همشهری آنلاین - حسن حسن‌زاده: اثبات اینکه موش‌ها به یکی از دردسرهای جدی شهروندان تبدیل شده و تقریبا هر نقطه‌ای از شهر سر و کله این مزاحمان پیدا می‌شود، کار دشواری نیست. کافی‌ست هنگام عبور از کنار جوی‌ها، کانال‌های آب و یا اطراف سطل‌های زباله چشم تیز کنید و موش‌هایی که در پی غذا از سر و کول هم بالا می‌روند را ببینید.
خواندنی بیشتر را اینجا دنبال کنید
هر جا که حرفی از موش و جانوران موذی به میان می‌آید، رد پای زباله هم دیده می‌شود. زباله‌ها، یکی از منابع غذایی اصلی این جانواران موذی هستند و در زاد و ولد و افزایش جمعیت این مزاحمان دردسرساز نقش به سزایی دارند. شهرداری تهران در سال‌های اخیر روش‌های مختلفی را برای ریشه‌کن کردن این جانوران موذی به کار گرفته است، اما این راهکارها تاثیر چندانی نداشته‌اند و هنوز هم موش‌ها در بسیاری معابر شهر جولان می‌دهند.
موش‌ها در پارک به دنبال زباله می‌گردند
خیابان‌های حسام‌الدین و افتخاری تا محدوده نهر فیروزآباد و... در محدوده منطقه ۱۰ به گفته اهالی و شورایاران این محله یکی ازنقاط آلوده شهر است و با وجود طعمه‌گذاری و رسیدگی شهرداری به این معضل، باز هم موش‌ها در جوی‌های این خیابان جولان می‌دهند. «حسن کریمی» دبیر شورایاری محله هفت‌چنار معضل جانوران موذی و موش‌ها را یکی از ۵ معضل بزرگ این محله می‌داند و می‌گوید: «هر جایی که زباله باشد، موش‌ها هم هستند. در خیابان‌های گلستانی و حسام‌الدین که چند مغازه اغذیه‌فروشی، میوه‌فروشی، فلافل فروشی، تهیه غذا، رستوران و... وجود دارد، جولان موش‌ها در جوی آب و حاشیه پیاده‌رو بیشتر است. متاسفانه برخی از کسبه و مشتریان آنها ته‌مانده غذا و زباله‌ها را به جای سطل زباله در جوی آب می‌ریزند. از آنجایی که مدت‌هاست در کانال‌ها و جوی‌های این محدوده خبری از آب جاری نیست، زباله‌ها باقی می‌ماند و این فرصت مناسبی برای موش‌هاست.»
از خیابان حسام‌الدین تا بوستان محله هفت‌چنار چند دقیقه راه است. فقط یک پیاده‌روی کوتاه در این بوستان کافی است تا رفت و آمد موش‌ها پیش پای شهروندانی که برای گذران اوقات فراغت به این بوستان آمده‌اند، جلب توجه کند. کریمی می‌گوید: «هر بار که احساس می‌کنیم جمعیت موش‌ها بیشتر شده با ۱۳۷ تماس می‌گیریم و آنها هم برای طعمه‌گذاری و از بین بردن لانه موش‌ها وارد عمل می‌شوند. اما تا زمانی که برخی از شهروندان نسبت به پاکیزگی و محیط زیست شهر بی‌توجه باشند، این معضل پابرجاست. متاسفانه برخی از افراد ته‌مانده ساندویچ و دیگر مواد خوراکی که با خود به بوستان آورده‌اند را همانجا رها می‌کنند. موش‌ها هم در پی غذا راه این بوستان را پیدا کرده‌اند و حالا دیگر پرسه موش‌ها در پارک یکی از معضلات ماست.»
رفت و آمد موش‌ها به پشت بام خانه!
