همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: آلودگی هوا مخلوطی از ذرات معلق و گازهایی است که غلظت زیاد آن باعث ایجاد مسمومیت یا بیماری‌های زیادی می‌شود چون ترکیبی از مواد خطرناک و آلاینده‌های طبیعی و مصنوعی است که می‌تواند مشکلات زیادی برای افراد در سنین مختلف به ویژه کودکان، سالمندان و بیماران خاص به وجود آورد.
هوا چطور آلوده می‌شود
هر ماده موجود در هوا که بتواند بر سلامت انسان و محیط زیست تأثیر بگذارد و آن را به خطر بیندازد باعث آلودگی هوا می‌شود. در واقع هرگونه تغییر فیزیکی، بیولوژیکی یا شیمیایی در هوا می‌تواند آن را آلوده کند و این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که گازهای مضر، گرد وغبار، دود و … بیش ازاندازه وارد جو شود.
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت؛ ازن، مونوکسید کربن، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و سرب از جمله آلاینده‌های اصلی هوا هستند که به سلامت انسان و اکوسیستم آسیب می‌رسانند.
تأثیر آلودگی بر سیستم‌های مختلف بدن
سیستم تنفسی از نخستین قسمت‌هایی است که هوای آلوده می‌تواند بر آن تأثیر بگذارد و به نوعی در شروع و پیشرفت بیماری‌های ناشی از آلاینده‌های هوا آسیب ببیند.
مطالعات نشان از ارتباط مستقیم بین قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های هوا و بیماری‌های مرتبط با قلب می‌دهند. معمولاً آلودگی هوا با تغییراتی در میزان گلبول‌های سفید خون همراه است که می‌تواند بر عملکرد قلب و عروق نیز مؤثر واقع شود.
همچنین رابطه مستقیمی بین قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و فشار خون بالا وجود دارد که می‌تواند باعث بروز بیماری‌های زیادی شود.
سرطان ریه و تشدید حملات آسم
ذرات موجود در گرد و غبار و دود ناشی از سوخت وسایل نقلیه با قرار گرفتن در ریه افراد می‌تواند سلامت آن‌ها را در معرض خطر قرار دهد و همچنین باعث بروز یا شدت یافتن حملات آسم شود.
همچنین آلودگی هوا می‌تواند باعث بروز سرطان ریه و پستان، برونشیت مزمن، انسدادی ریوی، ذات الریه و بیماری‌های قلبی شود. سرب موجود در هوای آلوده نیز می‌تواند در خون، استخوان و بافت‌های نرم بدن تجمع یابد و با توجه به اینکه به راحتی دفع نمی‌شود، سیستم عصبی، کلیه‌ها، کبد و اندام‌های دیگر را تحت تأثیر قرار دهد.
زایمان زودرس و احتمال مرگ مادر و جنین
سرب سمی قوی برای سیستم عصبی به شمار می‌رود که به ویژه در نوزادان و کودکان به عنوان گروه‌های پرخطر می‌تواند باعث عقب ماندگی‌های ذهنی، بیش فعالی، ناتوانی‌های یادگیری، اختلال حافظه، و رفتارهای ضد اجتماعی شود.
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا همچنین خطر بالا رفتن فشارخون در دوران بارداری را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد و همچنین مرگ مادر و جنین شود. . دیابت، چاقی، اختلالات سیستم تولیدمثل، سیستم عصبی و سیستم ایمنی نیز از جمله دیگر عوارض ناشی از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده است.
سیستم عصبی و سلامت روان
آلودگی هوا با کاهش سطح اکسیژن می‌تواند منجر به افزایش احساس خستگی مداوم شود که در درازمدت با تأثیر بر خلق و خو باعث بروز افسردگی نیز خواهد شد.
مواد سمی موجود در هوا اثرات مخربی بر سیستم عصبی دارند و می‌توانند عوارض عصبی، اضطراب و اختلالات روانی و پرخاشگری به دنبال داشته باشند.
آلودگی هوا باعث تشدید اختلالات روانی بیماران مبتلا به آسیب‌های روحی و بروز مشکلات پیش‌زمینه‌ای و آسیب‌های روحی نیز خواهد شد.
در واقع کاهش سطح اکسیژن هنگام آلودگی هوا، اکسیژن‌رسانی به مغز را کم می‌کند که همین موضوع می‌تواند آسیب‌های جسمانی و روانی متعددی به همراه داشته باشد.
همچنین مطالعات نشان داده آلودگی هوا و ذرات ریز موجود در آن، خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل را نیز افزایش می‌دهند.
چه باید کرد؟
بهتر است هنگام آلودگی بیش از حد زنان باردار، کودکان و افراد مسن و بیماران خاص در معرض هوای آلوده قرار نگیرند و حتی الامکان از خانه بیرون نیایند.
برای پاکسازی بیشتر هوا در خانه نیز می‌توان از دستگاه‌های بخور و تصفیه هوا استفاده کرد و در تغذیه روزانه ویتامین C، E، D، میوه و سبزیجات را بیشتر گنجاند.
منابع غذایی حاوی ویتامین E و D می‌توانند تا حدودی اثر گازهای آلاینده را خنثی کنند. گردو، بادام، زیتون، جوانه گندم، جگر و سبزیجات حاوی ویتامین E هستند شیر، پنیر و ماست و زرده تخم‌مرغ هم منابع خوبی برای دریافت ویتامین D به شمار می‌روند.
اما توجه داشته باشیم غذاهای آماده و فست فودها تلاش ما را برای مقابله در برابر آلودگی هوا به باد می‌دهد. بنابراین بهنر است غذاهای ساده کم چرب و همچنین لبنیات و سبزیجات را جایگزین آن‌ها کنیم.
منبع:
https: //evidence. nejm. org/doi/full/۱۰. ۱۰۵۶/EVIDra۲۲۰۰۰۶۸