دوره نخست فعالیت حسینیه ارشاد با محوریت آیت الله مطهری از سال ۴۶ تا ۴۹ آغاز شد و در این دوره بسیاری از روحانیون سرشناس و افراد مشهور غیرروحانی از جمله مقام معظم رهبری ، هاشمی رفسنجانی، محمدجواد باهنر و محمد مفتح و حتی روشنفکران غیرروحانی همچون عباس زریاب خویی در آن سخنرانی می‌کردند.
اما سال ۴۷ با دعوت مطهری، شریعتی به جمع سخنرانان حسینیه اضافه شد که در آن مقطع استاد تاریخ اسلام در دانشگاه مشهد بود. او از همان ابتدا توانست با سبک و سیاق ویژه اش توجه مخاطبان را به خود جلب کند و البته برخی دیدگاه های با مطهری منجر به بروز اختلافاتی بین آن‌ها شد. اختلافاتی که رفته‌رفته اوج گرفت و به دلیل پشتیبانی ناصر میناچی مدیر حسینه از شریعتی در نهایت به کناره‌گیری مطهری انجامید. با رفتن مطهری و هم‌فکران او شریعتی تبدیل به شخصیت محوری حسینیه شد و به دلیل اخراج از دانشگاه از سال ۴۹ تا ۵۱ تمام وقت و انرژی خود را وقف سخنرانی‌ها و جلسات حسینیه ارشاد کرد. حسینیه سال ۵۱ اما با بالا رفتن مخاطبان و حساسیت ساواک بر آن و با تایید محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی بسته شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی نیز جلسات تدوین قانون اساسی در حسینیه ارشاد به مدت یک ماه برگزار شد.در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب به جز دهه هفتاد حسینیه جایگاه پیشین خود را از دست داد و امروزه به مکانی برای برگزاری مراسم‌های مناسبتی مثل ترحیم تبدیل شده است،هر چند هویت تاریخی حسینیه ارشاد مثل ساختمان زیبایش همچنان پابرجاست.
در این زمینه ببینید:
- دو میدان انقلاب‌ساز
- شاهد عروسی ناصرالدین شاه و فریادهای زنده باد مصدق
- پایان مصالحه انقلابیون از ژاله
- رفاه و علوی میزبان تصمیمات انقلابی
- داستان ۱۲ نماد تاریخی و انقلابی تهران
خبرنگار:امیرمحمد حسینی
تصویربردار: حوریه حسینی، محمد عباس نژاد
تدوین: مهدی کشوریان