این جمعیت 25 سال پیش با همت «مهلقا ملاح» پا گرفته و اکنون بسیاری از اعضای آن به سفیرانی آگاه تبدیل شده‌اند که شهروندان را با خطرات تهدیدکننده محیط‌زیست آشنا می‌کنند. «ملیحه ساغری»، «دیکروناهی هواکبیان»، «منصوره خسروشاهی» و «ملیحه‌سادات فاطمینژاد» بانوان پیشکسوت این جمعیت هستند. آنها در مناطق 2 و 3 زندگی می‌کنند و برای فرهنگسازی در محل سکونت خود نقشی بسزا دارند. در خاطرات کودکی هریک از این بانوان نقش پررنگ خانواده دیده می‌شود که عشق به طبیعت را در وجودشان پرورش داده است.
«ملیحه ساغری» شمال تا جنوب ایران را برای کمک به حفظ زمین زیر پا گذاشته است. در دامن طبیعت بزرگ شده و روزهای کودکی‌اش در خانواده‌ای کشاورز و به دور از آلودگی هوا و هیاهوی تهران گذشته است. او تعریف می‌کند: «باغ باصفا و پربرکتی داشتیم که پر از درخت میوه بود. مادرم به حیف‌ومیل‌نشدن میوه‌های درختان اهمیت زیادی می‌داد و از نهال‌های باغ با محبتی مادرانه مراقبت می‌کرد.
او حتی برای برگ درختان ارزش قائل بود و برای استفاده از برگ درخت توت کرم ابریشم پرورش می‌داد.» آشنایی با «مهلقا ملاح» نقطه شروع فعالیت‌های زیست‌محیطی ساغری به شمار می‌آید. او می‌گوید: «من و همسرم به برنامه‌های محیط‌زیستی علاقه‌مند بودیم، ولی آن زمان تشکل‌های محیط‌زیستی گمنام و انگشت‌شمار بود. وقتی شنیدم خانم ملاح و تعدادی از بانوان در این زمینه فعالیت می‌کنند به عضویت جمعیت درآمدم.» آشنایی با این گروه روش زندگی ساغری را تغییر می‌دهد.
او می‌گوید: «تلاش برای حفظ طبیعت را از خودم و خانواده‌ام شروع کردم. مثلاً برای خریدهایم کیسه پارچه‌ای می‌دوختم و پوست میوه یا تفاله چای را داخل سطلی به کمپوست تبدیل می‌کردم تا به‌عنوان کود گیاهان استفاده شود. فرزندانم نیز از من الگو گرفته‌اند و این رفتارها جزیی از سبک زندگی آنها شده است.» شاید بتوان اعضای جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست را مبتکر و پیشتاز آموزش چهره به چهره دانست. ساغری تعریف می‌کند:
«آن زمان معمول نبود که برای آموزش به منزل شهروندان یا مدارس و مساجد برویم و با مشکلات زیادی این کار را انجام می‌دادیم. پس از آموزش اهالی از آنها می‌خواستیم برای تحویل زبالههای تفکیک‌شده خود در یک محل جمع شوند، اما خودرو تحویل زباله که از شهرداری درخواست می‌کردیم، نمی‌آمد و زبالههای انباشته‌شده دوباره مخلوط و روی زمین رها می‌شد.»
- مصرف بی‌رویه پلاستیک در کاووسیه
کاشت درخت به یاد درگذشتگان یا برای تولد نوزادان سنت زیبایی است که بانوان عضو جمعیت به جا می‌آورند. آنها به هر بهانه و مناسبتی با دم و دستگاه و بیل و بیلچه به منطقه‌ای خشک و بی‌دار و درخت می‌روند و نهال می‌کارند. تعداد زیادی از درختان تناور بوستان‌های ولایت و آب و آتش، سوهانک، دره تلو، کهریزک، کویر ساوه و... با همت اعضای جمعیت قد علم کرده است.
