همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: کتاب‌هایتان را بردارید، یا به یک کتابفروشی بروید و چند جلد کتاب بخرید و آنها را به فرهنگسرای اندیشه برسانید. آنها کتاب‌هایتان را در قالب پویش «نذر کتاب» به سفری دور و دراز می‌فرستند و به دست آنهایی می‌رسانند که قدرشان را خواهند دانست.
وقتی حرف از کمک به مناطق محروم‌مانده و یاری رساندن به مردمان نیازمند می‌شود، نیازهای اولیه در نظر گرفته می‌شود. خوراک و پوشاک و وسایل بهداشتی اولین چیزهایی هستند که در این کمک‌ها تأمین می‌شوند. اما واقعیت این است که در کنار این نیازهای اولیه برای زندگی، این افراد نیازهای دیگری هم دارند. روح و روان آنها هم باید تغذیه شود تا راهی باشد برای زندگی بهتر و پیدا کردن مسیری که پیش از این روشن نبوده است و کتاب یکی از آن چیزهایی است که می‌تواند چراغی در این راه باشد.
بنابراین، کتاب هم باید در میان مجموعه کمک‌هایی که برای شهرها و روستاهای دورمانده از امکانات گوناگون در نظر گرفته می‌شود، گنجانده شود. فرهنگسرای اندیشه با همین دیدگاه است که اجرای طرح نذر کتاب را شروع کرده و تا امروز هم تعداد زیادی کتاب به مناطق محروم و روستاها فرستاده است.
- غذایی برای روح
«فاطمه جمالو»، مسئول کتابخانه فرهنگسرای اندیشه، می‌گوید: «این کتابخانه پویش جمع‌آوری کتاب برای مناطق کمتر برخوردار را از تابستان امسال شروع کرده است تا اهالی این مناطق هم بتوانند به کتاب دسترسی داشته باشند. طی فراخوانی که تابستان دادیم از شهروندان درخواست کردیم تا کتاب‌هایی را که در خانه نیازی به آنها ندارند، اهدا کنند و در این طرح شرکت داشته باشند.»
در این مدت دست‌کم ۵ مرتبه کتاب ارسال شده است. در ماه گذشته به ۲ روستا در چهارمحال و بختیاری و آذربایجان غربی کتاب ارسال شده و آخرین بسته کتاب از این فرهنگسرا، در چند هفته گذشته، به خرمشهر فرستاده شده است و کتابخانه یک موسسه خیریه در این شهر دریافت‌کننده ۱۵۰ جلد کتاب از فرهنگسرا بوده که آن را بین اعضایش تقسیم کرده است.
او می‌گوید بسیاری از افرادی که به کتابخانه می‌آیند و عضو هستند در این طرح کمک کرده‌اند. آنها چه با اهدای کتاب بی‌استفاده‌شان و چه با خرید کتاب نو سهمی در این کار داشته‌اند و بی‌تفاوت نمانده‌اند. جمالو این کار را تأمین غذای روح می‌داند و می‌گوید این کار، درست مثل جمع‌آوری خوراک برای نیازمندان، تأمین خوراک روحی انسان‌هاست.
- کتاب‌هایی برای همه
رده‌های سنی مختلف در پویش اهدای کتاب در نظر گرفته شده است. جمالو می‌گوید: «کتابخانه‌های روستایی از همه رده‌های سنی مخاطب دارند. به همین دلیل، همه کتاب‌ها در کل گروه‌های سنی پذیرفته می‌شود، حتی کتاب‌های کمک‌درسی هم در این طرح اهدا شده‌اند و از آنجا که قیمت این کتاب‌ها بالاست و بسیاری برای تهیه آنها با مشکل مواجهند، ممانعتی در قبول آنها نبوده است. حتی کتاب‌های درسی که به روز و سالم باشند هم در این طرح وجود داشته اند.»
