همشهری آنلاین _ پروانه بهرام‌نژاد: منطقه‌ای با بافت فرهنگی و مذهبی اصیل و محله‌هایی با هویت‌های تاریخی که هنوز رد پای قدیمی‌ترین مساجد و حمام‌های پایتخت را می‌توان در آن دید. منطقه‌ای که روزانه افراد بسیاری از گوشه و کنار شهر برای انجام کارهایی مانند خرید گل از بازار گل و گیاه و مراجعه به مجتمع قضایی شهید محلاتی رهسپار این گوشه از شهر می‌شوند. دارالمومنین بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ شهید تقدیم انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی کرده‌است که در میان آنها نام ۳ بانوی شهیده هم می‌درخشد و به دلیل وجود بیش از ۱۲۵ مسجد و حسینیه حال و هوای ویژه‌ای دارد که علت نامگذاری به دارالمؤمنین نیز همین موضوع است.
منطقه ۱۴ از شمال به خیابان پیروزی و از سمت جنوب به خیابان خاوران محدوده می‌شود و ضلع شرقی‌اش به بزرگراه بسیج می‌رسد و سمت غرب آن هم به خیابان هفدهم شهریور منتهی می‌شود.
جاذبه‌های گردشگری و مراکز خاص
- بازار گل شهید محلاتی
این بازار گل که از بزرگ‌ترین مراکز عرضه گل و گیاه پایتخت است عمده‌فروشی و تک‌فروشی دارد. در این مکان علاوه بر گل و گیاه، خاک، بذر، درخت، کود، درختچه، انواع لوازم باغبانی و گلدان، گل‌های شاخه بریده و انواع کاکتوس و ساکولنت‌ها نیز به فروش می‌رسد. در بازار گل و گیاه شهید محلاتی تهران حدود ۵۰۰ غرفه فعال است و هزاران نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم درآمدزایی دارند.
- آرامستان زرتشتیان
این آرامستان از بناهای تاریخی منطقه ۱۴ است که در محدوده ناحیه ۶ قرار دارد. قدمت آرامستان زرتشتیان به چند سال پیش برمی‌گردد. البته قدیمی‌ترین سنگ قبری که در آنجا دیده می‌شود مربوط به «رودابه گاسؤالا» است که تاریخ ۱۳۱۴ روی آن نوشته شده است.
- تکیه چال
بنای تاریخی است که قدمتش به ۷۰۰ سال پیش برمی‌گردد و ۶۰۰مترمربع وسعت دارد. به گفته اهالی تا دهه ۳۰ به‌صورت چادر بوده و فقط در ایام محرم و صفر برپا می‌شد. بعد از سال ۱۳۳۰ یکی از معتمدان محله به نام «احمد متبحری» آستین همت بالا زده و برای اینکه اهالی بتوانند در سرما و گرما زیر سقف ثابت عزاداری کنند برای ساخت حسینیه اقدام می‌کند.
- مسجد بقیه الله(عج) دولاب
یادگاری از عهد ایلخانیان است. قدمت ۸۰۰ ساله دارد و در فهرست آثار ملی قرار گرفته است. اهالی به آن مسجد «آقا شیخ علی» هم می‌گویند؛ مردی که سال‌ها به‌عنوان امام جماعت در این مسجد نماز اقامه کرده‌است. نمونه معماری این بنا فقط در شوش دانیال و اصفهان دیده می‌شود.
- عمارت وثوق‌الدوله
خانه‌ای با قدمت بیش از ۱۰۰ که سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده. این عمارت در واقع باغ ۲ هکتاری است که حدود ۱۵۰ سال پیش متعلق به حسن خان معروف به وثوق‌الدوله نخست وزیر ناصرالدین شاه بوده است. آن‌طور که در کتاب‌های تاریخ آمده این باغ ویلای تابستانی وثوق‌الدوله بوده و منزل اصلی او در خیابان سرچشمه است. عمارتی با تالار آینه که از همه اتاق‌ها بزرگ‌تر است در طبقه همکف قرار دارد و مخصوص پذیرایی از مهمانان و سیاستمداران آن عهد بوده است.