ساغری می‌گوید: «هر سال در روز درختکاری با فراخوان عمومی جمعیت، هزاران شهروند از گروه‌های مختلف؛ روحانیون، کسبه، کودکان و اعضای جمعیت مردمی «کنگره 60» جمع می‌شوند تا با هم درخت بنشانیم. ما از مسئولان بیمارستان لاله خواسته‌ایم با تولد هر نوزاد در محوطه معینی یک درخت بکارند و الان این محوطه به فضای سرسبز و زیبایی تبدیل شده است.» ساغری دبیر بازنشسته آموزش‌وپرورش و دبیر سرای محله کاووسیه است. وجود راسته‌های تجاری در محله کاووسیه مصرف نایلون را افزایش داده و او تلاش می‌کند خطرات انباشت پلاستیک را در طبیعت به کاسبان و اهالی یادآوری کند.
جلوگیری از اکتشافات بدون مجوز معدنکاران در منطقه حفاظت‌شده «بحرآسمان کرمان» یکی از مشغله‌های بانوی 53 ساله دوستدار محیط‌زیست کاووسیه است. او برای به نتیجه رسیدن این موضوع مدت‌ها در کنار عشایر استان کرمان زندگی و راه و نیمراه‌های زیادی را امتحان کرده است.
- فعالیت‌های محیط‌زیستی در مناطق حادثه‌دیده
«دیکروناهی هواکبیان» از نخستین بانوانی است که به جمعیت «زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست» پیوسته است. دلبستگی هواکبیان به طبیعت وکنجکاوی او در رمز و راز خلقت سبب شده رشته زیست‌‌شناسی را برای تحصیل انتخاب کند. او این رشته را تا مقطع دکتری در دانشگاه‌های ینگه دنیا گذرانده است. هواکبیان از تهیه‌کنندگان صدا و سیمای کشور است و بیش از هزار برنامه تلویزیونی با موضوع محیط‌زیست تولید کرده است.
این بانوی ارمنی دوستدار طبیعت با نشر علم و تجربه‌اش وآموزش رابطان بهداشت درمانگاه‌ها، مدیران مؤسسات و معلمان مدارس، بسیاری از شهروندان را با برنامه‌های جمعیت همراه کرده است. مواقعی که گوشه‌ای از کشور دچار بحران‌های طبیعی مانند سیل و زلزله می‌شود هواکبیان به همراه تعدادی از اعضای جمعیت راهی مناطق حادثه‌دیده می‌شود تا به مردم کمک کند.
او می‌گوید: «در موقعیت‌‌های بحرانی همه فقط به زمان حال فکر می‌کنند و با رها کردن زباله و ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در اطراف، از شهر یک زباله‌دانی بزرگ می‌سازند. آثار این مسئله به بیماری مردم مصیبت‌زده ختم نمی‌شود و در آینده برای شهرعواقب زیست‌محیطی ناگواری به بار می‌آورد.» هواکبیان ساکن محله ونک است و از کمبود امکانات اجرای طرح تفکیک زباله در این محله گلایه دارد. او می‌گوید: «بسیاری از شهروندان در منزل زبالههای خشک و تر را تفکیک می‌کنند، اما فقط یک سطل مکانیزه در معابر قرار گرفته و آنها برای تحویل زبالههای خشک باید منتظر خودرو ملودی‌دار شهرداری بمانند.»
- سرسبزی داودیه را حفظ کنیم
«منصوره خسروشاهی» اهل تبریز است. در تبریز رسم شده که اگر شهروندی در زمانی نامناسب زباله بیرون بگذارد همسایه‌ها از او می‌خواهند تا زمان مراجعه خودرو ملودی‌دار زباله را در منزلش نگه دارد. خسروشاهی 74 سال دارد و ساکن محله داودیه است. او سال‌ها پیش از آموزش و پرورش بازنشسته شده، ولی شوق آموزگاری‌اش را تازه نگه داشته است.
وقتی یکی از اهالی محله زباله‌ها را در کوچه رها می‌کند یا حیاط را با آب شرب می‌شوید خسروشاهی نمی‌تواند بی‌تفاوت بماند و از مدیر ساختمان می‌خواهد با آموزش و تعیین مقررات برای ساکنان مجتمع مسکونی این رفتارهای نادرست را مدیریت کند. سهل‌انگاری شهروندان و مدیریت شهری در نگهداری از فضای سبز محله او را دلخور می‌کند و می‌گوید: «من در منطقه 3 زندگی می‌کنم.