- استقبال
با وجود کرونا و کمتر شدن رفت‌وآمد به مراکز فرهنگی، استقبال از این طرح در میان اعضای کتابخانه و دیگر شهروندان چشمگیر بوده است. هرچند بیشتر اهداکنندگان از میان اعضای کتابخانه بوده‌اند. البته ناشران هم در این طرح مشارکت داشته‌اند، از جمله کانون پرورش فکری. جمالو می‌گوید: «اهدای کتاب به کتابخانه‌ها همیشه وجود داشته است، ولی در این طرح چون هدف ارسال کتاب به کتابخانه‌های روستایی و مدارس مناطق محروم است، باعث اشتیاق بیشتری شده است.» او می‌گوید اگر طرح ادامه پیدا کند و اطلاع‌رسانی بیشتری هم انجام شود، کتاب‌های بیشتری هم جمع آوری و فرستاده می‌شوند.
- کودکان نادیده گرفته نشده‌اند
بخشی از اهدای کتاب برای کودکانی بوده که باید با کتاب کودکی کنند و رویا ببافند و البته یاد بگیرند. این کودکان در مناطقی زندگی می‌کنند که احتمالا جز کتاب درسی، کتاب دیگری وجود ندارد و به همین علت هم هست که در این طرح نادیده گرفته نشده‌اند. جمالو می‌گوید کسانی بوده‌اند که از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای این کودکان کتاب خریده‌اند و به کتابخانه اهدا کرده‌اند.
علاوه بر آن، کتاب‌های زیادی هم در این حوزه به کتابخانه رسیده است تا به دست کودکان برسد. در ارسال کتاب به روستاهای مختلف بافت جمعیتی هم مهم بوده است. روستاهایی که جمعیت کودکان در آنها بیشتر است کتاب‌های بیشتری هم در این زمینه دریافت کرده‌اند و به روستاهایی با بزرگسالان بیشتر طبیعتا کتاب‌های بیشتری در رده سنی بزرگسال ارسال شده است. اما به هر حال، رده‌های سنی مختلف برای هر روستا در نظر گرفته شده‌اند.
نحوه ارسال کتاب‌ها هم متفاوت بوده است. در بعضی موارد کتاب‌ها با پست فرستاده شده و از بعضی روستاها مسئول کتابخانه مراجعه کرده و کتاب‌ها را دریافت کرده است. حتی از دانشجویان هم برای این کار کمک گرفته شده است: «بچه‌های جهاد دانشگاهی تهران که سفرهای دانشجویی و تحقیقی به روستاها داشته‌اند، در این طرح به ما کمک کرده‌اند و کتاب‌ها را هم با خودشان به روستاها برده‌اند.
- با کتابخانه‌های پهنه مرکزی پایتخت آشنا شویم
- نشانی یار مهربان کجاست؟
در پهنه مرکز تهران کتابخانه‌های مختلفی فعالند. بعضی از آنها معروفند و بعضی دیگر کمتر شناخته شده‌اند. آنچه می‌آید نگاهی به این کتابخانه‌هاست. در این فهرست البته تمام کتابخانه‌ها وجود ندارند، اما سعی شده مهم‌ترین آنها معرفی شوند.
- کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
کتابخانه اصلی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شاید نوستالژیک‌ترین کتابخانه تهران است و خیلی از ما روزهای کودکی‌مان را با کتاب‌های این کتابخانه گذرانده‌ایم. این کتابخانه، در خیابان خالد اسلامبولی، یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های تحقیقاتی ادبیات و هنر کودک و نوجوان و منبع اصلی اطلاعات در حوزه ادبیات و هنر کودک و نوجوان در ایران به شمار می‌رود. کتابخانه در سال ۱۳۵۱ با نام «آبراهام لینکلن» و تحت پوشش انجمن ایران و آمریکا در مرکز فرهنگی عباس‌آباد در فضایی حدوداً ۴۰۰ مترمربعی تأسیس شد. با گذشت سال‌ها، کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری هنوز از بهترین کتابخانه‌های کودک در تهران است و در کنار کلاس‌های مختلف برای کودکان در کانون، آنها می‌توانند ساعت‌های خوبی را در کتابخانه و در میان کتاب‌ها بگذرانند.
