همشهری آنلاین _ ابوذر چهل‌امیرانی: اگر پای صحبت کسانی بنشینید که مجدداً به سمت مصرف موادمخدر رفته‌اند، بیشتر آنها عواملی همچون محبت ندیدن از اطرافیان، بیکاری و از همه مهم‌تر نداشتن پشتوانه را دلیل لغزش دوباره خود عنوان می‌کنند. «انجمن معتادان گمنام» یا «NA» با همین هدف یعنی تلاش برای پاک نگه داشتن مددجویان تشکیل شده است. نهادی است مردمی که جلساتی در محله‌ها برگزار می‌کند تا افرادی که به مرحله پاکی رسیده‌اند، دور هم جمع شده و ضمن آشنایی با نحوه مقابله با وسوسه مصرف موادمخدر، به بیان مشکلات خود پرداخته و از قدیمی‌ها در این‌باره راهنمایی بگیرند. «کمیته شهری غرب یک» عنوانی است که از سوی این انجمن برای گروهی انتخاب شده که جلسات آن در مناطق ۹، ۱۰، ۱۱ و ۱۷ برای مددجویان برگزار می‌شود. سراغ «مرتضی صالحی» مسئول روابط‌عمومی این کمیته رفتیم تا با فعالیت‌های این گروه در منطقه ۱۷ آشنا شویم.
فعالیت اصلی انجمن معتادان گمنام برگزاری جلسات در محله‌ها و مناطق است که طی آن مددجویان گردهم می‌آیند و تبادل نظر می‌کنند، اما مشکلی که در این خصوص وجود دارد نبود جای مناسب برای برگزاری این جلسات در برخی از محله‌هاست. به همین دلیل گاهی اوقات این افراد را در بوستان‌ها و فضاهای سبز می‌بینیم که مشکلاتی برایشان ایجاد می‌کند؛ چراکه باید گمنام بمانند. مسئول روابط‌عمومی کمیته شهری غرب یک می‌گوید: «سال‌ها قبل همکاری نهادها با این انجمن خوب بود و مراکزی همچون‌سراهای محله را برای برگزاری جلسات در اختیار ما قرار می‌دادند، اما اینک برخی از مناطق تعامل چندانی با انجمن ندارند. به‌عنوان مثال، جلسات منطقه ۹ شب‌ها در فضای سبز میدان فتح برگزار می‌شود و مردم برخی از جلسات را زیر پل‌ها می‌بینند.
حضور مددجویان در چنین محیط‌هایی زیبنده نیست و ممکن است برخی اشخاص همیشه ترس شناخته شدن از سوی هم‌محله‌ای‌ها و همسایه‌های خود را داشته باشند.»
«مرتضی صالحی» با قدردانی از مسئولان شهری منطقه ۱۷ می‌گوید: «خوشبختانه تعامل مسئولان این منطقه با انجمن خوب است و جلسات صبحگاهی در خانه شطرنج برگزار می‌شود. به‌طور میانگین، ۴۰ نفر نیز در این جلسات شرکت می‌کنند.» وی به همکاری مسئولان اداره‌های دیگر منطقه اشاره و عنوان می‌کند: «مددجویان بعدازظهر هم از ساعت ۱۹ تا ۲۰:۳۰ به محوطه اداره راهنمایی و رانندگی در خیابان قفیلی مراجعه می‌کنند و تعداد آنها نزدیک به ۷۰ نفر است.»
- خانواده‌ها حمایت و تشویق کنند
در این جلسات پذیرایی مختصری از حاضران می‌شود. از آنجا که این انجمن از سوی نهاد خاصی حمایت مالی نمی‌شود هزینه‌ها نیز از سوی اعضا تأمین می‌شود، به این صورت که گاهی اوقات سبدی در جلسات گذاشته شده و حاضران بین ۵۰۰ تا هزار تومان در آن می‌ریزند. اجباری برای پرداخت این هزینه وجود ندارد و دلخواه است و همه پول‌های جمع‌آوری شده صرف پذیرایی از اعضا یا خرید لوازم ضروری مثل نوشت‌افزار می‌شود. قبل از شیوع ویروس کرونا صبحانه مختصری از همین مبالغ تهیه می‌شد. چنین جلساتی نیازمند توجه خیّران برای تأمین لوازم مورد نیاز مددجویان است.
صالحی درباره علت مصرف دوباره موادمخدر توسط مددجویان می‌گوید: «بیکاری و حمایت نشدن از سوی خانواده‌ها علت‌های مهمی است که می‌تواند سبب بازگشت دوباره یک فرد به سمت موادمخدر شود.»
وی از خانواده‌ها می‌خواهد توجه بیشتری به این افراد کنند و با تشویق و محبت کردن، مانع آلوده شدن آنان به مصرف موادمخدر شوند و عنوان می‌کند: «ما در این جلسات روی ۱۲ قدم و سنت کار می‌کنیم تا خود را از آلودگی دوباره حفظ کنیم.»
- حضور ۲ هزار ساکن منطقه در جلسات
هر روز در منطقه ۱۷ بیش از ۲ هزار نفر در جلسات انجمن معتادان گمنام شرکت می‌کنند. این جلسات را افرادی برگزار و مدیریت می‌کنند که خودشان نیز روزگاری در چنگال اعتیاد گرفتار بودند. این افراد با هدف کمک و نجات معتادان گردهم می‌آیند و کسانی که قصد ترک مصرف و از همه مهم‌تر حفظ سلامتی خود را دارند راهنمایی و مشاوره می‌دهند. در حقیقت این گروه‌ها با حفظ اتحاد، همکاری و کمک به یکدیگر سعی در رساندن پیام بهبودی به دیگر معتادان دارند.
