همشهری آنلاین _ مژگان مهرابی : خبر تلخی که متأسفانه واقعیت دارد و بدتر اینکه در بین شهرهای ایران، تهران صدرنشین خشونت‌های خانگی و در پایتخت هم منطقه ۱۵ بیشترین آمار همسرآزاری و کودک‌آزاری را به خود اختصاص داده است. «مهدیه اخگری» رئیس مرکز مداخله در بحران نواب علت عمده خشونت خانگی را اعتیاد و وضعیت بد معیشتی عنوان می‌کند و معتقد است که معضل خشونت خانگی با شیوع بیماری کرونا روند رو به رشد گرفته و اگر فرهنگ آموختن مهارت‌های زندگی در جامعه نهادینه نشود می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده‌ای نزدیک بنیان خانواده با بحران جدی مواجه خواهد شد. ۳ هزار و ۲۴۶ تماس تلفنی در روز با مرکز اورژانس اجتماعی نواب دلیل این ادعاست. اینکه چرا طی چند سال اخیر آمار خشونت‌های خانگی افزایش پیدا کرده، موضوع گزارش ماست. در این‌باره با اخگری گفت‌وگو کرده ایم.
خودروی اورژانس ۱۲۳ از مأموریت باز می‌گردد. همراه کارشناسان اعزامی، بانویی می‌آید؛ با ۲ فرزندش. یکی ۱۰ ساله و دیگری ۷ ساله. زن وارد اتاق مدیر مرکز نواب می‌شود. رنگ پریده و خسته به نظر می‌رسد. روی‌گونه‌اش خط‌های کبود رنگ نقش بسته و خبر می‌دهد که شب سختی را پشت سر گذاشته است. بدن زن می‌لرزد و انگار که توان ایستادن نداشته باشد خود را روی صندلی می‌اندازد. می‌نشیند وهای‌های گریه می‌کند. بچه‌ها متحیر که چه باید بکنند. فقط به مادرشان نگاه می‌کنند. بچه‌ها به بیرون از اتاق، هدایت و به دست یکی از مددکاران سپرده می‌شوند. زن حالا راحت می‌تواند حرف بزند؛ از کتک‌هایی که خورده و دردهایی که به جان خریده است.
می‌گوید: «همسایه‌ها دلشان به حال من سوخت. آنها با مرکز شما تماس گرفتند.» سراپا تشویش است؛ از اینکه چه آینده‌ای در انتظار اوست و همسرش به تلافی چه خواهد کرد. شاید این دغدغه همه زنانی باشد که به مرکز اورژانس ۱۲۳ پناه می‌آورند. او برای رئیس مرکز تعریف می‌کند: «کار هر روز اوست. با شلاق به جان من می‌افتد و جلو چشم بچه‌ها کتکم می‌زند. بچه‌ها را هم تنبیه بدنی می‌کند. تعادل روانی ندارد.» اخگری زن را به آرامش دعوت می‌کند و به او اطمینان خاطر می‌دهد که از این پس خطری تهدیدش نمی‌کند. بعد هم هماهنگ می‌کند تا زن آسیب دیده همراه فرزندانش به یکی از خانه‌های امن وابسته به اورژانس اجتماعی ارجاع داده شود.
- اعتیاد و مشکلات معیشتی عوامل اصلی خشونت‌های خانگی
به گفته رئیس مرکز مداخله در بحران، این بانوی آسیب دیده نخستین کسی نیست که به این مرکز مراجعه می‌کند و آخرین هم نخواهد بود: «متأسفانه زد و خورد فیزیکی بین زوجین معضلی است که این روزها زیاد شاهد رخدادش هستیم و به علت عادی شدن آن گویا به‌صورت فرهنگ اشتباهی جای خود را در جامعه ما باز کرده است. فرد برای تخلیه فشارهای روانی خود کتککاری می‌کند. بی‌آن که متوجه شود کارش چه اثر نامطلوبی را بر دیگری خواهد گذاشت.» او اعتیاد و مشکلات معیشتی را عامل مهم افزایش خشونت خانگی می‌داند و متذکر می‌شود که این مشکل در همه جا دیده می‌شود. اما طبق تحقیقات صورت گرفته، آمار خشونت‌های خانگی در مناطق کم برخوردار شهر بیشتر است و متأسفانه این آسیب در منطقه ۱۵ بیشترین آمار را دارد. او توضیح می‌دهد: «وقتی مرد خانه نتواند نیاز خانواده را تأمین کند دچار اضطراب و تنش می‌شود و همین عامل آستانه تحمل او را پایین می‌آورد.
