.»
- ضرورت مسئولیت‌پذیری و احترام به حقوق شهروندی
«نیلوفر حسینی» دبیر محیط‌زیست محله جهاد است. او همان‌طور که از عنوانش مشخص است، جزو شهروندانی است که دغدغه مسائل محیط‌زیستی دارند. حسینی می‌گوید: «بارها شهروندانی را دیده‌ایم که خودشان در طبیعت برای برداشتن زباله‌های رهاشده توسط دیگران دست به کار شده‌اند. اینکه کسی مسئولیت جمع‌آوری زباله‌های شهروندان بی‌مسئولیت را برعهده بگیرد شاید چندان برای فرهنگسازی مؤثر نباشد. معتقدم تک‌تک افراد باید مسئولیت‌پذیری و احترام به حقوق شهروندی را رعایت کنند.»
دبیر محیط‌زیست محله جهاد ایده‌ای را که در منطقه ۱۴ شهرداری عملی شده، اقدام مؤثری می‌داند: «در منطقه ۱۴ زیرسیگاری‌هایی به شکل سیگار در برخی از فضاهای عمومی نصب شده تا مردم تشویق به استفاده از این زیرسیگاری‌ها شوند. با سرای محله جهاد هم این ایده را مطرح کردم و مقرر شده روی این طرح کار کنیم.» حسینی برای جمع‌آوری فیلترهای سیگار پیشنهاد می‌دهد: «اگر شهرداری هم در مکان‌های عمومی، با خلاقیت زیرسیگاری‌هایی را طراحی و نصب کند، ما هم می‌توانیم شهروندان را به این کار تشویق کنیم و دست‌دردست هم برای از بین بردن این مشکل زیست‌محیطی قدم برداریم.»
به گفته دبیر محیط‌زیست محله جهاد، این زباله به ظاهر کم‌اهمیت، علاوه بر آلودگی محیط‌زیست، آلودگی بصری هم به دنبال دارد و جزو زباله‌های خطرناک محسوب می‌شود. بارها گزارش شده است که خوردن این زباله خطرناک باعث مرگ پرنده‌ها شده است.»
- لزوم اعمال قانون برای حفظ محیط‌زیست
طبق قانون مدیریت پسماند، فرایند جمع‌آوری و معدوم کردن ته‌سیگار به عهده تولیدکننده سیگار است که باید یا معدوم کردن آن را به عهده بگیرد یا به جای آن عوارض بپردازد. در اغلب نقاط دنیا، علاوه بر آموزش و اطلاع‌رسانی، قانون‌هایی هم اعمال شده تا آسیب‌های محیط‌زیستی ناشی از فیلترهای استفاده‌شده سیگار کاهش یابد.
به‌عنوان مثال، در برخی کشورها به ازای رها کردن هر ته‌سیگار در معابر، فرد متخلف موظف است مبلغی به‌عنوان جریمه پرداخت کند، اما هنوز قانونی در کشور برای مبارزه با این زباله خطرناک وجود ندارد. قبلاً اجباری شدن کمربند ایمنی و اعمال قانون برای افراد متخلف و اخذ جریمه باعث شد تا کم‌کم رعایت این مورد بین شهروندان فرهنگسازی شود، به‌طوری که امروز تعداد افرادی که از این قانون تخطی می‌کنند، بسیار کم شده است. این موضوع نشان می‌دهد اگر برای حفظ محیط‌زیست هم قانون‌هایی همانند دیگر کشورها وضع شود، می‌توانیم شاهد محیط‌زیستی با کمترین میزان زباله باشیم.