این منطقه به سرسبزی شهرت دارد و حیف است این موهبت الهی را با بی‌توجهی از بین ببریم.» خسروشاهی گاهی با تعدادی از اعضای گروه برای روباه و حیوانات گوشتخوار صحرایی غذا می‌برد تا حیوانات کوچک را شکار نکنند. با دوندگی و تلاش او و بانوان عضو جمعیت بسیاری از کارخانه‌های دودزا از تهران به خارج از شهر منتقل شده است.
- احترام به طبیعت را از مادرم آموختم
خاطرات کودکی «ملیحه‌سادات فاطمینژاد» لبریز از احساسات سبز و خوشایند است. او می‌گوید: «ما در همدان زندگی می‌کردیم. وقتی پدرم می‌خواست باغ بخرد، باغ‌هایی خرم با قیمت مناسب به او پیشنهاد شد، ولی پدرم سراغ زمینی خالی و برهوت رفت. آن زمان من دختری خردسال بودم و مادرم به سختی اجازه می‌داد برای کاشت و آبیاری نهال‌ها همراه پدرم بروم.
اما با اصرار مادرم را راضی می‌کردم و با ذوق و شوق همراه پدرم به باغ می‌رفتم.» تماشای ذره ذره قد کشیدن درختان و تبدیل بیابان به باغی شاداب محبت زمین را در وجود فاطمینژاد ماندگار کرده و در آستانه 59سالگی به یکی از پایه‌های ثابت برنامه‌های جمعیت تبدیل شده است.
فاطمینژاد می‌گوید: «بسیاری از موضوعات زیست‌محیطی را از مادرم آموختم. او زباله‌ها را جدا نگهداری می‌کرد و آب شست‌وشوی میوه و سبزی را برای آبیاری گل و سبزه استفاده می‌کرد. زمانی که مواد پلاستیکی به تازگی وارد بازار لوازم خانگی همدان شده بود مادرم این وسایل را نمی‌خرید و معتقد بود مصرف پلاستیک سرطان‌زاست.» فاطمینژاد ساکن سعادت‌آباد و دبیر کانون محیط‌زیست محله پارک شقایق است. او روزهای تعطیل همراه نوجوانان محله به درکه می‌رود و زبالههای رودخانه را جمع‌آوری می‌کند.
- بنیانگذار جمعیت بانوان حافظ محیط‌زیست
نامگذاری جمعیت با عنوان «زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست» تدبیر هوشمندانه «مهلقا ملاح» بود تا به بانوان یادآوری کند به‌عنوان مدیران خانواده و پرورش‌دهنده نسل آینده در بهبود حال زمین نقشی کلیدی دارند. این جمعیت سال 1372 با تلاش ملاح، همسرش و تعدادی از استادان دانشگاهی فعالیت خود را آغاز کرد و سال 1374 به‌عنوان یک سمن مردمی ثبت شده است.
ملاح به عناوین «مادر محیط‌زیست ایران»، «بهترین شخصیت میراث طبیعی» و... شهرت دارد و با تبدیل زبالههای خانگی به کمپوست و اجرای روش‌هایی برای کاهش تولید زباله، الگوی کاملی از زندگی مطابق با نیاز محیط‌زیست را ارائه داده است.
او بانویی 100 ساله است که پس از دریافت مدرک دکترای علوم اجتماعی از دانشگاه سوربن به وطن بازگشت و با تأسیس جمعیت محیط‌زیستی «زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست» برنامه‌های زیست‌محیطی منسجم و هدفداری را برای نجات زمین و منابع طبیعی کشور اجرا کرد. این جمعیت اکنون در 8 استان و 16 شهرستان شعبه دارد و با اجرای طرح‌های پیشگیرانه از تخریب طبیعت، آموزش همگانی و فعالیت‌های پژوهشی در مسیر حفاظت از محیط‌زیست قدم برمی‌دارد.
نظر شما