همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده: در چند سال اخیر استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی و قنات‌ها باعث شده حالا در وضعیت هشدار و بحران قرار بگیریم. هر چند خشکسالی امری طبیعی است و باید این بحران مدیریت شود. در این زمینه، یکی از اقداماتی که شهرداری منطقه ۸ برای مواجهه با بحران کم‌آبی در نظر گرفته، ذخیره‌سازی آب قنات مهدی‌آباد و آب مسیل سرخه‌حصار در ۳ نقطه از منطقه است.
شهرداری با این اقدام ۲ هدف عمده را دنبال می‌کند. هدف اول ذخیره و تصفیه آب برای مواقع بحران از جمله خشکسالی و هدف دوم مربوط به آبیاری مکانیزه فضای سبز است. این اقدام برای نخستین بار است که در منطقه ۸ اتفاق می‌افتد و با توجه به نشانه‌های خشکسالی مسئولان این منطقه تصمیم به مدیریت بحران پیش از وقوع آن گرفته‌اند.
کمبود آب، معضلی است که تمام مناطق تهران به دلیل کاهش آب‌های زیر سطحی با آن مواجه هستند. برای ساماندهی شبکه آبرسانی و رفع مشکل احتمالی کمبود آب، شهرداری منطقه ۸ مطالعاتی را انجام داده و اقدام به جانمایی مخازن در نقاط مختلف منطقه کرده است. از سال‌ها قبل چندین حلقه چاه آب در منطقه وجود داشته که آبیاری فضای سبز منطقه به وسیله ذخایر آب این چاه‌ها انجام می‌شد اما با توجه به اخطارهای اداره آب و فاضلاب و استانداری مبنی بر احتمال پایان ذخایر آبی، در حال حاضر با نظر کارشناسان خدمات شهری و اکیپ‌های مطالعاتی، ۳ مخزن پلی‌اتیلن و بتنی برای ذخیره آب و آبیاری فضای سبز در منطقه جانمایی شده است.
یکی از منابع تأمین آب برای آبیاری فضای سبز در منطقه ۸، قنات قدیمی مهدی‌آباد است که منبع غنی از آب محسوب می‌شود که اگر ذخیره‌سازی آب آن به درستی صورت نگیرد این قنات هم خشک می‌شود. برای پیشگیری از این اتفاق ناگوار، مسئولان از سال گذشته تاکنون به جای استفاده از این منبع آب، به فکر ذخیره‌سازی آن افتاده‌اند، که اقدام بسیار مثبتی است.
- درختان جان می‌گیرند
بیشتر شهروندان منطقه ۸ با توجه به اقدامات عمرانی در زمنیه ذخیره آب، از جانمایی مخازن ذخیره آب مطلع شده‌اند و معتقدند با جانمایی این مخازن و آبیاری به روش مکانیزه، درختان منطقه جان دوباره می‌گیرند.
«رضا رسولی» ساکن محله هفت‌حوض، در این‌باره می‌گوید: «آبیاری فضای سبز منطقه بیشتر به روش دستی و نیروی انسانی صورت می‌گرفت و با توجه به اینکه منطقه ما ۱۰۰ میدان سرسبز دارد، رسیدگی بیشتر به فضای سبز آن باید مورد توجه قرار می‌گرفت. این درحالی بود که آبیاری توسط نیروی انسانی به‌صورت مستمر و روزانه صورت نمی‌گرفت و همین موضوع باعث شد برخی از درختان محله خشک شوند و خودمان برای قطع آن با سامانه ۱۳۷ تماس گرفتیم.» او به اصلی‌ترین مزیت جانمایی مخازن ذخیره آب اشاره می‌کند و می‌افزاید: «با توجه به امکان کمبود آب در فصل تابستان و ضرورت نگهداشت فضای سبز، جانمای مخازن ذخیره آب اقدام مثبتی است تا حداقل فضای سبز به‌صورت مستمر و روزانه و در یک ساعت معین آبیاری شود و شاهد خشک شدن و از بین رفتن فضای سبز نباشیم.»
- ذخیره آب برای روزهای بحرانی
مسیل سرخه‌حصار از مناطق بالا دست به منطقه ۸ سرازیر می‌شود و آب جاری در آن از کوه‌های شمیران و ولنجک سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به مسیل سرخه‌حصار در منطقه ۸ می‌رسد. البته در ادامه این مسیل به مناطق دیگر از جمله مناطق ۱۴ و ۱۵ هم می‌رسد. در حال حاضر شهرداری منطقه قرار است آب مسیل سرخه‌حصار و قنات مهدی‌آباد را برای مواجه با بحران خشکسالی ذخیره کند.
