همشهری آنلاین _ بهاره خسروی : اگر قرار بود کسی را برای مراسم شادی مثل عروسی، ولیمه و... دعوت کنند، بی‌تردید درجه یک‌ترین فرد هر خانواده کاسه نقلی به دست می‌گرفت و کل محله، آبادی و... را پای پیاده گز می‌کرد و از همه دوستان و اقوام و آشنایان برای حضور در مراسم دعوت می‌کرد. اما به مرور زمان با تغییر سبک زندگی و مدرنیته شدند دهه‌های ۳۰ و ۴۰ کارت‌های دعوت با رنگ و لعاب زیبا و متناسب باسلیقه افراد جایگزین کاسه نقل و یکی از رکن‌های اساسی دعوت برای اجرای هر مراسمی از شادی تا غم شد. دنیای کارت‌های دعوت برای مراسم مختلف، عالم جالب و پرماجرایی دارد. در این گزارش سری به راسته بازار کارت‌فروشی‌های میدان بهارستان زدیم و با کاسبان درباره وقایع شیرین و جالب سفارش کارت‌های دعوت گفت‌وگو کردیم.
- کارت‌های خارجی و سلبریتی‌ها
به مسیر گشت‌وگذار در راسته بازار کارت‌های دعوت ادامه می‌دهیم. کرونا هنوز تمام نشده. به گفته یکی از کاسبان همین موضوع باعث لنگ زدن بازار شده است. بیشتر مغازه‌ها خالی از مشتری هستند و کاسبان اغلب با همکارانشان گرم صحبت هستند. در میان مغازه‌های مختلف و حرف‌های تقریباً تکراری کاسبان به مغازه «علی بختیاری» تنها مغازه فروش کارت دعوت‌های خارجی بازار میدان بهارستان می‌رسیم؛ کاسبی که سلبریتی‌های زیادی مثل «علی دایی»، «میلاد عبادی پور»، «مجید صالحی» و... را با کارت‌های عروسی مغازه‌اش راهی خانه بخت کرده است.
درباره ویژگی‌های فروش کارت‌های وارداتی می‌گوید: «با توجه به رقابت سنگین بازار، چند سال بعد از شروع کارم تصمیم گرفتم کار متفاوتی به مشتریان عرضه کنم. به همین دلیل سراغ کارت‌های وارداتی رفتم. کارت‌ها بیشتر به‌صورت خام، وارد و متن نوشته‌ها همین‌جا روی کارت حک می‌شود. البته در این میان مشتری‌هایی هم هستند که دوست دارند نوشته‌های کارتشان با زبان کشور واردکننده باشد.» به گفته بختیاری یکی از پرتعدادترین کارت‌های دعوت متعلق به عروسی پسر یکی از کارخانه‌داران مشهور تهرانی بود که تقریباً ۳ هزار کارت دعوت برای مهمانان، آماده و هزینه کارت‌ها حدود ۳۵۰ میلیون تومان شد.
- دامادهایی که جابه‌جا شدند
در این‌گشت و گذار سراغ قدیمی‌ها و موسپیدان بازار را هم گرفتیم تا ببینم آنها از خاطرات زیبای حرفه‌شان و مراجعات عجیب و غریب در چنته چه دارند. اما کسی پیدا نشد. به تعریف بیشتر کاسبان، اکثر قدیمی‌ها به دیار باقی شتافته‌اند و فرزندان آنها به دلیل کسادی بازار چندان برای مصاحبه روی خوش نشان نمی‌دهند. در مقابل واکنش مختلف فروشندگان کارت دعوت «عباس کریمی» از همان سلام وعلیک اولیه گرم می‌گیردو ماجراهای جالبی از سفارش‌های مشتریانش تعریف می‌کند. عباس آقا با اشاره به روزهای آغازین شروع کارش سر صحبت را باز می‌کند: «هر شغلی به اقتضای شرایطش بی‌شک یکسری آزمون و خطا دارد. حرفه ما هم از این امر بی‌نصیب نیست. گاهی اوقات اتفاقات و خاطرات جالبی هم در دلش رقم می‌خورد. برای مثال پیش آمده که در زمان چاپ کارت عروسی اسامی عروس و داماد، اشتباه یا جابه‌جا شده.
این جابه‌جایی واکنش‌های جالبی هم داشته. خاطرم است یکبار برای ۲ زوج کارت عروسی چاپ کردیم که در این کارت‌ها اسامی دامادها جابه‌جا شده بود. داماد اول وقتی با این صحنه مواجه شد که کنار نام همسرش اسم شخص دیگری ثبت شده حسابی به‌هم ریخت. هرچه برایش توضیح دادیم که اشتباه چاپی بود و اسم شما هم در کارت دیگری اشتباه رفته، قبول نمی‌کرد. ماجرا را حسابی ناموسی کرده بود و دنبال قتل داماد مورد نظری بود که نامش کنار اسم همسرش خورده بود. دعوا بالا گرفت. حتی پای پلیس هم به میان آمد. تا اینکه با پادرمیانی یکی از اقوام نزدیک خانواده ختم به خیر شد.»
