همشهری آنلاین - پروانه بهرام‌نژاد: بوی مشمئزکننده کله پاچه، دل، روده، مرغ و ماهی با میوه گندیده، از لابه‌لای مغازه‌های قد و نیم قد فرسوده از گذر زمان، چنان به مشام رهگذران می‌کوبد که برخی دست روی صورت می‌گذراند و شتابان دور می‌شوند اما تعدادی بی‌تفاوت‌اند، انگار مشامشان به این بو عادت کرده است. اینجا در بازارچه شهرستانی، یکی از قدیمی‌ترین مراکز سنتی خرید پایتخت که خیلی‌ها را از گوشه و کنار شهر برای خرید انواع میوه و سبزی و صیفی و مواد پروتئینی به حوالی میدان امام حسین(ع) راهی می‌کند، سالهاست مردم چشم به راه اجرای طرحی نو هستند تا کمی حال و هوای این روزهای بازارچه را تغییر دهد و ضمن مقاوم سازی بناهای موجود، خطر جانشان را تهدید نکند و آسوده خاطر اینجا قدم بزنند و خرید کنند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
جدال با موانع سبدی و کارتنی!
خیابان اصلی این بازارچه که نام شهید مرتجایی بر سر سرایش قرار گرفته، چند کوچه تو در تو دارد که از لباس بچه‌فروشی و سینمای متروکه گرفته تا برنج، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، میوه و سبزی‌فروشی یکی در میان جلوی چشمانتان ردیف می‌شود. فرقی نمی‌کند از هر سوی این معبر یا بازارچه بخواهید عبور کنید، با انواع موانع ریز و درشت، سبد و کارتن و زباله میوه سبزی و... مواجه می‌شوید که سد راهتان می‌شود و باید مسیر را کج و از میان جمعیت عبور کنید. اما حالا مدیریت شهری سیزدهمین تکه پایتخت آستین همت بالا زده تا به کمک سازمان زیباسازی شهرداری تهران، بهسازی محیطی بازارچه شهرستانی را اجرا کنند.
«محمدهادی علی‌احمدی» شهردار منطقه۱۳با بیان اینکه بازارچه شهرستانی یکی از قدیمی‌ترین مراکز خرید منطقه محسوب می‌شود، می‌گوید: «بازارچه شهرستانی، فضایی پیاده‌رو مدار، سرزنده، پویا و دارای مراکز خدماتی کارا برای خرید شهروندان تهرانی است. این بازارچه که قدمت آن به دهه ۳۰ برمی‌گردد، به دلیل فرسودگی نیازمند رسیدگی بیشتر و بازسازی است که از این‌رو، شهرداری منطقه۱۳ با همکاری سازمان زیباسازی، نوسازی و بازسازی محیطی آنجا را در دستور کار قرار داده است.»
جولانگاه گربه‌ها
از همان ابتدا تا انتهای بازارچه حضور و تردد گربه‌های فربه، به راحتی نمایان است و نیاز به توجه کردن ندارد. بازارچه‌ای که یکی از قدیمی‌ترین مراکز سنتی خرید شرق پایتخت است و از یک سمت به میدان امام حسین(ع) و از سوی دیگر به خیابان شهید منتظری منتهی می‌شود. بخش اصلی بازارچه را از قدیم فروشندگان مواد پروتئینی گوشت، مرغ و ماهی در برگرفته‌اند و همین موضوع جولان همیشگی گربه‌ها و گاه تردد موش را فراهم کرده است. پیاده‌رو و سطح معبر محدوده چرب و نشانگر رها شدن زباله‌های برخی از مغازه‌ها در معابر بازارچه است.
بانوی جوانی که شتابان می‌خواهد از بازارچه عبور کند، وقتی از او درباره وضعیت اینجا می‌پرسیم، ابروهایش را درهم گره می‌زند و می‌گوید: «معمولا هر روز مسیرم از دل بازارچه است. با گرم‌شدن هوا، اوضاع بدتر می‌شود و بوی نامطبوع و ضایعات مغازه‌ها، تردد و حتی حضور در بازارچه را دشوار می‌کند. این میان گربه‌ها هم که به دلیل آنکه مغازه‌داران به آنها خوراک می‌دهند در جای جای بازارچه حضور دارند. به طوریکه جگر مرغ را وسط خیابان اصلی می‌اندازند و گربه‌ها از آن تغذیه می‌کنند یا کشان‌کشان به پیاده‌رو می‌برند و آلودگی و کثیفی را جابه‌جا می‌کنند.»