«عماد ترابی» یکی از اهالی خیابان گلشن دوست که شاهد این اقدام شهرداری است، می‌گوید: «خوشبختانه شهرداری به این نتیجه رسیده که آب مسیل باختر نباید هدر برود. درست است که این آب مانند آب شرب تمیز نیست و تصفیه نشده است اما در صورت تصفیه آن، می‌توان در مواقع بحران برای مصارف مختلف از جمله آبیاری فضای سبز و مصارف خانگی مانند استحمام و شست وشو از آن استفاده کرد. البته نمی‌توانیم این توقع را داشته باشیم که این آب را برای آشامیدن بتوانیم استفاده کنیم چون قطعاً شهرداری تکنولوژی تصفیه آب در حد تصفیه برای آبیاری را دارد و برای اینکه این آب قابل آشامیدن شود باید اقداماتی روی آن انجام شود.»
- جانمایی مخازن ذخیره آب در ۳ نقطه
برای ذخیره‌سازی آب در منطقه ۸ از آب مسیل باختر و قنات مهدی‌آباد به‌عنوان ظرفیت‌های منطقه استفاده می‌شود. شهردار منطقه درخصوص پروژه جانمایی مخازن ذخیره آب می‌گوید: «با توجه به سیاست‌های ۵ ساله مدیریت و کاهش مصرف آب از ذخایر زیرزمینی، پروژه جانمایی مخازن بتنی و پلی‌اتیلن در ۳ نقطه منطقه در حال اجرا است.»
مسعود رنجبریان با اشاره به جانمایی مخازن بتنی ادامه می‌دهد: «در حال حاضر ۲ مخزن بتنی برای ذخیره‌سازی آب در بوستان معلم واقع در ناحیه یک و بوستان امدادگر در ناحیه ۳ قرار است جانمایی شود که مخزن بوستان معلم در مرحله گودبرداری با ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی است و در خصوص مخزن بوستان امدادگر، اقدامات اولیه در حال انجام است. از قنات مهدی آب برای ذخایر آب این منابع استفاده خواهد شد.» او با اشاره به جانمایی مخزن پلی‌اتیلن در مسیل باختر (سرخه حصار) هم می‌افزاید: «با توجه به روان‌سازی آب از مناطق بالا دست در مسیل باختر، تصفیه و ذخیره آب برای مواجهه با بحران خشکسالی و کم آبی و همچنین آبیاری مکانیزه در دستور کار قرار گرفت که اکنون جانمایی مخازن پلی‌اتیلن با گنجایش ۱۱۰۰مترمکعب به پیشرفت ۷۰درصدی رسیده است. همچنین در مجاور این مخازن تصفیه‌خانه و ایستگاه پمپاژ قرار دارد که از این طریق آبیاری فضای سبز به‌صورت مکانیزه انجام می‌شود.»
- محض اطلاع/قنات مهدی‌آباد را بهتر بشناسیم
ـ منطقه ۸ تنها یک قنات نام «مهدی‌آباد» دارد که از روستای قدیمی مهدی‌آباد سرچشمه می‌گیرد. این قنات در بلوار پروین و روبه‌روی شهرداری ناحیه یک منطقه ۸ واقع شده است. روستای مهدی‌آباد در دهه ۳۰ کم‌کم در شهر تهران ادغام شد.
- مزایای مخازن پلی‌اتیلن
در سال‌های گذشته در تهران استفاده از مخازن بتنی با مشکلاتی همراه بوده است. از جمله آب‌بندی آنکه باعث به وجود آمدن نشتی و رسوب گرفتگی می‌شد. به همین دلیل شهرداری منطقه ۸ سعی کرده برای مسیل سرخه‌حصار از مخازن پلی‌اتیلن استفاده کند که شکل ظاهری و جنس آن باعث می‌شود که رسوب گرفتگی اتفاق نیفتد و قسمت زیرین آنها شیر آبی تعبیه شده که در مدت زمان معین رسوبات احتمالی از آن خارج شود.
یک مخزن پلی‌اتیلن با ظرفیت ۱۱۰۰مترمکعب در تقاطع خیابان ثانی و گلشن دوست برای آبیاری فضای سبز و ذخیره آب در بحران در حال جانمایی است و پیشرفت ۷۰درصدی دارد.
یک مخزن بتنی با ظرفیت ۷۰۰مترمکعب در بوستان معلم در خیابان جانبازان قرار است جانمایی شود که اسناد مناقصه آن در حال آماده‌سازی است.
۱۱۰۰ مترمکعب گنجایش مخزن مسیل باختر است که از جنس پلی‌اتیلن ساخته شده
۱۵۰۰ مترمکعب گنجایش مخزن بوستان امدادگر است که از جنس بتنی ساخته شده
۷۰۰ مترمکعب گنجایش مخزن بوستان معلم است که از جنس بتنی ساخته شده