همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: یکی از دلایل مهم افت تحصیلی، علاقه نداشتن دانش آموزان به درس و مدرسه و نداشتن پیشرفت و موفقیت‌های تحصیلی؛ ناتوانی یا اختلالات یادگیری است. اما پذیرش آن برای بعضی والدین سخت است. به همین خاطر هم با بی‌توجهی سعی در انکار مشکلات فرزند خود دارند و در نتیجه نمی‌توانند اقدام به موقعی برای رفع آن انجام دهند. بنابراین باعث می‌شوند مشکل فرزندشان بیشتر شود. در صورتی که تشخیص، توجه و درمان به موقع در این خصوص اهمیت زیادی دارد. تشخیص آن هم کار آسانی نیست و نیاز به تخصص در این حیطه دارد.
مشکل یادگیری یا اختلال در یادگیری؟
دکتر سیما قدرتی، مشاور و روان‌شناس در مورد مشکلات یادگیری کودکان می‌گوید: «موضوع مهمی که در مورد اختلالات یادگیری باید به آن توجه داشت پذیرش آن‌هاست؛ اینکه بدانیم می‌توان چنین مشکلاتی را برطرف کرد.
موضوع مهم دیگر آن است که بدانیم وجود مشکلاتی در یادگیری با اختلال یادگیری متفاوت است. یعنی اختلالات یادگیری زیر مجموعه مشکلات یادگیری قرار می‌گیرند. »
بعضی دانش آموزان با رفتن به مقاطع بالاتر تحصیل دچار مشکلاتی می‌شوند. مثلاً به یکیاره دچار افت تحصیلی می‌شوند و نمرات آن‌ها خیلی کمتر از مقاطع تحصیلی قبلی‌شان می‌شود.
علل بروز مشکل در یادگیری
به گفته دکتر قدرتی، مشکلات یادگیری به عوامل مختلفی بستگی دارد. گاهی تغییر محیط زندگی کودکان، محیط آموزشی یا مشکلاتی که در تغییر سیستم آموزشی پیش می‌آید تأثیر زیادی درمیزان علاقه مندی آن‌ها به درس خواندن وجود می‌آورد.
مثلاً مشکلات والدین، جدایی یا از دست دادن آن‌ها تأثیر زیادی بر میزان توجه و تمرکز آن‌ها دارد. تغییر مدرسه خصوصاً در میانه سال تحصیلی نیز باعث از دست دادن دوستان کودک می‌شود و همین موضوع می‌تواند علاقه او را به رفتن به مدرسه با کاهش جدی مواجه کند و مشکلاتی در یادگیری به وجود بیاورد.
در این شرایط می‌توان گفت کودک مشکلات و موانعی برای تمرکز حواس و یادگیری دارد و به دلایل مختلف یادگیری او دچار مشکل شده است. اما اختلالی برای آموزش و یادگیری ندارد.
حل مشکلات یادگیری
این روان‌شناس می‌گوید برای حل مشکل تمرکز کودکان باید بر درمان محیط و مشکلات مربوط به آن پرداخته شود. هنگامی که کودک به چنین دلایلی دچار افت تحصیلی می‌شود باید به او کمک کنیم تا بتواند بیشتر خودش را با محیط جدید سازگار کند. در غیر این صورت ممکن است به مرور انگیزه خود را برای درس خواندن و تلاش برای موفقیت از دست بدهد.
کودکانی که دچار مشکلاتی در یادگیری می‌شوند مراحل آموزش را دیرتر از بقیه بچه‌ها طی می‌کنند. مثلاً ممکن است دانش آموز کلاس سوم دبستان به دلیل داشتن مشکلاتی برای یادگیری، قادر به خواندن نباشد و حتی نتواند کتاب‌های کلاس دوم را بخواند. در واقع او مشکل رو خوانی دارد چون نمی‌تواند کلمات را درست ادا کند. این مشکل نیز مربوط به سال‌های قبل او بوده؛ ولی چون بررسی و توجه لازم درمورد آن صورت نگرفته؛ حل نشده باقی مانده است.
اختلال یادگیری
به گفته دکتر قدرتی، اختلال یادگیری مربوط به زمانی است که کودک مشکلی از نظر بهره هوشی نداشته باشد. یعنی ضریب هوشی کودکان متناسب با سن آن‌ها باشد؛ حتی ممکن است گاهی بیش از حد هم باشد؛ اما کودک در یکی از درس‌ها مانند ریاضی، روخوانی یا نوشتن مشکل دارد. در این صورت می‌توان گفت دچار اختلال در یادگیری آن‌هاست.
البته ممکن است این اختلال فقط در بعضی مواد درسی یا همه درس‌ها باشد. مثلاً کودکی که در نوشتن مشکل دارد، گاهی در شناسایی الفبا هم مشکلاتی دارد. مشکل روخوانی بعضی دانش آموزان هم آن است که کلمات یا جملات را جا می‌اندازند؛ چون بیش ازاندازه تند یا کند می‌خوانند یا نمی‌توانند به خوبی حروف را تشخیص دهند. اما از نظر بهره هوشی مشکلی ندارند.
درمان
قدرتی می‌گوید بعد از تشخیص اختلال کودک، والدین باید صبور باشند تا بتوانند با کمک متخصص، معلمان و مربیان آموزشی آن را حل کنند و به تدریج دانش آموز را به سطح کلاس برسانند.
همچنین لازمه کمک به اختلالات یادگیری دانش آموزان آن است که علاوه بر کتاب‌های درسی، کتاب‌های غیر درسی هم حتماً در اختیارشان قرار بگیرد. به این ترتیب پس از مدتی کودک به درس خواندن علاقه نشان می‌دهد و آن را جدی می‌گیرد.
تمرینات مهم در این خصوص نیز کمک به راه‌های تقویت و افزایش توجه و تمرکز است.
برای افزایش تمرکز حواس دانش آموز، والدین باید در خانه هم تمریناتی با او داشته باشند. این تمرینات شامل بازی‌هایی است که باعث تقویت حافظه و افزایش توجه و تمرکز آن‌ها می‌شود.
به این ترتیب و با تمرین‌های فشرده و همکاری والدین و معلمان مشکلات چنین دانش آموزانی در خواندن تعدیل می‌شود.
آموزش غیر مستقیم از طریق خواندن کتاب‌های غیر درسی و فیلم‌های آموزشی نیز یکی دیگر از راه‌های یادگیری بهتر کودکان است چون مقاومت کمتری در آن‌ها به وجود می‌آورد.
به علاوه پژوهش‌ها نشان می‌دهند معمولاً کودکانی که مشکلاتی در یادگیری دارند در انجام حرکات تعادلی نیز نمی‌توانند درست عمل کنند. بنابراین دانش آموزانی که به‌اندازه کافی تحرک نداشته باشند و بازی نکنند بیشتر مستعد ابتلا به نقص تمرکز و توجه و همچنین مشکلاتی در یادگیری هستند.
پژوهشگران معتقدند علاوه بر تاثیرات محیطی؛ عوامل ژنتیکی نیز دربروز مشکلاتی در این خصوص موثرند. ضمن آنکه هیچ پژوهشی هم نمی‌تواند با قطعیت بگوید که کدام یک مهم‌تر است.