همشهری محله - سحر جعفریان: انواع پرنده را می توانید در این بازار پیدا کنید و با قیمت‌های متفاوت بخرید؛ قیمت‌هایی که از ۱۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و گاهی تا چند صد میلیون هم می‌رسد. البته قیمت‌های بالا و نوسان در بازار سیاه حاشیه آن دیده می‌شود که پرندگان قاچاق، وارداتی و کمیاب داد و ستد می‌شوند. صبح یک جمعه سرد زمستانی راهی این بازار می‌شویم تا ضمن گشت‌وگذار در آن، ساعتی را به گفت‌وگو با خریداران و فروشندگان انواع پرندگان بپردازیم.
- بازار اصلی و بازارهای حاشیه‌ای
بزرگراه آزادگان را به سمت کنارگذر نوروزآباد حرکت می‌کنیم. پیش که می‌رویم، پارکینگ یک بازار متفاوت و پر سر و صدا نمایان می‌شود. تابلوی «مرکز خرید و فروش پرندگان زینتی» سردر ساختمانی ۲ طبقه، کمی دورتر از پارکینگی که بیش از ۸۰۰ خودرو را در خود جا داده، کوبیده شده. اینجا بازار پرندگان است که چند سال قبل به‌طور متمرکز در بخش‌هایی از خیابان مولوی (کوچه مرغی‌ها) یا به‌صورت پراکنده در گذرهایی از سایر مناطق شهر فعالیت داشت؛ فعالیتی که باعث ترافیک، آلودگی صوتی و زیست‌محیطی شد و صدای اعتراض همسایگان را درآورد. به همین دلیل این بازار با همه کاسبان و پرندگانش به حاشیه جنوبی تهران منتقل شد تا پرنده دوستان و پرنده‌فروشان با خیالی آسوده، حتی کرکس در قفس را هم خرید و فروش کنند!
خرید و فروش از همان فضای پارکینگ آغاز می‌شود. دستفروشان، کارتن‌هایی در سایزهای مختلف مقابل خود قرار داده‌اند که در هریک از آنها می‌توان کبوتر، قناری، سهره، قمری، فنچ و اردک را مشاهده کرد. دستفروشان پشت همین بازار، پرندگان قاچاق و گران قیمت هم خرید و فروش می‌کنند؛ پرندگانی که داشتنشان، سبک زندگی لاکچری‌مآب و لوکس را القا می‌کند.
- از خروس‌های خون‌خور تا عقاب‌های صحرایی
قبل از رسیدن به ساختمان اصلی بازار، غرفه‌های فروش خوراک و دانه پرندگان، انواع قفس و ملزوماتشان دیده می‌شود. یک طرف خروس‌های لاری با پاها و گردن دراز دل از خروس بازان می‌برند. یک طرف هم کبوترهای پاپری، کاکل‌به‌سر یا سبز و خاکستری، هوش به سرِ کبوتربازان نمی‌گذارند.
دادزن‌هایی هم استخدام شده‌اند تا این بازار شلوغ را از گرمی به داغی بکشانند. یکی فریاد می‌زند: «مرغ تخم طلا دارم»، «جوجه شترمرغ، می‌خوای بیا اینور بازار»، «کفتر برای گرو بستن دارم»، دیگری هم تبلیغ خروس جنگی ۶ دانگش را می‌کند؛ خروسی که اصطلاحاَ «قلدر و دعوایی» است و فقط خون می‌خورد!
حتی ۲ خروس زخمی را به جان هم می‌اندازند و معرکه‌ای کوچک برپا می‌کنند تا با قدرت‌نمایی آنها در میدان مبارزه بر تبلیغات خود صحه بگذارند. کودک ۱۰ ساله تا سالخورده ۷۰ ساله نظارگر معرکه خروس‌ها هستند. بعد از پایان معرکه، قیمت خروس‌ها این‌طور اعلام می‌شود: یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان! این میان گاهی صداهایی هم به گوش می‌رسد که خبر از بازاری غیرقانونی می‌دهد؛ صداهایی که عقاب‌های تیز پرواز، طلایی و صحرایی و شاهین‌های پَر بلند و شکاری را تبلیغ می‌کنند. قیمت‌ها باورکردنی نیست! از ۱۰۰ میلیون تا قیمت‌های میلیاردی که اغلب برای مشتریان عرب و خارجی در نظر گرفته می‌شود.
- طوطی‌های شاهنامه‌خوان
از محوطه این ۲۰ غرفه که عبور می‌کنیم هر قدم بر جمعیت افزوده می‌شود. نزدیک ساختمان اصلی غوغایی از حراجی‌های دیگر با دیگرگونه‌های پرنده برپاست. ویترین مغازه‌های داخل ساختمان از انواع قفس، نشیمنگاه پرنده، دانه‌های خوراکی، اسباب‌بازی‌های سرگرم‌کننده و آموزشی، باکس حمل پرنده، وسایل نظافت و پیرایش، ظروف آب و غذا و قفس جفت‌گیر کبوتر انباشته است. اینجا بیشتر از صدای دادزن‌ها، صدای پرندگان شنیده می‌شود؛ صداهایی گاهی شبیه جیغ و گاهی هم آوازی دلنشین.
