همشهری آنلاین - رابعه تیموری:آخرین منزل هم حرم حضرت عبدالعظیم (ع) است و سیدالکریم (ع) به یاد ٣ شب حیرانی مسلم‌بن عقیل (ع) در شهر کوفه، از سوگواران حسینی در ری میزبانی می‌کند. این آیین توسط «حاج محمد مرزوق عرب حائری» در شهرری بنیان گذاشته شده است. آیین مسلمیه حرم سیدالکریم (ع) سال ١٤٠١ به ثبت ملی رسیده است.
حاج مرزوق که بود؟
حاج مرزوق طلبه جوان اهل دلی بود که صدای دلنشینی داشت و از کودکی دلباخته و روضه‌خوان سیدالشهدا (ع) بود. حاج «علی‌اکبر الفت» تعریف می‌کند : «حدود ١٤٠ سال پیش، صنف بزازان تهران در مسجد میرزاموسی و نزدیک مسجد جامع بازار هیئتی به نام «جان‌نثاران صنف بزاز تهران» راه می‌اندازند و برای اینکه مداحی و سینه‌زنی هیئت از همان ابتدا اصیل باشد، حاج مرزوق را به این هیئت دعوت می‌کنند». پیرغلام سفیدموی شهرری ادامه می‌دهد : «حاج مرزوق دومین بار سال ١٢٧٠ به دعوت هیئت بنی‌فاطمه (س) که در قدمت، همپای هیئت بزازهاست به ایران می‌آید و این بار در ایران ماندگار می‌شود. او تصمیم می‌گیرد در جوار حرم حضرت عبدالعظیم (ع) مراسم عزاداری مسلم بن عقیل، نخستین شهید کربلا را برگزار کند که به نام آیین «مسلمیه» معروف است و از آن زمان تا امروز هر سال در شهرری برگزار می‌شود.»
چهارپایه‌خوانی در چهارسوق بازار ری
در مراسم مسلمیه سبک سوگواری تغییر پیدا می‌کند و زمینه‌خوانی و چهارپایه‌خوانی باب می‌شود. پیرغلام شهرری از برگزاری این آیین کهن چنین می‌گوید : «در شب اول مراسم مسلمیه هیئت بنی‌فاطمه (س) و هیئت بزّازها و دسته‌هایی از قنات‌آباد و شهرری می‌آمدند و شب دوم مخصوص «جامعه وعاظ تهران» بود. شب سوم هم روحانیون «سادات شیرازی» میدان‌دار مراسم بودند».
منزلگاه‌های چهارپایه‌خوانی مسلمیه ری از زمان حاج مرزوق ثابت بوده است : «سلطان الواعظین، مداح هیئت سادات شیرازی‌ها وقتی در روز آخر مسلمیه به چهارسوق بازار ری می‌رسید، روی چهارپایه می‌رفت و مداحی می کرد. او سیمای دلنشین و قد و قامت بلندی داشت و آنقدر بلند و رسا مداحی می‌کرد که صدایش بدون بلندگو هم به همه رواق‌های حرم حضرت عبدالعظیم (ع) می‌رسید».
عزاداری مسلمیه به شیوه زمینه‌خوانی است
حاج الفت معتقد است که برگزاری مراسم مسلمیه در حرم شاه عبدالعظیم (ع) باعث شده است تا آیین زمینه‌خوانی شهرری در هیئت‌های تهران هم مرسوم شود. او می‌گوید : «زمینه‌خوانی را «حاج حسین‌بابا» متخلص به «مشکین» با کمک دوست و هم‌محل‌های خود «عارف قزوینی» ١٢٠ سال پیش در شهرری ابداع کرد.
تا قبل از رواج آیین زمینه‌خوانی، سینه‌زنی اهالی شهرری به این صورت بود که با ٢ دست، سه ضرب و بی‌وقفه سینه می زدند و سینه زنی تکدستی رایج نبود، اما حسین بابای مشکین وقتی از قزوین به تهران عزیمت کرد، با استقبال پرشور مداحان و سخنوران و سردم‌خوانان آن زمان شهرری روبه رو شد. هر نوحه زمینه‌خوانی شرح حال کامل یکی از افرادی است که در کربلا بودند و نوحه‌های زمینه‌خوانی با دقت زیاد و با استناد به مقتل و احادیث و روایات صحیح سروده می‌شود».
زمینه خوانی، سینه‌زنی تکدستی است و میانداران آن باید به اشعار و نوحه‌ها مسلط باشند. نوحه‌خوانی مسلمیه به شیوه زمینه‌خوانی برگزار می شود و همه پیرغلامان تهران برای چهارپایه‌خوانی به شهرری می آیند.