- کتابخانه سرو
کتابخانه سرو در خیابان یوسف‌آباد زیر نظر فرهنگسرای سرو با نام قدیم بانو به فعالیت می‌پردازد. این مرکز به دلیل داشتن فضای مناسب کتابخانه‌ای و انواع فعالیت‌های فرهنگی، نقش عمده‌ای در توسعه فرهنگی منطقه دارد. این کتابخانه دارای بیش از ۲۹ هزار جلد کتاب است. بخش مرجع این کتابخانه شامل کتاب‌شناسی‌ها، دایره‌المعارف‌ها، فرهنگ‌ها، زندگی‌نامه‌ها و منابع جغرافیایی است و می‌تواند خدمات گوناگونی به مراجعان ارائه کند.
- کتابخانه و مرکز اسناد انجمن حکمت و فلسفه
کتابخانه مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران غنی‌ترین کتابخانهی تخصصی در زمینه فلسفه و شاخه‌های آن در کشور است. این کتابخانه با مجموعه‌ای معادل ۲۰ هزار جلد کتاب فارسی و عربی و نزدیک به ۱۸ هزار جلد کتاب به سایر زبان‌ها، ۳۰۰ عنوان نشریه فارسی و عربی، ۳۰۰ عنوان نشریه به سایر زبان‌ها و حدود ۳۰۰ عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری در مساحتی حدود ۸۰۰مترمربع در خیابان نوفل لوشاتو فعال است.
- کتابخانه اندیشه
کتابخانه اندیشه در خیابان شریعتی و در فرهنگسرای اندیشه از کتابخانه‌های شناخته‌شده منطقه است. در این کتابخانه کتاب‌هایی با موضوعات کلیات، فلسفه، روان‌شناسی، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم عملی، هنر، ادبیات، تاریخ و جغرافیا را خواهید یافت.
این کتابخانه شامل بخش مخزن با بیش از ۴۷ هزار جلد کتاب است. بخش مرجع با ۴ هزار و ۶۰۰ جلد کتاب به‌صورت مجزا در همه رده‌های موضوعی وجود دارد کتابخانه بخش نشریات هم دارد که شامل ۱۵ عنوان روزنامه و ۱۶۰مجله خریداری و اهدا شده است. بخش کودک هم با ۳۶۰۰ جلد کتاب برای استفاده کودکان آماده است.
- کتابخانه مجتبی مینوی
کتابخانه استاد مجتبی مینوی در واقع در منزل شخصی اوست. از افتتاح کتابخانه مینوی اکنون بیش از ۴۰ سال می‌گذرد و امروز شمار کتاب‌های چاپی و سنگی کتابخانه حداکثر به حدود ۲۰ هزار مجلد می‌رسد. کتابخانه مینوی، افزون بر آنچه آمد، شامل ۱۴۴ عنوان نسخه خطی و ۱۰۰ عنوان میکروفیلم و ۳۹۸ عنوان نسخه عکسی هم می‌شود. بنابراین، شمار مجموع کتاب‌های آن، اینک از مرز ۳۰ هزار گذشته است. مجموعه‌ای از نامه‌ها و یادداشت‌ها و عکس‌ها و اسناد مینوی نیز در این کتابخانه نگهداری می‌شود.
- کتابخانه عطار نیشابوری
کتابخانه عطار نیشابوری در سال ۱۳۷۵ در فرهنگسرای عطار، در میدان بریانک، خیابان شهید دعوتی، تأسیس شده است. این کتابخانه با ظرفیت ۴۰ هزار جلد در زمینه‌های مختلف ادبیات، علوم اجتماعی، تاریخ، جغرافیا، رمان و کودکان قابل استفاده برای شهروندان است. کتابخانه عطار نیشابوری شامل چند بخش می‌شود: سالن مطالعه با گنجایش ۷۰ نفر، مخزن کتاب، امانت، مرجع و کودک و نوجوان که پذیرای دوستداران کتاب است.
