همشهری‌آنلاین - نصیبه سجادی: برخی از مردم به رغم اینکه مشکلات امانشان را بریده، اما چون چشم امید به نهادهای قانونی دارند به ماندن در اینجا امیدوار شده‌اند، آن هم به اجبار، شاید بتوانند با طرح شکایت در دیوان عدالت اداری و... صدایشان را به گوش مسئولان مربوطه برسانند و هویت از دست رفته یک محله قدیمی و اصل و نشان‌دار را که پایتخت به وجود آن می‌بالد به آن برگردانند. اما در این سال‌ها چه بر سر اهالی، خانه‌ها و خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران آمده که عطای همسایگی با یک سازمان استخوان‌دار علمی و فرهنگی کشور را به لقایش بخشیده و رفتن را به ماندن ترجیح داده‌اند حدیث مفصلی است که شرح کوتاهی از آن را در ادامه می‌خوانید.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
فریز غیرقانونی
سال ۱۳۷۶، کمیسیون ماده ۵ شهرداری وقت پایتخت، رأی به فریز محدوده اطراف دانشگاه تهران داده تا امکان هرگونه ساخت‌وساز را از ساکنان اطراف بگیرد بدون اینکه طرحی در این رابطه در شورای عالی شهرسازی و معماری آن زمان تصویب شده باشد.
«اعظم شعبانی» یکی از ساکنان قدیمی محله و نماینده اهالی با این مقدمه که با وجود نبود طرحی مصوب حدود ۲۵ هکتار از اراضی اطراف دانشگاه در این سال‌ها فریز می‌شود، ادامه می‌دهد: «تازه سال ۱۳۸۲، یعنی سال‌ها بعد از فریز غیرقانونی محدوده هیئت وزیران طرحی را برای ساماندهی دانشگاه تهران ارائه می‌دهد آن هم مشروط، یعنی این طرح باید در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب برسد.»
به گفته شعبانی که به نمایندگی از ساکنان پیگیر خواسته قانونی آنها شده، هنوز طرحی مصوب برای این فریز که ۲۵ سال از آن می‌گذرد وجود ندارد.
او ادامه می‌دهد: «در هر جای دنیا بخواهند حتی اگر تابلویی را جابه‌جا یا نصب کنند، حتماً در کار گروهی متشکل از کارشناسان آن را به شور می‌گذارند و بعد از بررسی همه جوانب آن را انجام می‌دهند. چطور می‌شود که در منطقه مهمی از پایتخت و در اطراف دانشگاه تهران تصمیم به فریز محدوده‌ای گرفته می‌شود که اگر کارشناسی و جوانب درست سنجیده می‌شد، تصمیم دیگری برای ساماندهی دانشگاه تهران می‌گرفتند و این مشکلات که در رأس آن تضییع حقوق شهروندی و مالکانه مردم محدوده است به‌وجود نمی‌آمد. این تصمیم که آمرانه و بدون بررسی‌های لازم گرفته شد غیرکارشناسی است و نتیجه‌ای جز خرابی، تغییر بافت، سردرگمی ساکنان و کاسبان و مخدوش شدن هویت فرهنگی و اجتماعی محله آورده دیگری برای اهالی نداشته است.»
خرید اوراقی واحدها
وقتی دانشگاه تملک آپارتمان‌های محدوده را شروع می‌کند، برخی از ساکنان واحدهای مسکونی‌شان را می‌فروشند و برخی حاضر به این کار نمی‌شوند. شعبانی می‌گوید: «از آن زمان شرایط برای ساکنان در آپارتمان‌های نیمه‌تملک سخت‌تر شد. ساکنان این ساختمان‌ها اغلب از پرداخت نشدن به موقع شارژ واحدهای در اختیار دانشگاه و تغییر کاربری آنها که تبدیل به اداره، دانشکده و خوابگاه شده شکایت داشته و دارند و ادامه این وضعیت آنها را مستاصل کرده است.»
