همشهری آنلاین_ثریا روزبهانی: براساس مشاهده میدانی خبرنگار و اطلاعات املاک‌های غرب تهران، مالکان این بخش بیش از ۵۰ درصد نرخ اجاره‌بها خانه‌ها را افزایش داده‌اند. همین موضوع باعث شده است تا توان اجاره ملک در محل سکونت فعلی مستأجر امکان‌پذیر نباشد. اکنون فقط با ۷۰ میلیون وام اجاره مسکن نمی‌توان در غرب تهران خانه‌ای رهن کرد. به همین خاطر آنها به مناطق پایین دست یا شهرستان‌های حریم غربی تهران نقل مکان می‌کنند. در این گزارش به سراغ مستأجران و املاکی‌های غرب تهران رفتیم تا از وضعیت اجاره‌نشینان این محدوده مطلع شویم.
قانون می‌گوید تا سه ماه پس از اعلام رسمی پایان کرونا هیچ مالکی بدون شروط اعلام شده که بر اساس آن می‌توان حکم تخلیه گرفت، نمی‌تواند برای صدور حکم اقدام کند. به‌طور مثال اگر مالک نرخ اجاره‌بها را در تهران ۳۰درصد افزایش داد، مستأجر می‌تواند نپذیرد و به شورای حل اختلاف شکایت کند. با توجه به مصوبه ستاد ملی کرونا شورای حل اختلاف به هیچ عنوان حق صدور حکم تخلیه برای مستأجر ندارد.
ضمن اینکه مستأجران مکلف هستند حقوق مالک را رعایت کنند، اما این فقط یک روی سکه است. «آریا مرکدی» جوان ۳۶ سالهای است که همراه همسرش در املاکی در محله طرشت به دنبال سقفی با توان مالی‌اش می‌گردد. او از قیمت‌هایی که کارشناس املاک می‌گوید بهت زده است و هرچه حساب و کتاب می‌کند با مبلغی که دارد باید رخت سفر ببندد و در محله دیگری اتراق کند. مرکدی، می‌گوید: «این‌ها همه قانون است. وقتی صاحبخانه ودیعه و اجاره خانه آپارتمان ۶۰ متری که در آن سکونت داشتم را به یکباره ۲ برابر کرده است به ناچار من مستأجر مجبورم به دنبال خانه دیگری باشم و اسباب‌کشی کنم.
اکنون با حقوق کارمندی و اضافه کار که ماهانه به ۶ میلیون هم نمی‌رسد، چطور ماهی ۵ میلیون اجاره و ۸۰ میلیون پول پیش بدهم. حتی اگر تا آخر ماه نان خالی هم بخوریم باز قبض آب، برق و... را از چه منبعی پرداخت کنم. به همین خاطر باید به مناطق حاشیه‌ای و مجاور منطقه ۵ کوچ کنم. هرچند که قیمت برخی از محله‌های منطقه ۹ مانند استادمعین و دکتر هوشیار نیز با این منطقه تفاوت آنچنانی ندارد، اما به توصیه املاکی شاید با این مبلغ در محله مهرآباد و سرآسیاب بتوانم آلونکی برای شب را به صبح رساندن پیدا کنم.»
- وام روی وام
وضعیت بازار اجاره‌بها به گونه‌ای است که هر ساله شاهد رشد قیمت اجاره‌بها هستیم. این رشد در بسیاری از موارد نامتعارف بوده است و به دلایل متعددی که یکی از آنها نبود توازن بین عرضه و تقاضا است که در کنار تورم عمومی حاکم بر کشور مشکلات را برای مستأجران دو چندان برابر کرده است.
برهمین اساس دولت برای کمک به اقشار اجاره‌نشین از سال گذشته تسهیلات ودیعه مسکن در نظر گرفت که امسال نیز آن را مصوب کرد. بر این اساس به مستأجران در تهران ۷۰ میلیون تومان وام اجاره با نرخ سود ۱۳درصد تعلق می‌گیرد، اما به اعتقاد مستأجران غرب‌نشین این وام هم دردی از آنها دوا نمی‌کند.
«مرضیه لطفی» از ساکنان منطقه ۹ درباره وضعیت اجاره‌بها در این محدوده می‌گوید: «اجاره‌نشینی در تهران دشوارتر از همیشه شده است و حالا نه تنها برخلاف روال سالهای گذشته روند رو به رشد نرخ اجاره‌بها متوقف نشده و مستأجرهایی مانند من برای اجاره واحدهای زیرزمینی هم باید اجاره‌بهای سنگینی بپردازند. اکنون برای اجاره خانه در محله سی‌متری جی باید حداقل ۱۰۰ میلیون پول ودیعه و ماهانه حدود ۳ میلیون اجاره پرداخت کرد. پرداخت این مقدار اجاره برای اغلب اقشار این محله که کارگر و از نظر توان مالی و اقتصادی ضعیف هستند، بسیار دشوار و دور از باور است.»