- کتابخانه هدی
ساختمان کتابخانه هدی با مساحت ۳۰۹مترمربع در سال ۱۳۸۰ در خیابان قزوین، نبش خیابان شهید کاظمی، تأسیس شد. کتابخانه هدی دارای ۲۷ هزار جلد کتاب است که یکی از بخش‌های تخصصی آن، بخش منابع قرآنی و قرآن‌شناسی است و پژوهشگران می‌توانند در تحقیقات خود از این مجموعه استفاده کنند.
- کتابخانه پارک شهر
کتابخانه عمومی پارک شهر، یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های عمومی شهر تهران در ۱۶ مهر ۱۳۴۰ در محوطه پارک‌شهر تهران، در محله سنگلج گشایش یافت. نخستین مجموعه این کتابخانه که حدود ۳ هزار و ۸۰۰ جلد کتاب بود، بیشتر از طریق شرکت ملی نفت و شهرداری فراهم شده بود. در سال ۱۳۵۰، کتابخانه به ساختمان جدید واقع در خیابان بهشت، ضلع جنوبی پارک‌شهر منتقل شد. این کتابخانه ابتدا زیر نظر سازمان کتابخانه‌های عمومی شهر تهران وابسته به شهرداری اداره و بودجه آن هم از طریق ۵/۱درصد کمک‌های شهرداری تأمین می‌شد، اما از سال ۱۳۷۳ تحت پوشش وزارت ارشاد قرار گرفت. کتابخانه به مساحت ۲ هزار و ۸۳۰مترمربع در ۲ طبقه واقع شده است.
- کتابخانه مجلس
این کتابخانه را بایدزاده انقلاب مشروطیت و مجلس در سال ۱۲۸۵ دانست. ظاهراً نخستین جوانه شکل‌گیری کتابخانه مجلس هنگامی سبز شد که مرتضی‌قلی‌خان هدایت، نخستین رئیس مجلس، در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی دستور خرید چندین جلد کتاب حقوقی را صادر کرد.
ساختمان اصلی کتابخانه مجلس در ۱۷ بهمن ۱۳۴۱ گشایش یافت و با اوج‌گیری انقلاب در سال ۱۳۵۷ به مدت ۶ ماه تعطیل شد. در دهه ۷۰ با تجدید سازمان کتابخانه و تصویب اساسنامه جدید، این کتابخانه به‌عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» تغییر نام یافت.
- کتابخانه ملک
حاج حسین آقا ملک، بنیانگذار کتابخانه و موزه ملی ملک، این گنجینه را در سال ۱۳۱۶ خورشیدی بر آستان قدس رضوی وقف کرد. کتابخانه و موزه ملی ملک در محوطه باغ ملی اکنون یکی از مؤسسه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی است که به شیوه غیردولتی و غیرانتفاعی در چارچوب وقف‌نامه زیر نظر مستقیم آستان قدس رضوی فعالیت می‌کند کتابخانه ملی ملک با داشتن بیش از ۱۹ هزار عنوان نسخه نفیس خطی، یکی از ۶ مجموعه بزرگ نسخه‌های خطی در ایران است.
- کتابخانه رازی
کتابخانه رازی زیر نظر فرهنگسرای رازی، واقع در پارک رازی در خیابان هلال‌احمر، به فعالیت می‌پردازد. تعداد کتاب‌های این مجموعه به ۳۵ هزار و ۷۹۸ جلد می‌رسد که از این تعداد ۷ هزار جلد در حوزه کودک و نوجوان است. تاکنون بیش از ۱۰ هزار نفر در این کتابخانه عضو شده‌اند و ۱۷۶۱ نفر نیز به‌طور فعال از این کتابخانه استفاده می‌کنند.
- کتابخانه تئاترشهر
کتابخانه تئاتر شهر، کتابخانه تخصصی تئاتر است و در پشت‌بام مجموعه تئاترشهر قرار گرفته است. این کتابخانه به مرکز هنرهای نمایشی اختصاص داردکتابخانه و مرکز اسناد تئاتر طی تمام این سال‌ها که از عمرش می‌گذرد با مدیریت‌های مختلف اداره شده است. این کتابخانه، بالغ بر ۲۵ هزار جلد کتاب و حدود هزار عضو فعال دارد.