همشهری آنلاین- سمیرا باباجانپور: ارگ سنگی سنگان از سالیان قبل محل استقرار گروه‌های کوه‌نوردی داخلی و خارجی بوده است. این ارگ در منطقه‌ای به نام «نوشار دره» از روستای سنگان بالا و در فاصله حدود سه کیلومتری از آبشار بزرگ سنگان قرار دارد. رضا ملانوروزی، مدیر این مجموعه بومرگردی، متولد ۱۳۵۶ و کارشناسی ارشد ایران‌شناسی است. او که خود از اهالی روستا است، ضمن آشنایی با جغرافیا و البته فرهنگ این منطقه، توانسته است برای اولین بار در تهران ضمن راه‌اندازی یک اقامتگاه بومگردی، مجوز بهره‌برداری از آن را نیز دریافت کند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجادنبال کنید
رضا ملانوروزی در مورد دلیل راه‌اندازی این مجموعه و میزان استقبال گردشگران می‌گوید: «من به گیاهان دارویی علاقه داشتم و دنبال این موضوع بودم که مجموعه‌ای برای گیاهان دارویی در اطراف تهران دایر کنم، اما دیدم سنگان بهترین مکان برای راه‌اندازی این مجموعه است، هرچند میزان دسترسی و شناخت مردم از آن کم است. ابتدا برای اولین بار موزه‌ای بر ای گیاهان دارویی ایجاد کردم که به‌صورت زنده آن‌ها را پرورش می‌دهیم. در این موزه که مجوز بهره‌برداری از آن را هم دریافت کرده‌ام ۴۰ گیاه دارویی را پرورش می‌دهیم و علاوه برکشت آن‌ها در معرض بازدید و فروش هم قرارشان می‌دهیم؛ گیاهانی از جمله اسطوخودوس، رزماری، مرزنجوش، ریواس،چای کوهی،و...که عموما دربهارو تابستان به گل دهی می رسند و قابل استفاده می شوند.
خانه‌ای که طعم و بوی طبیعت می‌دهد
یکی از ویژگی‌های ارگ سنگی سنگان استقبال کوهنوردان و البته گردشگرانی است که با این منطقه آشنایی مناسب دارند. ملانوروزی در مورد چندوچون راه‌اندازی مجموعه اقامتی در کنار موزه گیاهان دارویی می‌گوید: «مسیری که کلبه‌های گردشگری ما در آن قرار دارد، مسیر آبشار سنگان است. برای همین کوهنوردان زیادی از این محدوده عبور می‌کنند. سال ۹۶ به ذهنم رسید می‌شود در کنار موزه گیاهان دارویی مجموعه‌ای اقامتی هم راه انداخت. برای همین کلبه‌های اقامتی را برپا کردیم که مورد استقبال هم قرار گرفت. امروز ما ۹ کلبه اقامتی در مجموعه ارگ سنگی داریم که جذابیت‌های خاصی برای بازدیدکنندگان دارد. چراکه تنوع معماری را برای آن در نظر گرفته‌ایم. کلبه چوبی، کلبه سنگی و سیاه‌چادر را در این مجموعه داریم.»
سیاه‌چادر عشایر شمرون با خانه‌های سنگی سنگون
کلبه‌های ساخته‌شده در این منطقه بومگردی متنوع و برگرفته از شرایط بومی منطقه است. ملا نوروزی در این باره می‌گوید: «کلبه چوبی یکی از قدیمی‌ترین سرپناه‌ها برای اقامت انسان بوده که بعدها در روستاها توسط کشاورزان با معماری‌های مختلف ساخته شده است. برای همین کلبه چوبی ما برگرفته از زندگی‌های روستایی قدیم است که در روستای سنگان نیز سابقه طولانی دارد. همچنین در مورد کلبه‌های سنگی هم باید بگویم که بافت معماری روستایی سنگان به دلیل قرار گرفتن در دل کوه و فراوانی و مقاومت بالای سنگ در این منطقه از پرکاربردترین مصالح ساختمانی به شمار می‌رود.»