به همین دلیل قادر به کنترل خشم خود نخواهد بود و با ضرب و شتم همسر یا فرزند از عصبانیت خود می‌کاهد. پیشتر هم با این مشکل مواجه بودیم اما از زمان شیوع کرونا به دلیل اینکه مشکلات معیشتی افزایش یافته، با زنان و کودکان آسیب دیده بیشتری روبه‌رو هستیم. موضوع دیگری که خشونت خانگی را تشدید می‌کند، اعتیاد است؛ عاملی که آسیب‌های اجتماعی دیگری را هم در پی دارد.» به گفته اخگری شهروندان منطقه ۱۵ قشر کم درآمد جامعه هستند و بیشتر از دیگر پایتخت نشین‌ها از پس لرزه‌های کرونا آسیب دیده‌اند. او ادامه می‌دهد: «مشکل معیشتی و اعتیاد به‌طور بارز در این محدوده وجود دارد. این منطقه بافتی متراکم و آسیب‌خیز دارد و بعضی از محله‌های آن کانون تهیه و استفاده موادمخدر است. اما مهم‌تر فرهنگ اجتماعی آنهاست که این‌گونه معضلات را رقم می‌زند.»
- کودک‌آزاری فقط تنبیه بدنی نیست!
به گفته رئیس مرکز مداخله در بحران نواب، با توجه به تماس‌های تلفنی مکرری که با این مرکز برقرار می‌شود، کودکان بیش از دیگر اقشار جامعه مورد خشونت قرار می‌گیرند. او معتقد است که تنبیه بدنی تنها عامل کودک‌آزاری نیست، بلکه توجه نکردن به خواسته‌های کودک، غفلت از او و آزار روانی طفل می‌تواند از مصادیق کودک‌آزاری باشد. او خاطره تلخی را بازگو می‌کند: «مدتی پیش با مرکز ما تماس گرفته شد و همسایه‌ها اطلاع دادند که دختر نوجوانی در خانه حبس شده و مورد ضرب و شتم پدر معتادش قرار گرفته است. تیم ما اعزام شد و با حکم قضایی وارد شدیم. پدر او را با روغن داغ سوزانده و در حمام حبس کرده بود. دخترک با ۷۰درصد سوختگی به بیمارستان منتقل شد و بعد از بهبود در یکی از مراکز ما اسکان یافت.» اخگری تأکید می‌کند که استفاده افراد از موادمخدر صنعتی به مرور زمان از آنها فردی متوهم می‌سازد؛ بی‌آنکه دلیل موجهی برای کارهایشان داشته باشند ضرب و شتم می‌کنند و در این میان بیشتر از همه کودکان آسیب می‌بینند.
- ۳۸ درصد آمار خشونت‌های خانگی مربوط به همسرآزاری است
مطابق آمار جهانی و منتشر شده از سوی سازمان ملل، ۷۰درصد از زنان قربانی خشونت‌های فیزیکی از سوی همسران یا شرکای زندگی خود می‌شوند. بدانید که درگیری کلامی و روانی خانواده‌ها پیش از شیوع بیماری کرونا در رتبه ششم قرار داشت و حالا صدرنشین معضلات اجتماعی شده است. دیگر اینکه ۳۸درصد از آمار اورژانس اجتماعی به همسرآزاری مربوط می‌شود. طبق تحقیقات صورت گرفته طی ۶ ماه اول سال ۶۲۲ هزار و ۸۰۷ تماس تلفنیبرقرار شده و این آمار نسبت به سال گذشته با ۳۷۷ هزار و ۲۷۷ بیشتر شده است. نکته حائز اهمیت دیگر اینکه زنانی که قربانی خشونت خانگی هستند ۲ برابر بیش از بقیه زنان احتمال افسردگی و سقط جنین و یک‌ونیم برابر بیشتر احتمال ابتلا به بیماری ایدز را دارند و جالب است بدانید که از این تعداد فقط ٣٥درصد از زنانی که متوجه شده‌اند قربانی خشونت هستند از اورژانس اجتماعی یا وکیل تقاضای کمک می‌کنند.
- ۷ پایگاه اورژانس اجتماعی سهم تهرانی‌ها
رئیس مرکز مداخله در بحران نواب درباره دیگر کانون‌های آسیب شهر تهران می‌گوید: «کانون‌های آسیب در تهران کم نیستند. در محدوده جنوب‌شرق می‌توان گفت افسریه و مسعودیه، در منطقه ۷ نظام‌آباد، در منطقه ۱۲ شوش و مولوی و خیابان مصطفی خمینی، حتی در سعادت‌آباد و کن هم که از مناطق برخوردار هستند با این مشکل مواجه هستیم.» به باور اخگری، خشونت خانگی در محله‌های برخوردار علت دیگری دارد و آن تفاهم نداشتن زوجین با همدیگر است. او ادامه می‌دهد: «در شهر تهران ۷ پایگاه اورژانس اجتماعی برای رسیدگی به خشونت‌های خانگی، فرار از خانه و خودکشی در نظر گرفته شده است. به‌زودی ۲ پایگاه دیگر هم در محدوده مولوی و غرب تهران ایجاد خواهد شد.»