محله گلابدره در محدوده منطقه یک هم یکی دیگر از آن محله‌هایی است که به دلیل وجود معابر کم‌عرض و غیرقابل تردد برای خودروهای جمع‌آوری زباله، با معضل موش‌ها و جانوران موذی دست و پنجه نرم می‌کند. در یکی از شمالی‌ترین محله‌های شهر و در حاشیه روددره گلابدره که ردیف خانه‌ها در کمترین فاصله ممکن با رودخانه قرار گرفته‌اند، معضل جولان موش‌ها در لابه‌لای کیسه‌های زباله دامن ساکنان نزدیک رودخانه را گرفته است. «محمدرضا ترابی گودرزی» مدیر محله گلابدره می‌گوید: «از آنجایی که در بالادست محله گلابدره به دلیل وجود کوچه‌های پلکانی امکان تردد خودروی جمع‌آوری زباله وجود ندارد، متاسفانه برخی از گردشگران و حتی ساکنان، زباله‌ها را در حاشیه رودخانه و حتی در معابر رها می‌کنند. کارگران شهرداری با مشقت زیاد و به صورت دستی این زباله‌ها را جمع می‌کنند اما به دلیل انباشت گاه و بی‌گاه زباله در برخی کوچه‌ها و حاشیه رودخانه، تجمع موش‌ها اجتناب ناپذیر است. تابستان‌ها وقتی هوا گرم‌تر می‌شود و زاد و ولد موش‌ها هم بیشتر، برخی از اهالی از ورود موش‌ها به پشت بام خانه می‌گویند.»
دورریز میوه و سبزیجات، غذای اصلی موش‌ها
معضل موش‌ها در دیگر محله‌های شمال شهر که به دلیل تجمع اماکن گردشگرپذیر، اغذیه‌فروشی و... زباله بیشتری هم در آن نقاط وجود دارد، گزارش می‌شود. «محمود کجوری» رئیس اداره خدمات شهری شهرداری منطقه یک با اشاره به دلیل اصلی تجمع موش‌ها در برخی محله‌های این منطقه می‌گوید: «اصلی‌ترین منبع غذایی موش‌ها زباله است. در محدوده منطقه در هر نقطه‌ای که زباله بیشتر وجود دارد، جمعیت موش‌ها هم بیشتر است. بر اساس آمار، محدوده خیابان ولیعصر(ع) و محله قیطریه از آلوده‌ترین محله‌های منطقه یک هستند و یک بررسی مختصر نشان می‌دهد که در همین مناطق به دلیل وجود اماکن تفریحی و رستوران‌ها، منابع غذایی بیشتری برای موش‌ها مهیاست. یکی دیگر از منابع غذایی اصلی موش‌ها، دورریز میوه‌ها و سبزی میوه‌فروشی‌هاست. متاسفانه با وجود اطلاع‌رسانی، باز هم برخی از کارگران این مراکز دورریز میوه و سبزیجات را در جوی‌ها و کانال‌های آب رها می‌کنند و به افزایش جمعیت این جانوران موذی دامن می‌زنند.»
رئیس اداره خدمات شهری شهرداری منطقه یک از تلاش مدیریت شهری این منطقه برای مقابله با این جانوران موذی می‌گوید: «در هر ناحیه از منطقه، یک کارشناس خبره و چند کارگر مسئولیت شناسایی کلونی موش‌ها، طعمه‌گذاری و لانه‌کوبی را بر عهده دارند. این کارشناسان و کارگران که هم در منطقه و هم در سازمان مدیریت پسماند آموزش‌های لازم را دیده‌اند پس از شناسایی کلونی موش‌ها به صورت هدفمند اقدام به طعمه‌گذاری می‌کنند. در ۳ ماه اخیر ۹۰ کیلوگرم سم دریافتی از سازمان مدیریت پسماند در محدوده کلونی‌های شناسایی شده مصرف شده است. همچنین ۵۴۰ مورد لانه‌کوبی و مسدود کردن مسیر لانه موش‌ها در نواحی منطقه انجام شده است.»
هر جا زباله هست موش هم خانه دارد
در خیابان ولیعصر(عج) و در حد فاصل خیابان جمهوری تا چهارراه ولیعصر(ع) در منطقه ۱۱ هم اوضاع فرق چندانی با دیگر محله‌ها ندارد. با وجود اینکه پیاده‌رو حاشیه این خیابان، به دلیل وجود مراکز تجاری، فروشگاه‌ها و فعالیت دستفروش‌ها بسیار پرتردد است، اما تجمع موش‌ها در جوی حاشیه خیابان بسیار پررنگ است. موش‌های چاق و چله‌ای که انگار ترسی از عابران پیدا ندارند، در نقاطی که زباله بیشتر وجود دارد و نیز نزدیک اغذیه‌فروشی‌ها جولان می‌دهند.