ارتقای امنیت و زیبایی بصری
اگرچه وضعیت بازارچه شهرستانی نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است، اما همچنان نیازمند توجه بیشتر است. این میان مدیریت شهری هم توان خود را به کار گرفته تا به وضعیت آشفته بازارچه سروسامان دهد. شهردار منطقه۱۳درباره اقدامات و سیاست‌های اجرایی بهسازی محیطی بازارچه شهرستانی می‌گوید: «تقویت حضورپذیری و همه شمول بودن، حفظ، تقویت و معاصرسازی بستر موجود و ارتقای هویت و حس مکان، پیش‌بینی تحقق پذیری طرح در چهارچوب مشارکت مردمی و تأمین منابع از اهداف این طرح است. براین‌اساس تغییرات و اقدامات در دو بخش مدنظر قرارگرفته که موجب ارتقای امنیت و زیبایی بصری بازارچه می‌شود. بخش دوم اقدام برای بازپیرایی جداره و همسان‌سازی تابلوها، کرکره و ویترین مغازه‌هاست که این اقدام شامل حذف زوائد بصری نیز می‌شود.»
تولید زباله بیش از حد استاندارد
اول صبح است و کرکره مغازه‌ها یکی یکی بالا می‌رود و فروشندگان و شاگردانشان هرکسی مشغول چیدمان بساط در جلوی مغازه هستند. یکی برگ‌های اضافی کاهو را جدا می‌کند و دیگری بساط سیر و پیازش را بیرون از مغازه و حتی تا وسط گذر، می‌گسترد. هرچه تعداد مغازه‌های باز افزایش می‌یابد، راه برای عبور عابران و مراجعه‌کنندگان باریک‌تر و سخت‌تر می‌شود. به گفته کارشناسان مدیریت شهری تا پیش از این در بازارچه شهرستانی ۶ برابر از حد استاندارد و معمول زباله تولید می‌شود و بیش از ۱۰ مخزن زباله‌ای که در نقاط مختلف جانمایی شده باقی‌مانده و ضایعات سبزی و میوه خود را تخلیه می‌کنند. این میان برای جلوگیری از افزایش جمعیت موش‌ها و همچنین رفع نازیبایی بصری، کارگران مستمر معابر بازارچه را پاکسازی می‌کنند اما همکاری کاسبان بیش از پیش لازم است.
اصلاح کفپوش و شیب معبر
برای رسیدگی به وضعیت بازارچه شهرستانی تاکنون چند طراح ارائه و اقداماتی انجام شده اما این بار قرار است کارهای اثربخش و هماهنگ و ماندگار صورت پذیرد. شهردار منطقه۱۳ دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهد: «اقدامات در بخش اول شامل تغییر کف وضع موجود (آسفالت) به کفپوش بتنی به ضخامت ٨ سانتی‌متر و اصلاح شیب بندی معابر است. بخش دوم اقدام برای بازپیرایی جداره و همسان سازی تابلوها، کرکره و ویترین مغازه است که این اقدام شامل حذف زوائد بصری نیز می‌شود تا حضورپذیری مجموعه تقویت شود.»
چند ساعتی می‌گذرد و کم‌کم همه مغازه‌ها باز می‌شود و بوی مشمئزکننده کله پاچه، دل، روده، مرغ و ماهی با میوه گندیده، از لابه لای صدها مغازه قد و نیم قد، چنان به مشام رهگذران می‌کوبد که برخی دست روی صورت می‌گذراند و شتابان دور می‌شوند. اینجا در بازارچه شهرستانی، یکی از قدیمی‌ترین مراکز سنتی خرید در حوالی میدان امام حسین(ع) سالهاست مردم چشم به راه اجرای طرحی نو هستند تا کمی حال و هوای این روزهای بازارچه را تغییر دهد و حالا به اجرای بهسازی محیطی بازارچه امیدوارند.