همشهری آنلاین- مرضیه ثمره‌حسینی: رئیس سازمان روانشناسی کشور می‌گوید بیش از 1000 مرکز با بیش از 7 هزار روانشناس و مشاوره تحت نظر این سازمان به صورت خصوصی در حال ارائه خدمات روان‌درمانی هستند و روزانه بیش از 100 هزار مشاوره روانشناسی در سراسر کشور صورت می‌گیرد، اما این خدمات به هیچ عنوان کفایت نمی‌کند. دکتر «محمد حاتمی» می‌گوید تحت تاثیر مسائل اقتصادی و به‌ویژه 2 سال سخت شیوع کرونا، از لحاظ روحی و روانی فشار بسیار زیادی بر مردم وارد شده و پیش‌بینی می‌شود در دوران پساکرونا، سونامی اختلالات روانی، جامعه را فلج کند. گفت‌وگوی کوتاه ما بامحمدحاتمی را در ادامه بخوانید.
گفته شده بین 23 تا 30 درصد ایرانیان دچار حداقل یک نوع اختلال روانی هستند. نظر شما در این باره چیست؟
برداشت درستی از این آمار نمی‌شود. اگر گفته می‌شود که 23.8 درصد ایرانیان دچار اختلال روانی هستند به این معناست که این تعداد که یک‌چهارم جمعیت کشور هستند نیاز به خدمات روانشناسی دارند نه اینکه اختلال روانی دارند. اما آنچه که مسلم است، بر اثر مشکلات اقتصادی و استرس‌های اجتماعی و همچنین کرونا میزان شیوع اختلالات روانی افزایش پیدا کرده؛ این امر به خصوص متأثر از شیوع کرونا در سراسر دنیا اتفاق افتاده و بخش اعظمی از مردم جهان به خاطر مشکلات ناشی از کرونا به خدمات مشاوره نیاز پیدا کرده‌اند و این صرفا به معنای اختلال نیست. آنچه مهم است اینکه خدمات مشاوره نه فقط برای کسانی که علائم روانشناختی دارند بلکه در جهت افزایش کیفیت و لذت‌بردن از زندگی و رفتار سالم داشتن برای آحاد مردم یک جامعه مورد نیاز است و همه به صحبت با روانشناس نیاز دارند، بر همین اساس باید خدمات روان‌درمانی در دسترس همگان باشد.
شما هشدار بروز سونامی اختلالات روانی در دوران پساکرونا را داده‌اید، توضیح می‌دهید؟
کرونا شبیه جنگ است؛ جنگی که همه مردم جهان را مورد هدف قرار داد و ابعادش از جنگ کلاسیک هم بزرگ‌تر بوده. ما هنوز در شرایط دفاع هستیم و همچنان همه نیرویمان را بسیج کرده‌ایم که از این شرایط عبور کنیم، در این شرایط هنوز آسیب‌ها و فشارهای این بحران را درک نمی‌کنیم. اما وقتی عبور کردیم، در دوران پساکرونا، خواهیم فهمید که چه چیزهایی را از دست داده‌ایم و چه بر سرمان آمده. بخش بزرگی از جامعه مانند کسانی که به بیماری کرونا مبتلا شده و می‌شوند، کسانی که دچار سوگ شدند، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای که با ترس و هراس زندگی می‌کنند، سالمندان و مخصوصا دانش‌آموزان ما به شدت در معرض اختلالات روانی ناشی از بحران کرونا هستند. کما اینکه در این دوران، شاهد رشد آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد، ناسازگاری‌ها، همسرآزاری، خودکشی و رشد اختلال افسردگی و اضطراب و وسواس بوده‌ایم. این وضعیت در دوران پساکرونا در قالب سونامی اختلالات روانی بروز می‌کند که ابعاد و خساراتش از خود کرونا بیشتر است.
در این شرایط چه باید کرد؟
در درجه نخست، باید به طور دقیق مشخص شود که وضعیت اختلالات روانی در جامعه چگونه است. باید به سرعت با کمک شهرداری‌ها و دیگر نهادهای مسئول سراسر کشور یک غربالگری صورت گیرد تا وضعیت را بدانیم. در حال حاضر به صورت شفاف نمی‌دانیم وضعیت جامعه از نظر نرخ اختلالات روانی چگونه است.
ضرورت دیگر، دسترسی به خدمات روان‌درمانی است. خدمات روان‌درمانی در دوران پساکرونا یک نیاز همگانی است اما نرخ این خدمات به گونه‌ای است که اکثریت مردم به‌ویژه اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه نمی‌توانند از آن استفاده کنند. طرح «بیمه پایه و تکمیلی خدمات روانشناسی و مشاوره» در سال 95 در مجلس مصوب شد و ما از آن زمان از طریق دولت و مجلس پیگیری‌های زیادی کرده‌ایم اما متاسفانه تاکنون اجرایی نشده.
اقدام بسیار مهم دیگر که ما خواهان اجرای آن از ریاست جمهوری و ستاد ملی کرونا هستیم، تغییر نقش ستاد ملی کرونا به ستاد علمی سلامت روان است. این رویه در تمام دنیا در حال انجام است. ستاد ملی کرونا اقدامات قابل تقدیری در خصوص مدیریت کرونا انجام داده اما با توجه به تبعات کرونا باید به سرعت به فکر ارتقای سلامت روان مردم و مقابله با آسیب‌های اجتماعی برویم.
مردم هم باید به سلامت روان خود اهمیت دهند. در زمینه مشاوره و دریافت خدمات روان‌درمانی، حتما باید از افراد متخصص و دارای پروانه مشاوره گرفت. در 2 سال گذشته فضای مجازی بر همه ابعاد زندگی ما حاکم شده است و از آنجا که خدمات مشاوره هم از نیازهای ما است عده‌ای روانشناس‌نما از این فضا سوءاستفاده کرده و مطالبی را در پیج‌های خود منتشر می‌کنند که جز افزایش نرخ آسیب‌های اجتماعی و دلزدگی مردم از خدمات مشاوره نتیجه دیگری ندارد. از مردم می‌خواهم همانگونه که وقتی به پزشک مراجعه می‌کنند، پروانه او را می‌بینند در مورد روانشناس و مشاور هم حساسیت به خرج دهند. روانشناسی‌های زرد اصلا ارتباطی با سازمان نظام روانشناسی ندارند.