همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: امروز از باغ وسیع ۵۰ هزار متر مربعی که چون نگینی سبز در دل تهران قدیم می‌درخشید، تنها هزار و ۷۰۰ متر مربع باقی مانده است. اگرچه درختان بلندبالای باغ جای خود را به خیابان‌ها و آپارتمان‌ها داده‌اند، اما عمارت زیبای مستوفی‌الممالک هنوز هم محکم و استوار میان درختان به جا مانده از آن باغ وسیع در دل محله سنگلج خودنمایی می‌کند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
جانواران افسانه‌ای عمارت مستوفی
اگرچه بیش از ۱۲۰ سال از عمر عمارت مستوفی الممالک می‌گذرد، اما هنوز هم این بنای زیبا در اولین نگاه شبیه به طرح روی یک کارت پستال است. در معماری عمارت از بناهای فرانسوی الهام گرفته شده و گفته می‌شود طرح‌ها و تزیینات آن از روی کارت پستال‌ها ساخته شده‌اند. با وجود اینکه در عمارت مستوفی‌الممالک ویژگی‌های خاص معماری دوران قاجار از جمله شاه‌نشین قابل مشاهده است، اما در این عمارت از کاشی‌کاری‌ها، ارسی‌ها و شیشه‌های رنگی که قبلا در کاخ‌ها و عمارت‌های قاجاریه به کار می‌رفت، خبری نیست.
با نگاه دقیق‌تر به گچ‌بری‌ها و تزیینات عمارت مستوفی‌الممالک، نقوش جانوران اسطوره‌ای و افسانه‌ای با تنه شیر و سر انسان، پرندگان شکار شده مثل قرقاول، اردک، سبدی از میوه‌ها و طرح‌هایی از فرشتگان را هم می‌توان دید که به زیبایی این عمارت افزوده‌اند.
خانه پروانه‌ای تهران
عنصر قرینگی در عمارت دو طبقه مستوفی‌الممالک، زیبای منحصربه‌فردی به آن بخشیده است. در یک سوی تالار شاه‌نشین این عمارت، دو گوشواره قرار دارد و تکرار همین نقشه در سوی دیگر تالار حس قرار گرفتن آیینه‌ای بزرگ را در فضای تالار به بیننده منتقل می‌کند. همین تالار شاه‌نشین، زیباترین بخش این عمارت است.
سقف تالار شبیه صفحه شطرنجی است که با پروانه‌های کاغذی تزیین شده است. به گونه‌ای که در هر مربع روی سقف یک پروانه کاغذی در رنگ‌ها و اندازه‌های گوناگون قرار دارد. پروانه‌ها روی دیواره‌ها و درهای چوبی عمارت هم دیده می‌شوند و به همین دلیل است که عمارت مستوفی الممالک را خانه پروانه‌ای تهران هم نامگذاری کرده‌اند.
مستوفی‌الممالک که بود؟
عمارت مستوفی‌الممالک همان طور که از نامش پیداست، متعلق به میرزا حسن مستوفی‌الممالک از برجسته‌ترین رجال سیاسی تاریخ معاصر ایران است. مستوفی الممالک، شش دوره نخست وزیر ایران بود. مردی با نفوذ سیاسی بسیار که ۵ بار در دوران قاجاریه و یک بار در دوران پهلوی اول نخست‌وزیر ایران بود و در یازده سالگی وارث لقب و شغل پدر شد. او در طول حیات سیاسی خود ریاست کل مالیه ایران، شش بار وزیر جنگ، چهار بار وزیر داخله، دو بار وزیر مشاور و هشت بار منصب رئیس‌الوزرا را بر عهده داشت. عمارت او در محله سنگلج اکنون زیر نظر وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی قرار دارد.
خانه مستوفی الملک در خیابان پانزده خرداد، چهارراه گلوبندک، خیابان رئیسی، کوچه شهید سعید بادامچی، کوچه چال حصار، گذر مستوفی واقع است.