«محمدعلی فتوحی» یکی از دستفروش‌های حاشیه خیابان ولیعصر(عج) اول صبح بساط لباس‌هایش را کف پیاده‌رو پهن می‌کند و می‌گوید: «کافی‌است فقط یک دقیقه از موش‌ها غافل شوی. بدون واهمه از روی لباس‌ها رد می‌شوند و حتی دیده‌ام که وارد مغازه‌ها هم می‌شوند. البته فقط اینجا نیست که مردم زباله می‌ریزند و موش‌ها هم برای تغذیه از زباله‌ها جمع می‌شوند. من در بسیاری خیابان‌های شهر دستفروشی کرده‌ام. هر جا که جوی آب و کانالی بوده و متاسفانه زباله‌ای در جوی رها شده، موش‌ها هم جمع شده‌اند؛ از پیاده‌روهای منتهی به میدان ونک تا خیابان مولوی، خیابان ولیعصر(عج)، حوالی بازار و... موش‌ها همه جا هستند.»
سگ‌های ولگرد به دنبال زباله آمدند و پای نوجوانی را گاز گرفتند
زباله‌ها تنها برای موش‌ها منبع غذایی دلپذیر نیستند، سگ‌های ولگرد و دیگر جانوران شهری هم از این منبع غذایی در دسترس بی‌نصیب نمی‌مانند. افزایش زاد و ولد سگ‌های ولگرد هم با «زباله» به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع غذایی آنها رابطه مستقیم دارند. انباشت زباله در برخی نقاط، زباله‌هایی که گردشگران در خیابان و یا مراکز گردشگری و تفریحی ارتفاعات تهران رها می‌کنند، زمینه‌ساز تجمع سگ‌های ولگرد در محله‌های حاشیه‌ای شمال تهران شده است. هنوز از آخرین حادثه دلخراشی که در اثر حمله سگ‌های ولگرد برای یکی از ساکنان محدوده تپه آبک از محله گلابدره رخ داد، مدت زیاد نمی‌گذرد.
«علی‌اصغر گودرزی» نوجوان ساکن محله تپه آبک مشغول بازی در کوچه بود که ناگهان چند سگ ولگرد به او حمله کردند. شدت جراحت در محل گازگرفتگی به اندازه‌ای بود که ۲ ماه پس از عمل جراحی، به سختی می‌توانست راه برود. «مهدی گودرزی» پدر این نوجوان می‌گوید: «حوالی غروب بود که علی‌اصغر برای بازی با دوستانش از خانه بیرون رفت. چند دقیقه بعد صدای فریادهای علی‌اصغر را از کوچه شنیدیم. وقتی سراسیمه خودمان را به کوچه رساندیم، ران پای پسرم غرق در خون بود. به سرعت او را به بیمارستان فاطمه‌الزهرا(س) یوسف‌آباد رساندیم. شدت جراحت به اندازه‌ای بود که پسرم را ۵ بار به اتاق عمل بردند و به ران پای او بیش از ۷۰ بخیه زدند. هنوز هم تعداد سگ‌های ولگرد در تپه آبک زیاد است و همسایه‌ها بعد از این حادثه بیشتر از قبل نگران کودکان هستند.»
مدیر محله گلابدره زباله را یکی از اصلی‌ترین دلایل پرسه سگ‌های ولگرد در تپه آبک می‌داند و می‌گوید: «متاسفانه کیسه‌های زباله‌ای که برخی گردشگران در طبیعت رها می‌کنند، زمینه‌ساز تجمع سگ‌های ولگرد در محله ما می‌شود. سگ‌های ولگرد در کوچه‌ها، معابر و حاشیه روددره و هرجا که به دلیل بی‌توجهی شهروندان انباشت زباله صورت بگیرد، جمع می‌شوند و به تصور اینکه همیشه برای آنها غذا حاضر و آمده است در این مناطق پرسه می‌زنند.»
با تفکیک زباله به جنگ جانوران موذی برویم
وجود منابع غذایی در دسترس برای سگ‌های ولگرد و بدون صاحب، زحمات مدیریت شهری را برای جمع‌آوری این سگ‌ها دوچندان کرده است. بر اساس آمار، تنها در محدوده شمال تهران، ۵۴۰ سگ ولگرد از ابتدای سال تا کنون از معابر شهری جمع‌آوری شده است. «محمد چراغعلی» رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه یک نیز «زباله» و شهروندانی که به صورت افراطی به سگ‌های ولگرد غذارسانی می‌کنند را مهمترین عوامل افزایش زاد و ولد سگ‌های ولگرد می‌داند و از اقدامات شهرداری این منطقه برای مدیریت پسماند می‌گوید: «از آنجایی که زباله‌ها یکی از اصلی‌ترین منابع غذایی سگ‌های ولگرد محسوب می‌شوند و در نتیجه افزایش جمعیت آنها را در معابر شهری در پی دارند، مدیریت پسماند راهکاری بسیار موثر برای جلوگیری از افزایش زاد و ولد این جانوران شهری است. مدیریت پسماند در وهله اول نیاز به آموزش شهروندان و آشنایی آنها با راهکاری مدیریت پسماند و تفکیک زباله دارد. برای تحقق این امر، از ابتدای سال بیش از ۵۴ هزار نفر از شهروندان شمال تهران از کارکنان ادارات دولتی و خصوصی، کسبه مراکز تجاری تا ساکنان مجتمع‌های مسکونی و... با تلاش کارشناسان اداره پسماند با روش‌های جداسازی پسماند آشنا شده‌اند که نتیجه مستقیم آن کاهش غذای دردسترس جانواران شهری است.»
