همشهری آنلاین - مریم قاسمی: در گزارش پیش رو تلاش کردیم به صورت خلاصه و مفید شما را با چندین بنای مختلف مذهبی، تاریخی و گردشگری در محدوده منطقه۱۸ آشنا کنیم. محله‌هایی که به واسطه این بناها جمعیت‌پذیر بوده‌اند و در چند دهه گذشته مهاجران بسیاری را برای سکونت و زندگی در این نقاط به سوی خود جلب کرده‌اند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
امامزاده زید(ع)
در مختصات جغرافیایی شمال خط آهن تهران – اهواز، جنوب خیابان شهید ساسان پژاند، شرق خیابان سپیده جنوبی و غرب بزرگراه آیت‌الله سعیدی، مرقد مطهر «زید بن علی بن حسین بن علی» از نوادگان امام حسین(ع) واقع است. کاشیکاری‌های گنبد و بنای صحن مطهر امامزاده زید(ع) ۲۵۰ سال قدمت دارد و یکی از نمونه‌های معماری اسلامی به شمار می‌رود. مدیریت شهری برای حفظ و نگهداری این اثر تاریخی، بارها اقدام به مرمت و بازسازی آن کرده است.
یخچال طبیعی ترشنبه
یخچال کاهگلی ترشنبه در محدوده ناحیه ۷ و در روستای ترشنبه، محله قلعه بالا، ساخته شده است و بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد. در محوطه داخل یخچال، روزی روزگاری حوضچه‌ای به مساحت ۳۰مترمربع وجود داشت که بخشی از آب رودخانه ترشنبه را ذخیره می‌کرد تا روستاییان در طول تابستان با کمبود آب مواجه نباشند. معماری ساخت یخچال طبیعی ترشنبه طوری بود که در گرمای طاقت‌فرسای تابستان داخل آن خنک می‌ماند و روستاییان بخشی از مواد غذایی فاسدشدنی را درون آن نگهداری می‌کردند.
خانه‌های گنبدی فیروزبهرام
معماری خانه‌های یک‌طبقه در روستای فیروزبهرام در شهر تهران نمونه ندارد، البته بعد از گذشت بیش از ۳۰۰ سال برخی از خانه‌های گنبدی‌شکل تخریب و یا به دست فراموشی سپرده شده‌اند، اما می‌توان در کوچه‌پسکوچه‌های باریک آن چند خانه متروکه و گنبدی‌شکل پیدا کرد. نکته قابل توجه در ساخت سقف گنبدی این خانه‌ها استفاده از عصاره تخم‌مرغ برای استحکام بیشتر آن است.
قلعه‌ای بدون فیروز و بهرام
قلعه فیروزبهرام در محدوده ناحیه ۷ قرار دارد. روستای فیروز بهرام ۱۸۰۰ هکتار است و حدود ۳۵۰ سال قدمت دارد. خانه‌های گنبدی‌شکل در حصار ۴ برج کاهگلی ۳۰ متری از آثار معماری قدیم‌اند که اکنون تعدادی از خانه‌های گنبدی‌شکل آن به جا مانده است. طبق گفته ریش‌سفیدان روستا، به نقل از پدرانشان، معماری قلعه و ۴ برج، مربوط به دوران حکمرانی هخامنشیان بوده و اکنون از ۴ برج کاهگلی فقط یک برج باقی مانده است.
کوره‌پزخانه‌های شمس‌آباد
کوره‌پزخانه‌های محدوده منطقه ۱۸ معماری عجیب و غریبی دارند. چراکه ۱۰۰ سال قبل که خبری از جرثقیل و بالابر نبود، سازندگان این بناهای بلند، مصالح ساختمانی را به بالای برج کوره‌پزخانه‌ها برده‌اند. بیشتر کوره‌پزخانه‌های فعال منطقه۱۸ در محدوده شمس‌آباد تهران واقع شده و هنوز آجر تولید می‌کنند.