- حمام دولاب
حمام دولاب در خیابان امیرسلیمانی قرار دارد و به گفته اهالی از عمر آن ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال می‌گذرد. حمام با چند پله باریک به زیرزمین باز می‌شود. معماری آن چشمنواز است؛ به‌خصوص طاق ضربی آنکه در نوع خود کم‌نظیر است. درون حمام تعداد زیادی عکس مربوط به اهالی دولاب دیده می‌شود که حاج اسماعیل دولابی یکی از آنهاست. بخشی از حمام در برهه‌ای از زمان زورخانه بوده‌است.
- بقعه چهل تن
بقعه چهل تن فضای کوچکی است که اکنون در بوستان آلاله قرار دارد؛ یک اتاق ساده و چهارگوش که وسعت آن به ۱۲متر هم نمی‌رسد. به گفته کارشناسان قدمت این بقعه به دوران صفویه برمی‌گردد. اما طاق آن در زمان قاجار بازسازی شده. تنها عنوانی که روی این بقعه نوشته شده، چهل تن است.
- خانه استادمعین و استاد امیرجاهد
این خانه در محله چهارصددستگاه قرار دارد و تا سال ۱۳۸۳ صاحبش خاندان معین و امیرجاهد بودند و بعد از آن توسط شهرداری منطقه ۱۴ خریداری شد. این خانه موزه اکنون مکان برگزاری کلاس‌های خوشنویسی و موسیقی است.
- زورخانه شیر
قدمتش به سال ۱۲۹۰ برمی‌گردد. این زورخانه ابتدا در یک زیرزمین کنار آب‌انبار راه‌اندازی شد. بانی آن فردی به اسم شیرگیر (طاهری) بود. سال ۱۳۰۴ تابلوی زورخانه شیر بر سردر آن نصب شد. قدیمی‌های محله نقل می‌کنند یکی از پهلوانانی که بارها به این زورخانه آمده، مرحوم تختی است.
- مخفیگاه شهید نواب صفوی
مسجد پیردولاب یا نواب صفوی در یکی از کوچه‌های باریک خیابان امیرسلیمانی قرار دارد و به دلیل قدمت و سابقه تاریخی‌اش مورد توجه اهالی است. نوشته تابلوی سردر مسجد، ۱۲۵۵ هجری قمری را نشان می‌دهد. اما زمان ساخت آن را کسی به یاد ندارد و به سال‌های خیلی دور برمی‌گردد.
- بی.آر.تی را به مسیر تردد سریع تبدیل می‌کردم
با هدف تسهیل در تردد و ترافیک شهر، ماهیت خطوط اتوبوس‌های BRT را که اکنون زمان حرکتشان کند است تغییر می‌دادم. این مسیر را با نصب دوربین‌های نظارتی به خط تردد ویژه خودروهای سواری تبدیل می‌کردم تا هر فردی که عجله دارد با پرداخت هزینه با توجه به میزان تردد در این مسیر رفت‌وآمد کند. همچنین رابطه شهردار و مردم را از نظام بروکراسی خارج کرده و حداقل هفته‌ای یکبار به مساجد سر می‌زدم و در مسیر بازدیدها و محل کار، نمازم را در نخستین مسجدی که سر راهم بود، می‌خواندم و با توده مردم حرف می‌زدم. علاوه بر اینها با ایجاد گرمخانه در اطراف شهر و بازپروری معتادان و کارتن‌خواب‌ها و کارآفرینی برای آنها در کارهایی مثل رنگ‌آمیزی جدول‌ها و پیاده‌روسازی کمک می‌کردم. لایروبی جوی‌ها، تولید کمپوست از زباله‌ها، ساماندهی پل‌های عابر مکانیزه را هم مد نظر قرار می‌دادم.
