همشهری آنلاین - رضا افراسیابی: «محمدرضا فتحی» از پیشکسوتان کشتی هم‌محله‌ای ماست آنقدر متواضع و بامحبت ما را در خانه‌اش می‌پذیرد که شایسته یک پهلوان است. متأسفانه درست در روزهایی مهمانش شدیم که او در غم از دست دادن دوست قدیمی اش «علیرضا سلیمانی» سوگوار است و دلش لک زده برای روزهایی که روی تشک با هم رقیب بودند و بیرون از آن مثل برادر. فتحی که دریکی دو دهه قبل، از مدال‌آوران کشتی ایران در جهان بود هم از خودش می‌گوید و هم از محله و اخلاق ورزشی در گذشته و حال.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بدون تعارف وقتی به گذشته فکر می‌کنید از اینکه وارد این رشته ورزشی شدید پشیمان نیستید؟
نه اصلاً پشیمان نیستم. یکی از افتخارات من این است که در محله خانی‌آباد با جهان پهلوان «غلامرضا تختی» بچه‌محل بودم. به هرحال همسایگی با این شخصیت برجسته باعث شد که من هم علاقه بسیاری به کشتی پیدا کنم. تختی یک فرد معمولی نبود. روحیه خاصی داشت که خیلی‌ها را به خودش جذب می‌کرد. یادم هست وقتی ایشان را در محله می‌دیدم و به ایشان ابراز احساسات می‌کردم با نهایت لطف و مهربانی با من برخورد می‌کرد. در صورتی که او یک کشتی‌گیر مطرح و محبوب بود و من نوجوانی علاقه‌مند. اما برای او در برخورد با افراد جایگاه آنها تفاوتی نداشت. به‌طور مثال بارها دیده بودم که وقتی مردم به او سلام و ابراز محبت می‌کردند دست به روی سینه می‌گذاشت و با تواضع و فروتنی به آنها جواب می‌داد. توصیف ویژگی‌های شخصیتی جهان پهلوان تختی کار ساده‌ای نیست. آن روزها آرزو داشتم روزی کشتی‌گیری مثل آقا تختی بشوم.
از چه زمانی به‌طور جدی وارد کشتی شدید؟
در کودکی پدر و مادرم را از دست دادم و به ناچار در همان دوره نوجوانی برای گذراندن زندگی خود و برادرانم در بازار بزرگ تهران مشغول به کار شدم. این موضوع نه تنها از علاقه من نسبت به کشتی کم نکرد، بلکه باعث شد برای موفقیت در این راه انگیزه بیشتری داشته باشم. هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنم. خیلی سختی کشیدم. آن روزها زمانی که مسابقات در سالن شهدای هفت‌تیر برگزار می‌شد با اجازه از سرمربی از وقت آزادی که تا مسابقه بعدی داشتم به سمت بازار می‌دویدم تا کارم را هم از دست ندهم و سر ساعت مقرر به محل برگزاری مسابقات بر می‌گشتم. این دویدن در راه بازار و سالن کشتی اگرچه انرژی من را تحلیل می‌داد اما بعد از مدتی برای من به نرمش قبل از مسابقه تبدیل شد. اعتقادات مذهبی هم از ابتدا در زندگی من جایگاه خاصی داشته به‌طور مثال ماه مبارک رمضان را در همان دوران پس از اقامه نماز صبح به بازار می‌رفتم و پس از افطار و پایان سخنرانی در مسجد، تازه تمرین کشتی را در باشگاه شروع می‌کردم.
با توجه به شرایط سختی که با آن مواجه بودید چه چیزی باعث شد تا به کشتی ادامه دهید و در این راه موفق شوید؟
همیشه در زندگی به خدا توکل کرده‌ام و این موضوع در موفقیت‌های ورزشی من تأثیر فراوانی داشته است. عشق و علاقه به کشتی باعث ایجاد انگیزه و اراده خاصی در روحیه من شد تا با تحمل سختی‌ها برای دستیابی به هدفی که داشتم تلاش کنم. در مسابقات هم وقتی روی تشک کشتی می‌رفتم بی‌توجه به مشکلات زندگی فقط به پیروزی بر حریفی که با آن روبه‌رو بودم فکر می‌کردم. همه این درس‌ها را از مرحوم تختی یادگرفته بودم.