چراغعلی از توزیع مخازن زباله میان ساکنان این منطقه به عنوان یکی دیگر از راهکارهای مدیریت پسماند می‌گوید: « ۷ مخزن هزار و ۱۰۰ لیتری، ۶ مخزن ۶۶۰ لیتری، ۷۲ مخزن ۲۴۰ لیتری، ۲ مخزن مشکی ۱۲۰ لیتری و ۲۶ مخزن ۱۲۰ لیتری آبی در مدارس، ۵۷۳ کارتن پلاست ۴۰ لیتری، ۷۱۸ کارتن پلاست ۶۰ لیتری در ادارات دولتی، خصوصی، مراکز درمانی، فرهنگی و... توزیع شده است تا با جلب مشارکت شهروندی در تفیکیک و جداسازی پسماند، منابع غذایی در دسترس جانوران شهری کنترل و مدیریت شود.»
سگ‌های ولگرد در باغ‌های طرشت به دنبال زباله می‌گردند
باغ‌های سرسبز طرشت که طراوت و شادابی خاصی به معابر این محله قدیمی غرب تهران بخشیده‌اند هم از تجمع سگ‌های ولگرد و ایجاد مزاحمت برای همسایه‌ها در امان نمانده‌اند. حصار برخی از باغ‌های قدیمی طرشت در اثر بی‌توجهی مالکان از بین رفته و فضای سبز این باغ‌ها به محل بیتوته سگ‌های ولگرد تبدیل شده است. «نیما خان‌محمدی» یکی از ساکنان محله طرشت می‌گوید: «زباله‌هایی که در این باغ‌های بدون حصار ریخته می‌شود شمار سگ‌های ولگرد را بیشتر کرده است. زباله‌گردها هم در همین باغ‌ها زباله را تفکیک می‌کنند و دوریز زباله‌ها غذای سگ‌های ولگرد می‌شود. همین موضوع سبب افزایش تعداد آنها شده است. شب‌ها ساکنان مجتمع‌های مسکونی اطراف از صدای پارس دسته‌جمعی سگ‌ها خواب راحت ندارند. اگرچه تا امروز حادثه گازگرفتگی نداشتیم اما اگر کودکی از ترس صدای پارس سگ پا به فرار بگذارد معلوم نیست هجوم سگ‌ها به سمت آن کودک چه پیامد ناگواری خواهد داشت.»
ساکنان محله فرحزاد در شمال غرب تهران هم وجود زباله به عنوان یکی از منابع غذایی سگ‌های ولگرد را عامل اصلی جولان سگ‌های ولگرد در برخی نقاط این محله می‌دانند. اگرچه با اقدامات شهرداری تجمع معتادان و کارتن‌خواب‌ها درحاشیه رودخانه فرحزاد بسیار کمرنگ‌تر از گذشته شده است اما زباله‌گردهایی که اقدام به تفکیک زباله در حاشیه روددره می‌کنند، بستر مناسبی برای تجمع سگ‌های ولگرد و دیگر جانوران موذی را فراهم کرده‌اند. «مریم سلامت» یکی از معتمدان محله فرحزاد می‌گوید: «زباله گردها نه تنها در حاشیه رودخانه بلکه حتی در کوچه‌های محله و در کنار سطل‌ها هم اقدام به تفکیک زباله می‌کنند و بعد از تاریکی هوا، همین زباله‌ها سگ‌های ولگرد را به محله می‌کشاند. در نزدیکی پل ذوالفقار و کوچه‌های شهید افضلی، شهریار، چهل پله و باغچه حصار که گاهی شاهد انباشت زباله هستیم، پرسه سگ‌های ولگرد هم پررنگ‌تر است.»
