همشهری‌آنلاین -یکتا فراهانی:آگاهی، آشنایی و شناخت بیماری‌ها به ویژه بیماری‌هایی‌که منشاء بروز آنها به خاطرتوجه نداشتن به تغذیه سالم است، موضوعی است که باید به آن توجه داشت و با راه‌های پیشگیری از آن آشنا شد.
بیماری‌های خاموش
یکی از عوامل مهم در پیشگیری از بیماری‌ها مراجعه به موقع به پزشک است. چون بعضی بیماری‌ها مانند فشارخون بالا، دیابت و همچنین بیماری‌های مربوط به کبد از جمله کبد چرب به عنوان بیماری‌های خاموش شناخته می‌شوند. یعنی چون علامت خاصی ندارند، معمولا به موقع تشخیص داده نمی‌شوند. بنابراین درمان آنها بسیار سخت خواهد شد. در صورتی که برخوردار بودن از تغذیه مناسب و آزمایش به موقع می‌تواند تا حدود زیادی این گونه بیماری‌ها را مهار کند.
با توجه به آنکه خانواده نخستین جایی است که نوع تغذیه ما را مشخص می‌کند داشتن الگوی غلط تغذیه در خانواده باعث می‌شود اغلب همه اعضای خانه از الگوی نادرستی تبعیت کنند و در نتیجه دچار اضافه وزن و همچنین ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری های کبدی شوند یا با در پیش گرفتن الگوی صحیح غذایی، اضافه وزن ندارند و از لحاظ جسمانی نیز سالم هستند.
کبد چطور چرب می‌شود؟
دکتر پیام فرحبخش، پزشک و متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی در مورد ابتلا به بیماری کبد چرب می‌گوید: «یکی از بیماری‌های مهم دنیای امروز بیماری کبد چرب است که یکی از دلایل اصلی آن هم چاقی است. چون در فرایند چاقی، چربی در نقاط مختلف بدن از جمله کبد رسوب می‌کند.
دور کبد کپسولی به نام کپسول «گلایسون» قرار دارد که تجمع چربی زیر این کپسول و داخل بافت‌های کبد باعث به وجود آمدن عارضه‌ای به نام کبد چرب خواهد شد. البته عوامل دیگری نیز در بروز این بیماری دخیل هستند مانند:
-وراثت: یکی از عوامل مهم در بروز بیماری کبد چرب عامل ژنتیک است. یعنی همان‌گونه که در بعضی خانواده‌ها همه به طور ارثی اضافه وزن دارند، ابتلا به کبد چرب هم همین گونه است. ضمن آنکه ابتلا به چاقی هم در آن موثر است.
- ابتلا به بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌های خود ایمنی یکی از عوامل ابتلا به بیماری کبد چرب هستند؛ یعنی بیماری‌هایی که خود بدن علیه آنها واکنش نشان می‌دهد. مانند بیماری‌های آرتوئید روماتوئید یا روماتیسم.
-مصرف بعضی داروها و ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی: گاهی ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی باعث بروز بیماری کبد چرب می‌شوند. یعنی با توجه به اینکه در افرادی که به هپاتیت بی یا سی مبتلا هستند بافت های کبدی آسیب می‌بینند، ممکن است در دراز مدت باعث چرب شدن کبد هم بشوند. همچنین مصرف داروهایی که دفع آنها از کبد صورت می‌گیرد نیز باعث ابتلا به این بیماری خواهد شد.
- تغذیه نامناسب: فرحبخش می‌گوید افرادی که رژیم غذایی مناسبی ندارند هم ممکن است در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب باشند.
با توجه به اینکه این افراد تمام گروه های غذایی مهم را دریافت نمی‌کنند و معمولا در تغذیه آنها میزان زیادی چربی قرار دارد و مواد غذایی مورد استفاده آنها هم اغلب فست فود و هله هوله‌هایی مانند چیپس و پفک و...است نمی‌توانند مواد مغذی لازم را دریافت کنند. بنابراین با مشکلات زیادی از جمله ابتلا به کبد چرب روبه‌رو خواهند شد.
تشخیص کبدچرب
به گفته این متخصص تغذیه، دو راه برای تشخیص کبد چرب وجود دارد؛ سونوگرافی که توسط آن مشخص می‌شود شخص مبتلا به کبد چرب هست یا نه و در صورت چرب بودن کبد ؛ در چه درجه و گریدی قرار دارند. چون کبد چرب سه مرحله یا گرید (grade) داردکه در مرحله سوم، شخص مستعد ابتلا به «سیروز کبدی» و از دست دادن بافت کبد است.
راه تشخیص دیگر کبد چرب هم، آزمایش خون است که اگر آنزیم ها بالا باشند، شخص مبتلا به کبد چرب است.
نشانه های ابتلا به بیماری کبد چرب
به گفته این پزشک، از آنجایی که بیماری کبد چرب یک بیماری خاموش است؛ علامتی ندارد. بنابراین ممکن است کبد شخصی سال‌ها چرب باشد وحتی به مرحله آخر یعنی سیروز کبدی هم نزدیک باشد؛ ولی خودش متوجه آن نشده باشد.
بنابراین انجام آزمایش در افراد مستعد ضروری است. یعنی اگر سابقه وجود بیماری در خانواده وجود داشته باشد، فرد چاق باشد، الکل مصرف کند، از داروهایی مصرف کند که کبد را تحت تاثیر قرار می دهند، هپاتیت یا سابقه بیماری‌های خودایمنی در خانواده‌اش وجود داشته باشد باید حتما برای تشخیص بیماری کبد چرب به پزشک مراجعه کند.
البته ممکن است افراد با وزن طبیعی هم تحت تاثیر دیگر عوامل موثر در ابتلا به کبد چرب قرار داشته باشند. بنابراین با داشتن یک یا دو عامل موثر در ابتلا به این بیماری، بهتر است حتما آزمایش های لازم انجام شود.
درمان
فرحبخش می‌گوید متاسفانه برای درمان کبد چرب داروی خاصی وجود ندارد. البته گاهی داروهای بیماران دیابتی هم برای این بیماران تجویز می شود. ولی بهترین و موثرترین درمان، کاهش وزن، رعایت رژیم غذایی مناسب و سالم و در پیش گرفتن سبک زندگی سالم است.
با توجه به اینکه یکی از عوامل مهم پیشرفت بیماری کبد چرب استفاده از الکل و سیگار است؛ بیمار باید علاوه بر کاهش وزن و پیروی از الگوی مناسبی برای تغذیه؛ مصرف الکل و سیگار را به طور کامل قطع کند.
استفاده از مکمل های غذایی مانند امگا –۳ و آنتیاکسیدان‌ها هم به این بیماران توصیه می شود.
فعالیت‌های ورزشی
به گفته این متخصص، انجام فعالیت‌های ورزشی مرتب و روزانه می‌تواند در پیشگیری و درمان ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله کبد چرب موثر باشد. چون باعث سوخت و ساز بیشتر بدن می شود و همچنین مانع از تجمع چربی در قسمت‌های مختلف بدن از جمله کبد خواهد شد. بنابراین برای برخوردار بودن از سلامت بیشتر به همه افراد توصیه می شود انجام حرکان ورزشی و پیاده روی را در برنامه روزانه خود قرار دهند.