به گفته عباس آقا در این میان افرادی هم بوده‌اند که نسبت به این قبیل اشتباهات روی خوش نشان می‌دادند. او می‌گوید: «در مقابل پیش آمده نام داماد حسن بوده اشتباهی حسین خورده که فرد مورد نظر با شوخی و طنز از کنار ماجرا ردشده و درپاسخ گفته کلی باید هزینه می‌کردم و برای تغییر نام تا ثبت احوال می‌رفتم اما شما کار مرا راحت کردید. این‌طوری به خوبی و خوشی همه چیز پایان گرفته است.»
- حساسیت حجاج برای سفارش کارت
کریمی در ادامه بیان خاطراتش از حساسیت بعضی از حاجیان در انتخاب کارت دعوت ولیمه‌شان می‌گوید: «چند سالی است که حج تعطیل شده و مراسم ولیمه اجرا نمی‌شود. اما زمانی بازار کارت‌های حج رونق داشت. موضوع جالب، اهمیت دادن حجاج و خانواده‌هایشان به کیفیت و انتخاب بهترین نوع کارت بود. بسیاری از آنها دنبال گران‌ترین و زیباترین کارت دعوت بودند و به نوشته‌ها خیلی دقت می‌کردند.»
ساعت ۱۶ یک روز سرد زمستانی حد فاصل خیابان ملت تا میدان بهارستان تا چشم کار می‌کند پر از مغازه‌های رنگارنگی است که پشت ویترین همه آنها اغلب کارت‌های سفید رنگ عروسی جا خوش کرده؛ کارت‌هایی که قرار است نویدبخش شروع یک زندگی تازه باشد. در میان این کارت‌های دعوت که کارت‌های جشن عروسی با طرح‌ها و نوشته‌های لاتین، شکل گل و عکس و عروس و داماد و ماشین گل‌زده غالب است، کارت‌های متفاوت‌تری مانند کارت دعوت برای مناسبت‌های خاص، کارت دعوت حجاج و مراسم یادبود وترحیم هم رؤیت می‌شود؛ کارت‌هایی که هرکدام ماجرا و اتفاقات جالبی در دل پنهان دارند.
- سفارش یک عدد کارت عروسی
«اپیدمی کرونا باعث تعطیلی بسیاری از برنامه‌های جمعی مانند مراسم عروسی وترحیم شد و صدمات زیادی را به بازار فروش کارت‌های دعوت زد.» «مرتضی نوری» ۵۸ ساله از کاسبان قدیمی میدان بهارستان این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «از اسفند سال ۱۳۹۸ و اعلام بیماری کرونا بازار ما با رکود و افت شدیدی مواجه شد. کسی سراغ خرید کارت دعوت به ویژه عروسی نمی‌آمد. این ماجرا تا اوایل امسال ادامه پیدا کرد و تقریباً از بعد از محرم و صفر که تقریباً واکسیناسیون‌ها انجام شد، بازار تکانی خورد. اما در مدت شیوع بیماری کرونا اوضاع چندان خوشایند کاسبان به‌ویژه صنف ما نبود.»
آقا مرتضی که از سال ۱۳۵۴ در بازار فروش کارت‌های دعوت مشغول کار است درباره این پیشینه خانوادگی‌اش و مشتریان و سفارش‌های جالب کارت‌های دعوت می‌گوید: «قبل از من از دهه ۴۰ برادرانم در این حرفه مشغول بودند که من هم بعد از پایان دوران سربازی‌ام دنباله‌رو راه برادرانم شدم.
کار ما پر از اتفاقات و ماجراهای جالب است. برای مثال در همین ایام کرونا در میان همه سفارش‌های مختلفی که داشتیم، زوجی آمدند و فقط یک کارت عروسی سفارش دادند.»
به گفته این کاسب قدیمی، تا قبل از بیماری کرونا به جز مراسم عروسی برای مراسم‌ترحیم، ایام عزاداری محرم و سایر مناسبت‌های مذهبی و... سفارش کارت دعوت داده می‌شد. او همچنین درباره جزئیات سفارش‌ها هم توضیح می‌دهد: «تعداد سفارش کارت‌ها بستگی به تعداد مهمانان داردکه اغلب، سفارش شهرستان‌ها نسبت به تهران بیشتر است. بیشتر زوج‌ها علاقه‌مند نوشتن نامشان روی جلد کارت و متن تبریک به‌صورت لاتین هستند. اکثر هم متن داخل آن را از میان حدود ۱۵۰ نوشته موجود در مغازه انتخاب می‌کنند. البته در این میان زوج‌هایی هستند که متن کارت دعوت را خودشان می‌نویسند.»