اغلب، طوطی‌های رنگی از شاه طوطی و ملنگو ۵ میلیون تومانی (با توجه به تعداد کلماتی که بیان می‌کند یا سایز جثه آن، قیمتش افزایش می‌یابد) تا طوطی‌های رنگین کمانی یا ماکائو ۲۰۰ میلیون تومانی هم دیده می‌شود. هر طرف می‌چرخیم یک طوطی سلام می‌دهد و بعضی‌ها حتی احوالپرسی هم می‌کنند. فروشندگان باحوصله، شعر و شاهنامه هم به طوطی‌هایشان یاد داده‌اند تا قیمت را حسابی بالا ببرند. پرندگان‌بند انگشتی و مینیاتوری، طاووس‌های مصری و هندی که نوسان قیمت آنها نیز از ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان است. بلبل کشمیری و کبک هم در برخی مغازه‌ها دیده می‌شد. پرندگان ارزان‌قیمت را می‌توان در طبقه زیرزمین ساختمان پیدا کرد.
- پرنده دوستانی که کارشناس شده اند
مشتریان بیشتر آقایان هستند. البته چند نفری بانو و کودک هم به دنبال پرنده دلخواه خود آمده‌اند. خیلی‌هایشان سرگرم عکس برداشتن و سلفی گرفتن با پرندگان هستند. «داود» یکی از مشتریان قناری باز می‌گوید: «نخستین بار که صاحب یک جفت قناری زیبا شدم، ۹ ساله بودم که جایزه کارنامه پایان سال تحصیلی‌ام بود؛ قناری‌های آبی رنگ. بعد از آن، همه تفریحم قناری‌ها شدند. گاهی دلم به حالشان می‌سوزد اما اگر در اسارت متولد شده باشند دیگر اسمش حیوان آزاری نیست. چون پرنده‌های قفسی توانایی زندگی آزاد را ندارند.»
او که حالا بعد از این همه سال برای خودش کارشناس و صاحب‌نظری شده است ادامه می‌دهد: «اینجا نابلد باشی، سرت کلاه می‌گذارند و قناری‌های مریض یا مضطرب را به جای قناری‌های سالم به شما می‌فروشند. قناری باید تمیز، بدون حرکت‌های تکراری و کلیشه‌ای، نفس کشیدن‌های راحت و با فضله‌های نرمال باشد.» «ارسلان» با دوستانش پی عقاب آمده است. او می‌گوید: «بیرون از این ساختمان، فروشندگانی هستند که هرچه بخواهیم برایمان می‌آورند؛ فقط کافی است سفارش دهیم و چند روزی صبر کنیم. حتی قوهای مهاجری هم که از جاهای مختلف به دام انداخته‌اند، اینجا از ۵ تا ۱۵ میلیون تومان می‌فروشند. سلیقه مردم در نگهداری از حیوانات خانگی کمی فرق کرده است.»
- تغییر سلیقه خریداران
داخل مغازه‌ای می‌شویم که بیش از سایر مغازه‌ها، طوطی‌های رنگین کمانی دارد. «محمد» فروشنده مغازه می‌گوید: «رنگ‌ها و سایز جثه طوطی‌ها در قیمت آنها اثرگذار است. به جز چند طوطی که شاید جثه‌ریزی داشته باشند یا رنگین کمانی نباشند اما به سبب کمیاب بودن، گران هستند؛ مانند طوطی‌های کله نارنجی که اگر مشتری سفارش بدهد برایش وارد می‌کنیم.» «کامران» هم مغازه‌دار است که می‌گوید: «سال‌ها پیش مشتریان، بیشتر سراغ طوطی و قناری می‌آمدند. اما این روزها، سراغ عقاب و طاووس یا پرندگانی می‌آیند که ما هم فقط اسمشان را شنیده‌ایم اما خودشان را ندیده‌ایم. فروش این‌گونه پرندگان اینجا ممنوع است و از سازمان‌های مختلفی برای نظارت و بازرسی می‌آیند ولی گاهی پیش می‌آید که دستفروشان بیرون از ساختمان، پرندگان قاچاق می‌فروشند. می‌گویند چون تقاضا هست، ما هم می‌فروشیم.»
- کفترهای واکسن زده گروبندی
بازار انواع کفتر یا کبوتر هم داغ است. آنقدر که هرچند قدم، گروهی از آنها گعده گرفته‌اند. یکی می‌گوید: «این کفتر را اگر بخری، هر گروبندی (شرط‌بندی روی کبوترها) را برنده می‌شوی. راحت تا ۲ روز برایت پرواز می‌کند و خسته نمی‌شود. اما اگر دنبال کفتر جوجه‌کشی هستی برو پیش اصغر کفتری. آنجا ایستاده.» با دست به سمت چپش اشاره می‌کند و باز ادامه می‌دهد: «کفتر دارد از ۱۰۰ هزار تومان تا ۱۰ میلیون تومان.» اصغر کفتری را پیدا می‌کنیم. حسابی سرش شلوغ است. بعد از چند دقیقه انتظار، سؤالاتمان را این‌طور پاسخ می‌دهد: «کفتر پرشی برای خرداد و تیر ماه سال آینده و مسابقات کفترپرانی، تحویلتان می‌دهم؛ چه کفترهایی! به شرط برنده شدن و جایزه بردن. چقدر می‌خواهی هزینه کنی؟ بلند پرواز، نوک قناری، پلاکی، مسافتی و واکسن زده هم بخواهی داریم.»