حتماً به خاطر همین است که نام تولیدی و فروشگاه لوازم ورزشی‌تان در محله شهرک غرب را «آقا تختی» گذاشتید؟
در کشتی بزرگ‌تر، مربی و پیشکسوت را با لفظ «آقا» صدا می‌کنیم. آقا تختی هم به این دلیل که از نظر فنی و شخصیتی ویژگی‌های ارزشمندی داشت و دلیل اصلی ورود من به ورزش کشتی بود، الگویی تمام عیار برای من به شمار می‌رفت. خاطره جالبی هم از این موضوع دارم. یک روز «بابک تختی» پسر ایشان به فروشگاهم آمد و با من درباره اینکه چرا نام فروشگاه را آقا تختی گذاشته‌ام کلی صحبت کرد و همین باعث ایجاد رابطه‌ای دوستانه بین ما شد.
با همه این علاقه‌ای که به کشتی دارید گویا مدتی آن را کنار گذاشتید، دلیل خاصی داشت؟
راستش را بخواهید وقتی خبر شهادت دو برادرم را به من دادند فشار روحی سنگینی به من وارد شد و مدت زیادی کشتی را کنار گذاشتم، اما به اصرار دوستان تمرین کشتی را دوباره شروع کردم که باعث افزایش روحیه و امید به زندگی در من شد. یکی از ویژگی‌های کشتی افزایش هوش ورزشکار است، زیرا کشتی‌گیر باید فنون مختلف را بلد باشد و تمام لحظات مسابقه را به خوبی مدیریت کند تا به پیروزی برسد. ارزش‌های اخلاقی که در دین و فرهنگ ما وجود دارد و در کشتی نمایان می‌شود این رشته ورزشی را به محل تربیت انسان به معنی واقعی کلمه تبدیل کرده است. شخصیت من بعد از ورود به دنیای کشتی تغییر اساسی کرد و به‌طور مثال اگر کسی حتی بی‌دلیل در خیابان برای من ایجاد مزاحمت کند من از او عذرخواهی می‌کنم و همیشه سعی می‌کنم به پیروی از روح ورزش کشتی که پهلوانی است رفتار کنم. با وجود سختی‌های فراوانی که در گذشته تجربه کرده‌ام هرچه امروز دارم و به دست آورده‌ام مدیون کشتی هستم.
شما با پهلوان «علیرضا سلیمانی» که به تازگی فوت کرد دوست و همدوره بودید. کمی هم از ایشان برایمان بگویید.
با سلیمانی هم بچه‌محل بودم و به همین واسطه در یک باشگاه با هم تمرین کشتی را شروع کردیم. هم وزن و حریف تمرینی‌ام بود. روی تشک با هم رقیبی سر سخت و بیرون از تشک با هم رفیقی به تمام معنی بودیم. او دارنده تنها مدال طلای سنگین وزن کشتی آزاد جهان در کشور بود که با این پیروزی ورزش را از نابودی نجات داد. کشتی‌گیری مثل سلیمانی افتخار خانواده کشتی کشورمان است. خبر فوت او برای من بسیار ناراحت‌کننده بود و جای خالی او برای خانواده کشتی کشور به این زودی‌ها پر نخواهد شد.
از سمت راست: محمدرضا طالقانی، محمدرضا فتحی، محمدرضا نوایی، مرحوم علیرضا سلیمانی
حال و روز اکنون کشتی را از نظر فنی و اخلاقی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از زمانی که «رسول خادم» ریاست فدراسیون کشتی را به عهده گرفت اوضاع این رشته ورزشی در مقایسه با گذشته بهتر شده است. به‌طور مثال نتایج کشتی‌گیران آزاد و فرنگی ما در مسابقات بین‌المللی که مدت زیادی هم از آن نمی‌گذرد نمونه خوبی برای این تغییرات است. از نظر فنی کشتی گیرهای ما در سطح خوبی قرار دارند و نوید روزهای خوبی را برای تیم‌ملی کشور در آینده می‌دهند. از نظر اخلاقی هم باید مربیان نظارت و رسیدگی بیشتری به روی کشتی گیرها داشته باشند، زیرا در این رشته ورزشی‌منش پهلوانی رکن اساسی است. در گذشته اگر مردم دچار مشکل می‌شدند کشتی گیرها بامنش پهلوانی برای حل مشکل آنها هر کار که می‌توانستند انجام می‌دادند که متأسفانه این آداب و رسوم ارزشمند انسانی کمرنگ شده است. با تجربه‌ای که در حوزه مربیگری دارم مربیان درباره حفظ ارزش‌های اخلاقی در کشتی می‌توانند نقش پر رنگی ایفا کنند.