- دامادی که برای ما شیرینی گرفت
برای عباس آقا خاطرات روزهای شیرین کاری‌اش و سفارشات جالب مشتری‌ها مثل فیلم کوتاه چند ثانیه‌ای از ذهنش می‌گذرد. کارت‌های که برای جشن عروسی فوتبالیست‌های دهه هفتاد مثل صادق ورمرزیار و... یا مراسم‌ترحیم پدر علی دایی سفارش گرفته یاد می‌کند و در ادامه از ماجرای داماد خارجی که شیرینی واقعی برای کارکنانش گرفت، تعریف می‌کند: «رسم شیرینی گرفتن یکی از کارهای مرسوم در مراسم‌های شادی است. زوجی به ما مراجعه کردند که آقا خارجی بود. روز تحویل کارت همراه یکی از اقوام آمده بود به رسم رایج به شوخی، طلب شیرینی برای همکاران مغازه کردم. بنده خدا فکر می‌کرد باید یک جعبه شیرینی تهیه کند. رفت و با یک جعبه شیرینی برگشت و همگی زدیم زیر خنده که بابا منظورمان از شیرینی وجه نقد مرسومی است که می‌گوییم نه شیرینی به این شکل. البته بنده خدا به همکاران هم شیرینی نقدی داد.»
- مشتری وقت‌شناس
یکی از اتفاقات عجیب دنیای سفارش کارت‌های دعوت، مشتری وقت‌شناس آقای کریمی بود که به دلیل تأخیر یک ساعته تحویل کار، کل سفارش را کنسل کرد. او تعریف می‌کند: «بعضی مواقع پیک کار سفارش‌هایمان می‌شود و به طبع در این شلوغی‌ها یکسری کم‌کاری و کاستی‌هایی را هم همراه دارد. یکبار مشتری سفارش کارت دعوت داده بود. تحویل سفارش‌ها یک ساعتی با تأخیر انجام شد. مشتری همانجا کارت‌ها را تحویل نگرفت و گفت شما بدقولی کردید. کارت‌ها را دور بریزید تا تنبیه شوید و یاد بگیرید سروقت سفارش را به مشتری تحویل دهید. هیچ پولی هم از این بابت پرداخت نکرد. اما بخش جالب کارش اینجا بود، سراغ یکی از همسایه‌های ما رفت و سفارش کارت داد و تقریباً ۲۴ ساعت بعد تحویل گرفت. یک ساعت اینجا صبر نکرد و کارش جای دیگری یک روز زمان برد.»
- کارت طلاق نمی‌فروشیم
«عباس کریمی»، این کاسب خوش برخورد که بیش از ۳۰ سال در کار چاپ و انتشار کارت‌های عروسی در حوالی میدان بهارستان است، مانند سایر همکارانش از رکود بازار سفارش‌های کارت در دوران کرونا و در مجموع به دلیل شرایط سخت اقتصادی می‌گوید: «قدیم‌ها عروس و داماد برای خرید کارت عروسی حوصله و وقت بیشتری را صرف می‌کردند. البته انتخاب کارت‌ها مثل امروز پر دنگ و فنگ نبود و عروس‌ها و دامادها با روی خوش برای انتخاب کارت زمان می‌گذاشتند. اما این روزها هم تعداد سفارش کارت‌های دعوت عروسی‌ها کمتر شده و هم متأسفانه اغلب شاهد درگیری زوج‌ها هستیم.
گاهی اوقات زوجین توقعات نابجایی در مورد نوع کارت از یکدیگر دارند. برای مثال در کارت‌های عروسی برای احترام به خانم‌ها اول نام عروس و فامیلی آنها قید می‌شود. یکبار پدر داماد وقتی کارت را دید حسابی عصبانی شد و گفت: «من کلی هزینه نکرده‌ام که نام خانواده عروس اول در کارت نوشته شود. همه کارت‌ها را دور بریزید و دوباره چاپ کنید. این نگاه‌ها به زندگی باعث متزلزل شدن بنیان خانواده‌ها و افزایش آمار طلاق در جامعه می‌شود.» به گفته عباس آقا، تلخ‌ترین بخش سفارش‌ها که این روزها حسابی باب شده کارت طلاق است: «به تازگی پدیده جشن طلاق حسابی باب شده و مشتریان زیادی به ما برای گرفتن کارت جشن طلاق مراجعه می‌کنند. اینکه تصمیم دارند جشنی را با حضور خانواده‌ها، برگزار و رسماً اعلام کنند که از یکدیگر جدا شده‌اند تا تک تک جویای علت نباشند. من این را دوست ندارم و پاسخ منفی می‌دهم و می‌گویم کارت طلاق نمی‌فروشم.»
۱۲ تا ۶۰۰ هزار تومان براساس نوع چاپ، جنس کاغذ و تزیینات قیمت هر کارت دعوت ایرانی دربازار است.
۲۵۰۰ تا ۹۵ هزار تومان قیمت هر کارت دعوت وارداتی در بازار کارت‌فروشی‌های میدان بهارستان است.