همشهری آنلای - نصیبه سجادی: عجایبی می‌گوید: «یوسف‌آباد ۲ آسیاب آبی داشت. «گاومیشی»، بزرگ‌ترین آسیاب تهران، سال ۱۳۴۲ از بین رفت. قنات گاومیشی که پره‌های آسیاب با آب پرزور آن می‌چرخید، هنوز پرآب‌ترین قنات منطقه است. بعدی هم همین آسیابی است که معروف بود به آسیاب «کوچیکه» و هنوز هم باقی است.» خانه عجایبی‌ها همجوار آسیاب آبی بوده و یکی از دلایل حفظ و باقی ماندن آن نیز همین است. حاج اسماعیل می‌گوید: «وقتی قرار بود تونل رسالت ساخته شود بیشتر خانه‌های این اطراف خریداری و تخریب شد. قرار بود پیمانکار برای سرعت بخشیدن به کار، آسیاب کوچیکه را هم خراب کند برای ساخت تونلی که شب و روز از آن ماشین رد شود. آن زمان مادر ما زنده بود و حاضر نشد خانه‌اش را واگذار کند.»
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
عجایبی‌ها همان سال همه تلاش‌شان را می‌کنند تا این اثر تاریخی و هویتی ثبت ملی شود و بالاخره این اتفاق می‌افتد. سال ۱۳۸۸ آسیاب کوچیکه به شماره ۱۹۱۷۰ ثبت ملی و ماندگار می‌شود برای پایتخت‌نشینان تا به گذشته و اصالت خود ببالند. نانوایی پدر حاج اسماعیل(حاج ابوالقاسم) که ۸۰ سال پیش نان دست اهالی می‌داد و آن را حفظ کرده‌اند و دری با قدمت ۱۰۰ سال هم اینجا هست تا جمع همه اینها با هم بگوید که این موزه چیزی از موزه‌های بزرگ جهان کم ندارد برای جذب گردشگر از تهران و ایران و همه کشورهایی که تاریخ هزاران‌ساله این سرزمین همیشه برایشان جذاب و خواندنی است.
هویتی که باید حفظ شود
عجایبی در جواب این سوال که چرا اینجا را واگذار نکردید تا هم سود کنید و هم این همه دردسر نکشید، می‌گوید: «این آسیاب میراث ۱۵۰ساله‌ای است که باید به هر صورتی حفظ می‌شد. امروز همین آسیاب را با ۵۰ میلیارد تومان نمی‌توان ساخت. در حالی که به سبک معماری قدیمی و طاق‌های ضربی مردمان روزگار گذشته آن را ساختند که با وجودی که زلزله، باد و باران را دیده، همچنان مثل روز اول محکم است.»