برای رعایت اصل گمنامی هیچ مدرکی از حضور اعضا در انجمن و جلسات تهیه نمی‌شود و خوشبختانه تاکنون تعداد قابل توجهی از معتادان توانسته‌اند با کمک اصول این انجمن از دام اعتیاد رها شوند، اما از آنجا که برای اعضا پرونده تشکیل نمی‌شود، نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد رهایافته‌ها ارائه داد. عضویت در این انجمن کاملاً رایگان بوده، هیچ شرطی ندارد و هر معتادی بدون در نظر گرفتن نوع ماده مصرفی، عقیده، وضع مالی، سن، نژاد و جنسیت می‌تواند در جلسات شرکت کند. به همین دلیل تمرکز در این انجمن روی مشکل اعتیاد است، نه یک ماده مخدر خاص. افرادی که در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند یاد می‌گیرند سر موقع در جلسه حاضر شده و تا پایان برنامه حضور داشته باشند. آنها سؤالات خود را طرح و از افرادی که سال‌ها از پاکی آنها می‌گذرد راهنمایی می‌گیرند. پاک ماندن در رأس هرکاری است که در این گروه‌ها دنبال می‌شود و فرقی نمی‌کند که یک فرد چقدر یا چه ماده مخدری را مصرف کرده باشد.
- فعالیت ۸ گروه بهبودی در منطقه ۱۷
۸ گروه بهبودی در منطقه ۱۷ اقدام به برگزاری جلسات برای مددجویان می‌کنند. پیش از این زمان و نشانی برگزاری جلسات مشخص بود، اما در دوران شیوع ویروس کرونا احتمال تعطیلی برخی از جلسات وجود دارد، بنابراین افرادی که قصد دارند در این جلسات شرکت کنند با شماره ۰۹۱۲۰۲۱۵۰۴۳ تماس بگیرند و از محل برگزاری جلسات مطلع شوند.
- حفظ پاکی در اولویت
۱۸ سال از اعتیاد «مصطفی» می‌گذرد و در این مدت انواع موادمخدر را مصرف کرده است. ۲۰ روز از حضورش در جلسات انجمن معتادان گمنام می‌گذرد و می‌گوید: «با اینکه ۱۸ سال در دام اعتیاد گرفتار بودم، اما هیچ‌وقت نخواستم قبول کنم که معتاد هستم. این خصلت همه معتادهاست و همیشه فکر می‌کنند هر زمان که بخواهند، می‌توانند از مصرف موادمخدر دست بردارند، درحالی که این‌طور نیست.» وی ادامه می‌دهد: «خودم برای تهیه پول مواد هرکاری می‌کردم تا اینکه یکی از همکلاسی‌هایم را در خیابان دیدم. همیشه نمره‌های بهتری از او می‌گرفتم و فکر می‌کردم موفقیت من در کار و زندگی بهتر خواهد بود، اما خوشبختانه او به جایگاه مهمی رسیده بود و متأسفانه من در خیابان‌ها مشغول جمع کردن کارتن و پلاستیک از سطل‌های زباله بودم. الحق که او در حق من برادری کرد.
چند روز مداوم با من صحبت کرد و از من خواست با هزینه او به کمپ بروم. مدام به او می‌گفتم معتاد نیستم و هر وقت بخواهم می‌توانم از مصرف مواد دست بردارم. بالاخره او پیروز شد و راضی شدم به کمپ ترک اعتیاد بروم. بعد از بستری ۲۱ روزه در کمپ، پیشنهاد کردند که حتماً در این جلسات شرکت کنم. این جلسه‌ها باعث می‌شود تا پاکی‌ام را حفظ کنم. اینجا دوستان خوبی هم پیدا کرده‌ام و نحوه مقابله با وسوسه و حتی برخورد درست با اطرافیان را یاد می‌گیرم.» مشکل فعلی مصطفی مثل خیلی از افراد، بیکاری است؛ همان چیزی که می‌ترسد او را به مصرف دوباره موادمخدر ترغیب کند.
«احسان» لیسانس حسابداری دارد. برخلاف دیگران عنوان می‌کند که کسی سبب معتاد شدن او نشده و خودش را نخستین و آخرین مقصر معرفی می‌کند.
می‌گوید: «همیشه دوست داشتم هرچیزی را امتحان کنم و با اینکه می‌دانستم موادمخدر چه بلایی سر آدم می‌آورد خودم را بدبخت کردم.» وی ادامه می‌دهد: «به هرحال خوشحالم که پس از ۲ سال مصرف موادمخدر توانستم بهبودی خودم را به دست بیاورم.» او انکار، توجیه، دلیل آوردن، بی‌اعتمادی به دیگران، احساس گناه و خجالت، آوارگی، حقارت، گوشه‌نشینی و از دست دادن اختیار را از علائم و عوارض بیماری خود عنوان می‌کند و می‌گوید: «ما در این جلسات یاد می‌گیریم برای مقابله با هریک از این عوارض چه‌کاری انجام دهیم. آمادگی انجام هرکاری را، که برای پاک ماندن لازم باشد، پیدا می‌کنیم، حتی اگر آن را دوست نداشته باشیم.»