با وجود تجربه‌ای که در هر دو حوزه کشتی گرفتن و مربیگری کشتی دارید کدامیک را سخت‌تر می‌دانید؟
کشتی گرفتن و مربیگری کشتی هر دو تخصصی هستند. کشتی‌گیر با وجود سختی‌های فراوان فقط دغدغه پیروزی در مسابقات خود را دارد، اما مربی یک تیم مسئولیت چند کشتی‌گیر را بر عهده دارد. همین موضوع سنگینی وظیفه یک مربی را نشان می‌دهد. همان‌طور که می‌دانید روح کشتی‌منش پهلوانی است و یک مربی باید کشتی‌گیر را از نظر فنی و اخلاقی آماده کند. در مجموع یک مربی کشتی در مقایسه با کشتی‌گیر مسئولیت‌های به مراتب سخت و سنگین بیشتری دارد.
از مسئولان ورزشی برای بهبود اوضاع کشتی چه انتظاری دارید؟
کشتی ورزش اول کشور ما به شمار می‌رود و از گذشته تا امروز نتایج مسابقات کشتی‌گیران به‌خصوص در میادین بین‌المللی از اهمیت خاصی برای مردم برخوردار بوده است. کشتی‌گیران در مقایسه با بعضی از رشته‌ها مثل فوتبال پولی که دریافت می‌کنند بسیار پایین است در صورتی که همیشه در مسابقاتی مثل المپیک آمار قابل توجهی را مدال‌آوران کشتی به خود اختصاص می‌دهند. مدیران ورزش کشور باید نگاه ویژه‌ای به کشتی‌گیران داشته باشند و زمینه را برای افتخارآفرینی‌های بیشتر فراهم کنند.
آقا فتحی! کمتر درباره محله و منطقه حرف زدید؟
۲۲ سال است که در خیابان سپهر زندگی می‌کنم. آن روزها به توصیه یکی از دوستانم این محله را برای سکونت انتخاب کردم و تا به حال با مشکل خاصی در محله روبه‌رو نشدم. البته این منطقه هم مثل سایر نقاط شهر تغییر و تحولات فراوانی داشته که چهره آن را دگرگون کرده، اما بعید می‌دانم در هیچ منطقه‌ای از تهران این همه تنوع فرهنگی و طبقات مختلف اجتماعی کنار هم زندگی کنند.
وضعیت ورزشی منطقه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به وسعت منطقه از امکانات ورزشی در زمینه کشتی خیلی کمبود داریم و افرادی که به ورزش کشتی علاقه دارند نمی‌توانند به راحتی باشگاهی در این منطقه پیدا کنند، برای همین مسئولان باید در این زمینه فکر جدی کنند. بارها اتفاق افتاده که جوانان علاقه‌مند نشانی محل تمرین مناسبی را برای کشتی خواستند و من هم جوابی به آنها ندادم زیرا چنین مکانی را سراغ نداشتم. جوانان علاقه‌مند به کشتی در این منطقه تعدادشان کم نیست که در صورت نظارت اصولی می‌توانند به کشتی‌گیران افتخارآفرینی تبدیل شوند.
اگر امکانات و مکان ورزشی در همین محله شما فراهم شود آیا خودتان پای کار هستید که به جوانان آموزش دهید؟
چرا انجام ندهم. اگر شرایط مهیا بشود از هیچ کمکی برای بهبود اوضاع ورزشی منطقه دریغ نخواهم کرد.
------------------------------------
پینوشت: پهلوان محمدرضا فتحی، دوم آبان سال ۱۴۰۱ جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.
*منتشر شده در همشهری محله منطقه دو به تاریخ ۱۳۹۳/۳/۲۱