- حامی کارآفرینان می‌شدم
بی تردید حامی کارآفرینان می‌شدم. چون به‌عنوان یک کارآفرین می‌دانم که پشت یک کارآفرین با حمایت گرم می‌شود و با بی‌پولی نمی‌تواند هم فعالیتش را سرپا نگه‌دارد و هم بتواند دست زیرگروه‌های خود را بگیرد. با توجه به اینکه کارآفرینان پایگاه برای فعالیت، ابزار کار، جایگاه تولید و بازار فروش و... در اختیار دارند سعی می‌کردم با اقداماتی از جمله معرفی آنها به بنگاه‌های اقتصادی برای دریافت کمک‌های مالی، در اختیار گذاشتن مواد اولیه و تسهیل در خرید و... کمک می‌کردم چرخه تولیدشان متوقف نشود و کارشان زمین نخورد. به همین دلیل از توانایی هرکدام از آنها بهره‌می‌بردم تا با حمایت از این عزیزان کمک بزرگی به حرفه‌آموزی و درآمدزایی افراد تحت پوشش کارآفرینان کنم. به نظر من اگر از یک کارآفرین حمایت شود می‌تواند افراد بیشتری را تحت پوشش قرار دهد که برای جامعه مثمرثمر است.
- مجموعه‌های تفریحی و هنری ایجاد می‌کردم
با توجه به شیوع ویروس کرونا از این فرصت استفاده می‌کردم، مجموعه‌های تفریحی، فرهنگی و هنری و سالن‌های سینما و تئاتر و استیج‌های تفریحی برای کودکان و جوانان ایجاد کنم تا به این شکل از آسیب‌های اجتماعی دور شوند. با سرد شدن هوا که کودکان نمی‌توانند در محیط بیرون و فضای باز حضور داشته باشند و بازی کنند و مجبورند در خانه‌های آپارتمانی‌شان بمانند، اختلافات همسایگی هم ایجاد می‌شود. به همین دلیل بعد از کرونا مجموعه‌های سرپوشیده در اختیار مردم می‌گذاشتم تا بتوانند فرزندان خود را به آنجا ببرند. در بازدیدها هم از هنرمندان دعوت می‌کردم تا مشکلات و دغدغه‌های حوزه فعالیتشان را در محله‌ها و مناطق مطرح کنند تا بتوانیم کار بهتری در کنار همدیگر انجام دهیم.
- از مبارزه با موش تا ایجاد بوستان‌های خانوادگی
برای مبارزه با موش در همه محله‌های تهران، اقدامات اساسی انجام می‌دادم و می‌گفتم که نظافت جوی‌ها روزانه و با دقت بیشتری اجرا شود. چون اکنون خودم و سایر همسایگانمان از ترس موش در کوچه‌ها، شب‌ها خوابمان نمی‌برد و زیر خانه‌هایمان در کوچه سخایی، رفت‌وآمد موش را احساس می‌کنیم. همین موضوع باعث شده بچه‌ها بترسند و دلهره بگیرند و ما هم فقط ناظر باشیم یا در نهایت با سامانه ۱۳۷ تماس بگیریم که رسیدگی‌هایشان موقتی و بی‌اثر است. به نظر من طعمه‌گذاری‌های موقتی مؤثر نیستند و باید اصولی و اساسی انجام شوند. همچنین بوستان‌های محلی را برای حضور خانواده‌ها امن می‌کردم. اکنون بسیاری از بوستان‌ها محل مناسبی برای حضور خانواده‌ها نیستند. به همین دلیل بوستان‌های خانوادگی ایجاد می‌کردم تا برای حضور همه گروه‌های سنی امن باشند.
۸۴ بوستان در محدوده منطقه ۱۴ میزبان شهروندان است.
۱۰ مسجد این محدوده قدمت چند صدساله دارند.
۲ مسجد فاطمیه و پیردولاب قدمتشان به بیش از ۰۰۲ سال می‌رسد.
۵ جایگاه سوخت بنزین و CNG دراین محدوده به شهروندان خدمات ارائه می‌دهد.
۲۴ خط تاکسی و ۱۱ خط اتوبوس سهم منطقه ۴۱ برای رفت‌وآمد شهروندان است.
۶ ایستگاه مترو در محدوده این منطقه قرار دارد.