او در مورد برپایی سیاه‌چادر هم می‌گوید: «سیاه‌چادر نمادی از عشایر قدیم شمال تهران است که در این مناطق حضور داشتند. علاوه بر این، ما کلبه کاهگلی با سقف حلبی هم داریم که با بافت خاکی و سنگی روستا همخوانی دارد و نمادی از معماری قدیمی منطقه است. خلاصه اینکه این کلبه‌ها را بر اساس شناختمان از تهران بنا کرده‌ایم. ما تنها بومگردی تهران هستیم که دارای مجوز است.»
ملانوروزی با اشاره به شرایط سخت راه‌اندازی مجموعه اقامتی و بومگردی خود می‌گوید: «یکی از دلایلی که نتوانستیم تابه‌حال به‌صورت جدی فعالیت و تبلیغات کنیم جاده نامناسب سنگان و سپس کرونا بود که مانع توسعه کارمان شد. در واقع، مشکل اصلی ما ناشناخته بودن اینجا برای شهروندان و جاده نامناسب بود. البته اخیراً جاده تا کنار مجموعه ما آسفالت شده و طیف‌های گردشگری متفاوتی می‌توانند از امکانات ما بهره ببرند.»
پنل‌های خورشیدی در ارگ سنگی
یکی از دشواری‌های راه‌اندازی مجموعه‌های بومگردی مدیریت انرژی است، اما ملانوروزی راهکارهای مختلفی برای این کار در نظر گرفته است. او می‌گوید: «ما از انرژی سبز استفاده می‌کنیم و با پنل‌های خورشیدی برق مورد نیازمان را تأمین می‌کنیم. حوضچه پرورش ماهی، پرورش زنبور، پرورش مرغ و گوسفند و بز داریم و همچنین با مدیریت آب توانسته‌ایم انرژی‌ها و نیازهایمان را با اتکای کمتر به زیرساخت‌های شهری رفع کنیم.»
نخستین جشنواره کدوی تهران
مدیر مجموعه ارگ سنگی که ایده‌های جذاب و متنوعی برای جذب گردشگر دارد، درباره راه‌اندازی جشنواره کدو می‌گوید که به‌صورت محدود در مهرماه برگزار شد: «جشنواره کدو را به‌صورت محدود در مهرماه برگزار کردیم. ما ۳۰ مدل کدو را که در مجموعه‌مان کاشته بودیم به نمایش گذاشتیم. با این محصول غذاهای متنوعی می‌توان درست کرد و خودش کار تبلیغاتی و تغذیه‌ای خوبی است.»
تور بویایی در طبیعت
او ایده‌های دیگری دارد که در بهار امسال به آن‌ها جامعه عمل می‌پوشاند از جمله تور بویایی. ملانوروزی در این مورد توضیح می‌دهد: «به‌واسطه موزه گیاهان دارویی، مخاطبان با خواص و شکل و طعم این گیاهان آشنا می‌شوند. در بهار بنا داریم تور بویایی برای گیاهان دارویی را راه‌اندازی کنیم. ما بیش از ۳۰ مدل بوهای مختلف را در معرض بازدیدکنندگان می‌گذاریم تا ضمن آشنایی با طعم دمنوش‌های دارویی با بوی گیاهان آن نیز آشنا شوند.»
ثبت ۳ اثر ملی در سنگان
ملانوروزی که تجربه دهیاری در سال‌های اخیر را داشته است، می‌گوید: «۳ سال دهیار سنگان بودم. در این ۳ سال ۳ اثر را ثبت ملی کردم. یکی آبشار سنگان، یکی درخت امامزاده قاسم (ع) که پرونده بزرگ و مهمی بود. سنت سبدبافی سنگان را هم که منسوخ شده بود، احیا کردیم.»
او ادامه می‌دهد: «بعد از ثبت سبدبافی، در محله سنگان بالا کلبه‌ای ایجاد کردیم که صنایع‌دستی را در آن احیا کردیم و به گفته فرمانداری، تنها کلبه صنایع‌دستی واقعی تهران هستیم که محلی‌ها در آن صنایع‌دستی تولید و عرضه می‌کنند.»
ملا نوروزی به‌عنوان یک روستایی خلاق بارها مورد تشویق اهالی و کارآفرینان هم‌صنف خودش قرار گرفته است. او توانسته گردشگری روستای سنگان را رونق دهد و برای جوانان روستا اشتغال ایجاد کند.