آرش ثمری نیک، کارشناس مدیریت شهری
مشارکت شهروندان در طرح کاپ راهکار اصلی کاهش معضل جانوران موذی
یکی از جدی‌ترین پیامدهای رها کردن زباله در معابر، کوچه‌ها، جوی‌ها و نیز در دامن طبیعت و فضای سبز شهر، تجمع جانوران موذی و افزایش زاد و ولد حیوانات شهری است که پیامدهای زیست‌محیطی فراوانی به همراه دارد. کارشناسان محیط زیست اما مدیریت پسماند و جلب مشارکت شهروندان در تفکیک زباله از مبدا را راهکاری موثر در کنترل جمعیت حیوانات شهری از جمله سگ‌های ولگرد و موش‌ها می‌دانند.
«آرش ثمری نیک» کارشناس مدیریت شهری در این‌باره می‌گوید: «شهر تهران با معضل موش‌ها مواجه است. اگر دلایل اصلی افزایش جمعیت موش‌های تهران یا همان موش‌های نروژی که به آنها «رت» گفته می‌شود را بررسی کنیم، به موضوع تغییر رفتار اکولوژیکی گربه‌ها و کاهش انگیزه این حیوانات شهری برای شکار موش می‌رسیم. در واقع، اگر شهروندان به صورت افراطی به حیوانات شهری مثل سگ‌ها و گربه‌ها غذا بدهند و یا آنقدر زباله در دسترسی این جانوران شهری باشد، رفتار اکولوژیکی این حیوانات تغییر می‌کند و انگیزه آنها برای پیدا کردن غذا کمتر می‌شود. این اتفاق به ویژه زمانی پررنگ‌تر می‌شود که این حیوانات در کوچه و خیابان‌های شهر به راحتی به زباله‌های شهری به عنوان یکی از منابع اصلی غذایی دسترسی داشته باشند.»
او مدیریت صحیح پسماند شهری را عاملی بسیار مهم برای کاهش مشکلات زیست محیطی در شهر و نیز کاهش جمعیت جانوران موذی مثل موش‌ها می‌داند و می‌گوید: «اگرچه شهرداری به عنوان راهکار دوم کاهش جمعیت این جانوران با طعمه‌گذاری و استفاده از سموم سعی در از بین بردن کلونی این موش‌ها را دارد اما این راهکار هم تبعات زیست محیطی دارد که البته اجتناب‌ناپذیر است. راهکار اصولی‌تر اما جلوگیری از دسترسی این جانوران به زباله به عنوان یکی از منابع غذایی اصلی آنها است. بر تحقق این هدف، اجرای دقیق طرح «کاپ» سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران و نیز مشارکت پررنگ شهروندان در این طرح می‌تواند گامی موثر در مدیریت پسماند شهری باشد. براساس این طرح، سطل‌های زباله به تدریج به داخل آپارتمان‌ها و خانه‌ها منتقل می‌شود و هرکدام از سطل‌های زباله مالک مشخص پیدا می‌کند و گروه‌های مختلف جامعه از دانش‌آموزان تا ساکنان یک مجتمع مسکونی با روش‌های تفکیک پسماند آشنا می‌شوند. به عبارت دیگر، اگر این طرح به درستی اجرا شود، معضل زباله‌های رها شده در شهر کاهش می‌یابد و در نتیجه شاهد کاهش زباله‌ها و غذای بی‌اندازه برای سگ‌های ولگرد، گربه‌ها، موش‌ها و افزایش خطرآفرین جمعیت این‌گونه‌ها خواهیم بود.»
- مبل، کاناپه و لوازم خانگی کف رودخانه‌های تهران | چطور دورریزهای خانگی رودخانه‌ها را سیلابی می‌کنند؟
- چرا نخستین کارخانه تبدیل زباله به برق خاک می‌خورد؟ | کاهش پسماندهای ورودی آرادکوه با «هاضم»
- پسماندهای خطرناک ۳۵۰۰مرکز درمانی پایتخت کجا می‌روند؟ | جمع‌آوری مبهم۷۵۰۰ مرکز تولید زباله عفونی
- زباله‌گردها در کوچه‌های آشتی‌کنان به دنبال چه می‌گردند؟ | مشقت‌های جمع‌آوری زباله از کوچه‌های پلکانی
- ایستگاه پسماند با مشکلات تفکیک‌نشده زیست‌محیطی | روزانه ۷۰۰تن زباله در اینجا تخلیه می‌شود
- چگونه زباله در خلازیر به مصیبت لاینحل تبدیل می‌شود
- هر منطقه چقدر سطل زباله دارد؟ | روزانه ۳ بار مخازن پسماند تخلیه می‌شوند