۲ پایانه اتوبوس شهید محلاتی و ائمه اطهار(ع) در اینجا روزانه هزاران نفر را جابه‌جا می‌کنند.
۱ خانه دوچرخه و ویلچر در اینجا راه‌اندازی شده‌است.
۷ پایگاه اورژانس در خیابان‌های شکوفه، نبرد جنوبی، بزرگراه بسیج، میدان لرستان، بوستان‌های زیتون و نارنج و مجموعه تختی قرار دارد.
۵ سینمای میلاد، ملت، پیروزی، ناهید و سایه پذیرای دوستداران هنر هفتم است.
۵ کلانتری در این محدوده و در حوزه سرکلانتری ششم فاتب فعالیت می‌کنند.
- منطقه ۱۴ در گذر زمان
هسته اولیه منطقه ۱۴ بیرون از حصار ناصری و حوالی روستاهای دولاب و سلیمانیه شکل گرفته است. اما با گسترش مراکز مسکونی در شهر تهران و اطراف آن بعد از جنگ جهانی دوم این منطقه نیز در راستای ۲ مسیر شرقی (خیابان پیروزی) و جنوبی (خیابان ۱۷ شهریور) ساخته شد و محله‌های آن شکل گرفت که برخی به دلیل داشتن هسته روستایی به شکل ارگانیک گسترش یافت و برخی مثل چهارصددستگاه به شکل منظم و با نقشه معماری از پیش تعیین شده ساخته شده‌است. عناصر تاریخی هم که در این منطقه وجود دارد مانند دروازه دولاب یکی از دروازه‌های ۱۲گانه شهر تهران بوده که در عصر پهلوی دستخوش تخریب شده و اکنون تنها نام این بنا به یادگار باقی‌مانده است.
گورستان ارامنه هم در کنار قدمت تاریخی، اهمیت بین‌المللی دارد. سلیمانیه نیز بخشی ازآبادی دولاب به شمار می‌رفته و نام قدیمی آن اصفهانک بوده است. از اعتمادالسلطنه در سال ۱۳۰۰ ه. ق نقل شده که یک دهه قبل زمین اصفهانک را به عضدالملک فروختند و او قناتی در آن ساخت و به سبب اسم پسرش سلیمان خان آن را سلیمانیه نامید. باغ وثوق‌الدوله و بقعه چهل تن از دیگر اماکن و بناهای تاریخی این محدوده است. بعد از آن هم کم‌کم زمین‌های بایر و کشاورزی به بافت مسکونی تبدیل شده‌اند و وجود مراکز و پادگان نظامی موجود در منطقه ۱۴ شرایط ویژه این در این محدوده ایجاد کرده است.
- مفاخر و مشاهیر
در دل کوچه‌پسکوچه‌های اینجا مردان و زنانی قدکشیده و بزرگ‌شده‌اند که سر از میان سرها درآورده و جزو افتخارات این محدوده از شهر محسوب می‌شوند. شخصیت‌های مذهبی، انقلابی، ورزشی، علمی و هنری از شهید نواب صفوی و سید مهدی طباطبایی تا علی پروین و حسین چنگی در بستر اینجا رشد کرده‌اند. علاوه بر آنها افرادی مانند استاد عبدالمحمد آیتی، آیت‌الله محلاتی، حسن حبیبی، همایون شاهرخی، اصغر شرفی، شهید اندرزگو، حاج اسماعیل دولابی، دکتر محمد معین و استاد علی‌اکبر صنعتی و... سکونت در این گوشه از شهر را در شناسنامه زندگی‌شان دارند.
- شناسنامه منطقه ۱۴
جمعیت: حدود ۵۰۰ هزار نفر
مساحت: ۲۳ کیلومتر (با احتساب حریم قصر فیروزه)
تعداد محله‌ها: ۲۱
تعداد شهرداری نواحی: ۶
- ترین‌ها
قدیمی‌ترین مسجد:بقیه الله(عج) دولاب
کوچک‌ترین مسجد:زینبیه
فعال‌ترین مرکز:فرهنگسرای اخلاق