همشهری آنلاین – سمیرا باباجانپور: گودبرداری بخشی جدانشدنی از ساخت‌وساز است. وقتی قرار است سازه‌ای بالا برود، ابتدا باید گودبرداری انجام شود. این از ضرورت‌های توسعه عمودی شهر است؛ برای بالا رفتن ابتدا باید زمین را بشکافی و به عمق بروی و هرقدر ارتفاع ساختمان بیشتر باشد، گود هم عمیق‌تر خواهد بود.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
۱۵ گود رها شده
گاهی هم پیش می‌آید که ساخت‌وساز در قدم اول به عمق می‌رسد، اما مجال برداشتن گام‌های بعد فراهم نمی‌شود و بنا فرصت بالا رفتن پیدا نمی‌کند. این حکایت گودهایی است که روزی برای ساخت پروژه‌ای شکل گرفتند، اما به حال خود رها شدند تا بلای جان شهر و شهروندان باشند؛ این‌ها چاله‌هایی عمیق و پرخطر هستند که سن برخی به چنددهه رسیده و گاهی مال می‌گیرند و گاهی جان.
بر اساس آمارها، ۱۵ گود رهاشده در منطقه ۵ وجود دارد که ۷ گود آن پرخطر است و شهرداری به صاحبان آن‌ها یک ماه فرصت داده تا برای ایمن‌سازی اقدام کنند.
«فرهاد کرمی»، معاون شهرسازی و معماری شهردار منطقه ۵، درباره گودهای پرخطر می‌گوید: «این گودها یا به دلیل اختلاف بین مالکان رها شده‌اند یا مالکان اصلی‌شان به رحمت خدا رفته‌اند و کار ادامه پیدا نکرده است.»
او ادامه می‌دهد: «با توجه به آغاز بارش‌ها و خطر فرونشست گودها، شهرداری به مالکان اخطار داده است و در صورتی که تمکین نکنند، از طریق دستگاه قضایی موضوع را پیگیری خواهیم کرد.»
کرمی درباره دیگر اقدامات انجام‌شده برای رفع ناایمنی گودها تأکید می‌کند: «همه این گودها توسط مالکان رها شده و عموماً ناایمن هستند. البته شهرداری تلاش کرده تا حد امکان نسبت به حصارکشی و سایر اقدامات اولیه اقدام کند. این گودها مالکان خصوصی دارد و شهرداری نمی‌تواند برای ایمن‌سازی کامل آن‌ها اقدام کند. هرچند همان‌طور که گفتم، شهرداری اخطارهایی را به مالکان ارسال کرده که اگر اقدام نکنند، قطعاً اقدام حقوقی لازم را انجام می‌دهیم.»
دست به دامان بلوک‌های بتونی
یکی از این گودها در خیابان قیام، حوالی خیابان پیامبر، سال‌ها است به حال خود رها شده است. وقتی به سراغ «حامد شعاعی»، شهردار ناحیه ۵، می‌رویم و از این گود سؤال می‌کنیم می‌گوید: «این گود به گود مهتاب مشهور است و پروژه‌ای است که ۱۵ سال پیش گودبرداری و بعد رها شده است. البته این گود رفع خطر شده است و مشکلی برای شهروندان ایجاد نمی‌کند.»
او درباره گود دیگری که در حوالی ساختمان شهرداری منطقه ۵ قرار دارد می‌گوید: «گود خیابان آیت‌الله کاشانی مالک خصوصی دارد و رها شده است و مکاتبه لازم را با مالکش انجام داده‌ایم.»
شعاعی درباره نحوه رفع خطر گودهای خطرناک می‌گوید: «چند اقدام اساسی می‌توان در این خصوص انجام داد؛ از جمله پر کردن گود که البته نیازمند طی مراحل قانونی و اخذ مجوزهای لازم است. علاوه بر این می‌توانیم توسط نیوجرسی (بلوک‌های بتونی بزرگ) دورتادور گود را به هم وصل کنیم تا امکان خطر کاهش پیدا کند.»
او تأکید می‌کند: «مدیریت خطر گودهای رهاشده کار دشواری است. چراکه به‌سختی می‌توان مالک را قانع کرد تا رفع خطر انجام دهد. اگر مالک توجهی به ابلاغیه‌های ما نداشته باشد، بر اساس بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری، موظف هستیم دستور قضایی برای رفع خطر بگیریم. برای این کار ابتدا کمیسیونی برای رفع خطر تشکیل می‌دهیم و در آنجا تصمیم نهایی گرفته می‌شود.»
گود پرخطر؛ چرا و چگونه!؟
اما گودهای پرخطر چرا به وجود می‌آیند؟ کارشناسان بر این باورند که عمده گودهای پرخطر و رهاشده در تهران دارای مشکلات حقوقی هستند. بر اساس قوانین، پس از گودبرداری، حداکثر۲ سال امکان ساخت‌وساز وجود دارد تاپایداری ساختمان حفظ شود و پس از آن گودها باید مورد بازنگری قرار گیرند. اما بات وجه به اینکه سود و فایده ساخت‌وساز در سرعت اتمام پروژه است، چرا پروژه‌ها در مرحله گودبرداری رها می‌شوند؟ پاسخ این سوال را «یعقوب آذری»، دکتری مدیریت شهری، به ما می‌دهد.
او می‌گوید: «کسب سود بیشتر در پروژه‌های عمرانی، منوط به کوتاه کردن زمان اتمام پروژه است. مسائل مالی و یا گاه حقوقی موجب می‌شود زمان پروژه‌ها طولانی شود. تغییر شرایط اقتصادی، ایجاد تورم و البته افزایش قیمت محصولات اولیه مانند سیمان و آهن و ... برآوردهای اولیه سازندگان را به هم می‌ریزد و در ادامه ممکن است پروژه‌ها در مرحله فونداسیون و گودبرداری رها شوند. مسئله مهم دیگر، میزان گودبرداری است که تقریباً محدودیتی برای آن در پروژه‌ها وجود ندارد و گاهی عمق پروژه‌ها بیشتر از استانداردهای ساخت‌وساز است. جالب اینکه برای گودبرداری هزینه‌های هنگفتی صرف می‌شود و رها کردن پروژه در این مرحله نوعی اتلاف منابع است.»