- افزایش نامتعارف اجاره‌ها
به دلیل افزایش نرخ‌های اجاره در غرب تهران، مقصد جدید مستأجران شهرستان قدس، شهریار، کرج، محمدآباد و گرمدره شده است. این درحالی است که افزایش اجاره‌بها نیز در این شهرستان‌ها هم قابل توجه و با رشد چند برابری روبه‌رو بوده است. «موسی کاظم‌زاده» کارشناس املاک منطقه ۲۲ درباره وضعیت اجاره‌بها و مستأجران در این منطقه می‌گوید: «قیمت اجاره نامتعارف افزایش یافته و فشار زیادی را بر مستأجران تحمیل کرده است. از سوی دیگر مستأجران که دهک‌های ضعیف و متوسط جامعه هستند رشد حقوق و درآمد متناسب با رشد اجاره‌بها نداشته‌اند و این عوامل موجب شده است تا مستأجران گله و انتقاد کنند، اما این صداها به هیچ جایی نمی‌رسد.
یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت اجاره افزایش نرخ مسکن است. وقتی نرخ خرید و فروش مسکن بالا می‌رود، اجاره‌بها نیز مانند سونامی رشد می‌کند. به همین دلیل اکنون اجاره چندین برابر نرخ‌های گذشته است و مالکان نیز با توجه به این وضعیت توقع آن را دارند که اجاره خود را افزایش دهند. به همین دلیل برخی از آنها به واحدهای کوچک‌تر رفتند یا به مناطق جنوبی شهر نقل مکان کردند. همچنین برخی از مستأجران به حاشیه شهرها کشیده شدند به این دلیل که درآمد آنها کفاف رشد اجاره‌بها را مهیا نکرده است.»
ایست افزایش قیمت در بازار مسکن در نیمه دوم سال
معمولاً تا قبل از دوران شیوع ویروس کرونا تب و تاب نقل و انتقال مستأجران تا قبل از بازگشایی مدارس فروکش می‌کرد، اما در این دوسال این اپیدمی به فصول سرد سال هم سرایت کرده است. به اعتقاد «مصطفی قلی خسروی» رئیس اتحادیه مشاوران املاک رشد اجاره‌بها در پاییز هم ادامه‌دار است. او در این‌باره می‌گوید: «امسال به دلیل آنلاین بودن مدارس و همچنین صعود قیمت‌ها و بلاتکلیف بودن بسیاری از مستأجران، تقاضا در بازار پاییز کاهش نداشته و قیمت‌ها همچنان افزایش دارد. با صعود قابل توجه اجاره‌بها، موج مهاجرت مستأجران از تهران ادامه دارد و بسیاری از اجاره نشین‌ها ناگریز از مهاجرت به کرج، اشتهارد و سایر مناطق حومه پایتخت شده‌اند و مستأجران کم‌توان حومه شهر به جمعیت حاشیه نشین‌ها پیوسته‌اند.»
مصطفی قلی خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک ارائه آمار و اطلاعات غلط به ستاد ملی کرونا و تعیین سقف افزایش ۲۵درصدی برای اجاره‌بهای مسکن باعث شد تا اختلافات مالکان و مستأجران بیشتر شود چون این سقف تا پیش از این مصوبه در مورد بسیاری ازمناطق تهران حاکم نبود و با توافق اندکی به اجاره‌ها افزوده می‌شود اما مصوبه ستاد ملی کرونا موجب شد تا علاوه بر قیمت مسکن بازار اجاره نیز دستخوش تغییرات قیمتی قابل توجه شود. بسیاری از مالکان در مناطق دیگر نیز سقف ۲۵درصدی را کف افزایش قیمت اجاره محسوب کردند و اجاره‌ها را تا ۶۰ و ۷۰درصد افزایش دادند. درخواست ما از دولت این است بازار مسکن را به حال خود رها کنید و از مداخله در نرخ‌گذاری پرهیز کند چون این مداخله نفعی به حال مستأجران و خریداران ندارد.
در زمانی که ما براساس مشاهدات میدانی کاهش قیمت تا ۱۵درصدی مسکن را شاهد بودیم و اطلاع‌رسانی کردیم. مرکز آمار افزایش قیمت ۲. ۷درصدی برای بارار مسکن را اعلام می‌کرد و باعث شد تا انتظارات تورمی دیگری در این بازار شکل بگیرد.» به گفته او در نیمه دوم امسال مطلقا افزایش قیمت در بازار مسکن وجود نخواهد داشت.