او می‌افزاید: «وقتی چند واحد یک آپارتمان مسکونی خوابگاه پسرانه شد، خریدار اول و آخر سایر واحدها هم خود دانشگاه شد و مردم هم مجبور شدند که هر شرطی که دانشگاه گذاشت، بپذیرند. خودم شاهد بودم که خانواده‌ای بعد از فوت پدر تصمیم به فروش یک واحد آپارتمانشان گرفتند که هنوز مادرشان در آن سکونت داشت. شرایط زندگی برای مادر این خانواده در ساختمانی که چند واحدش را دانشکده خریده بود، بسیار سخت بود در عین حال مشتری دیگری غیر از خود دانشگاه حاضر به خرید آن واحد نبود. دانشگاه هم اظهار می‌کرد که بودجه‌ای برای خرید ندارد و فقط می‌تواند از طریق اوراق خزانه‌داری آن را بخرد. این خانواده چاره‌ای نداشتند و راهی برایشان باقی نمانده بود جز اینکه واحدشان را به دانشگاه بفروشند. معامله از طریق اوراق زمانبر هست، اما مالکان نمی‌دانستند که این زمان چیزی حدود ۷ ماه طول می‌کشد، یعنی از اردیبهشت سال ۹۷ تا مهر ماه این خانواده در چند قسط موفق به دریافت پول خود شدند و عملاً قدرت خریدشان در شرایط سرسام‌آور تورم بازار مسکن به نصف رسید.»
آوار مشکلات یک طرح
اینها بخشی از مشکلات متعددی است که اجرای یک طرح به گفته شعبانی غیرقانونی بر سر ساکنان محدوده‌های اطراف دانشگاه آوار کرده است. تخریب وسیع خانه‌های خریداری شده عمدتاً در فاز شمالی و غربی از دیگر معضلات محدوده است. تخریب این خانه‌ها و تبدیل آنها به خرابه، کوچه‌ها و خیابان‌های قلب پایتخت را به خرابه‌های حاشیه شهر بیشتر شبیه کرده است. شعبانی می‌گوید: «اگر سری به محدوده دانشگاه بزنید با صحنه‌هایی مواجه می‌شوید که کمتر جایی در تهران نظیر آن را می‌بینید؛ زمین‌هایی بایر که به محل تجمع کارتن‌خواب‌ها تبدیل شده، در حالی‌که این زمین‌ها کنار ساختمان‌های مسکونی است و زن و بچه‌های مردم آنجا زندگی می‌کنند. آتش‌سوزی‌های گاه و بیگاه که معتادان ایجاد می‌کنند، کوچه‌ها و خیابان‌هایی پر از زباله که هر از گاهی شهرداری ناچار به ورود می‌شود و آن جا را پاکسازی می‌کند. انتشار بوی تعفن ناشی از زباله‌ها که صدای اعتراض اهالی را بالا برده و گودبرداری‌های غیراصولی کنار ساختمان‌هایی که مردم در آن سکونت دارند، بدون داشتن مجوز و رعایت نکات ایمنی و مواردی بسیار دیگر، مشکلاتی است که بیان همه آنها مثنوی هفتاد من کاغذ می‌خواهد.»
درخواست اهالی از مسئولان شهری
بعد از گذشت ۴ سال از آخرین پیگیری‌های ساکنان محدوده دانشگاه تهران، شورای‌عالی شهرسازی و معماری در تعیین تکلیف اراضی محدوده و پایان دادن به بلاتکلیفی فرسایشی مالکان، تیر ماه سال ۱۴۰۰ مصوبه‌ای صادر کرد که بر اساس آن، طرح دانشگاه محدود به زمین‌هایی می‌شود که تاکنون تملک کرده و املاک تملک نشده از فریز و طرح خارج شده‌اند و بر اساس این مصوبه شهرداری مکلف شده که طرح تفصیلی محدوده را آماده کند. به گفته شعبانی یک سال از این مصوبه گذشته و مردم منتظر اجرای آن هستند. او می‌گوید: «۲۵ سال است که حق تسلط مردم محدوده بر اموال و دارایی‌های‌شان مخدوش شده و آنها پاسخ مطالباتشان را نگرفته‌اند. از مسئولان می‌خواهم هرچه زودتر ساکنان مظلوم این محدوده را به حق قانونی و مسلم‌شان برسانند.»