همشهری آنلاین - مرجان ابوالفتحی: شاید به خاطر همین ویژگی‌هاست که شطرنج در سال‌های اخیر به یکی از پر طرفدارترین ورزش‌ها در بین جوانان و نوجوانان تبدیل شده است. «کیهان هنری» مربی بین‌المللی شطرنج در این‌باره می‌گوید: شطرنج مثل زندگی جاری است و یکی از بهترین فایده‌هایش این است که جلوی وقوع آلزایمر را می‌گیرد چون مغز بیش از پیش فعال می‌شود. همچنین در افزایش اعتماد به نفس و یادگیری دروس به دانش‌آموزان کمک زیادی می‌کند. از همه این فواید که بگذریم حرفهای «کیهان هنری» قهرمان و مربی هم‌محلی‌مان در این باره و پیشرفت‌های منطقه چهار در این ورزش شنیدنی‌تر است. حاصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
عده‌ای از کارشناسان معتقدند شطرنج بیشتر یک ورزش ذهنی است تا جسمی. آیا واقعاً شطرنج جزو ورزش‌هاست؟
در تحقیقاتی که فدراسیون جهانی شطرنج منتشر کرده، در مسابقه‌ای حرفهای یا قهرمانی مقدار کالری‌ای که ورزشکار می‌سوزاند برابر است با کالری‌ای که در یک مسابقه بوکس حرفهای ۱۲ راندی سوزانده می‌شود که حدود دوهزار تا دو هزار پانصد کالری است و به همین دلیل شطرنج جزو ورزش‌ها محسوب می‌شود.
راز جذابیت این رشته را باید در فواید این رشته جست‌وجو کرد یا پخش مسابقات و تبلیغات تلویزیونی؟
تبلیغات و پخش مسابقات تلویزیونی در این باره خیلی مؤثر بوده است. به‌خصوص «سیمولتانه» که آقای قائم‌مقامی در سال ۹۰ برگزار کردند خیلی از جوانان و نوجوانان را به سمت شطرنج کشانده است. البته تلاش‌های فدراسیون شطرنج در چهار سال در این زمینه هم مؤثر بوده است. همچنین در بخش سخت‌افزاری، برگزاری مسابقات مختلف برای رده‌های سنی از سوی هیئت شطرنج استان تهران، در این زمینه مؤثر بوده است.
شطرنج در منطقه ما چه جایگاهی دارد؟
کلاً شرق تهران به‌خصوص منطقه چهار جز مناطق تأثیرگذار در شطرنج محسوب می‌شود. هم از نظر تعداد قهرمان‌ها و هم تیم‌ها و تیم‌های آموزش و پرورش که در مسابقات شرکت می‌کنند. همچنین بیشترین تعداد مدال در مسابقات رده‌های سنی متعلق به منطقه چهار است. خیلی از قهرمان‌های تیم‌ملی هم متعلق به این منطقه هستند. استادانی چون «احسان قائم‌مقامی»، «شایسته قادرپور» و «روشنک روشن طبری».
اینکه پای شطرنج به مسابقات محله‌ها باز شده توانسته در گسترش و پیشرفت این رشته مؤثر باشد؟
بله این به خاطر این است که شهرداری پایگاهای قهرمانی در این رشته دایر کرده که با همکاری باشگاه‌های خصوصی این مسابقات را برگزار می‌کند. همچنین چندی ست که در سرای محله‌ها و خانه‌های فرهنگ کانون شطرنج راه‌اندازی کرده است. در بعضی ازمدارس نیز این کانون‌ها فعالند مثلاً در سرای محله‌ها، مجیدیه، قنات کوثر، مجیدآباد(پارک پلیس) و پارک صدف، کلاس‌های خوب با آموزش‌های استاندارد و مربیان کارآزموده برپا شده و همین امر در گسترش این رشته نقش زیادی داشته است.
کمی از خودتان بگویید؛ از رو آوردن به این رشته تا ورود به دنیای مربیگری؟
من حدود ۳۰ سال پیش وقتی که ۴ ساله بودم شطرنج را آغاز کردم. پدرم آن موقع خودشان عضو تیم‌ملی بودند و با من شطرنج بازی می‌کردند. نخستین مقامی که کسب کردم، قهرمانی در سال ۷۳ بود که در استان تهران به‌دست آمد. قهرمان دانشجویان کشور در سال ۸۱ هستم و حدود ۱۰ مقام مختلف در مسابقات اپن و در رده‌های سنی و مدارس کسب کرده‌ام. در حال حاضر دارای درجه بین‌المللی به‌عنوان بازیکن هستم و در باشگاه‌های استان تهران هم چند عنوان قهرمانی کسب کرده‌ام. حدود ۱۱ سال است تیم‌داری می‌کنم و ۹ سال است که مدیر اجرایی و مربی باشگاه شطرنج «پیشگام» در منطقه هستم.
تابه حال مسابقه «سیمولتانه» یا همان مسابقه هم زمان یک نفر با چند نفر در منطقه داشته‌ایم؟
یک بار در سال ۹۲ «بردیا گله‌داری» قهرمان رده سنی کشور که اکنون ۱۹ ساله هستند، همزمان با ۱۵۳ نفر مسابقه دادند. همچنین تا به حال چند کار بزرگ در منطقه صورت گرفته؛ یکی برگزاری مسابقات ویژه مهدکودک‌ها بوده که در مدرسه «شهید صادقی» در سال ۹۱ برگزار شده که حاصلش کشف استعدادهایی چون «کوثر لطفی» بود. ایشان در حال حاضر نفر سوم زیر ۶ سال استان تهران هستند. همچنین در سال ۸۹ در دانشگاه شهید «عباس‌پور» مسابقه شطرنج «برق آسا» با حضور ۴۰۰ شطرنج‌باز برگزار شد که طی آن «شاهرخ نورونی» برگزیده شد. در این مسابقه که به هر نفر فقط ۵ دقیقه فرصت داده می‌شود تا بازی کند معمولاً بازیکنان حرفهای می‌توانند موفق باشند. به همین دلیل به آن مسابقات «برق آسا» می‌گویند.
چند نوع مسابقه شطرنج داریم؟
مسابقات متعارف، سریع و برق آسا. در مسابقه متعارف بیش از یکساعت برای هر شرکت‌کننده در نظر گرفته می‌شود. در مسابقه سریع بین ۱۵ تا ۶۰ دقیقه و در مسابقه برق‌آسا هر بازیکن فقط ۵ دقیقه فرصت دارد تا حریف خود را مات کند.
خود شطرنج به چند روش بازی می‌شود؟
به چند روش آمریکایی، روسی و اروپایی بازی می‌شود که روش ما در باشگاه پیشگام به روش روسی نزدیک است که البته در کنار آموزش، نحوه استفاده از نرم‌افزارها را هم به بازیکنان آموزش می‌دهیم.
باشگاه پیشگام کجاست و چه عناوینی کسب کرده است؟
این باشگاه در تهرانپارس واقع شده و تا به حال مقام‌های زیادی را کسب کرده است. بازیکنان ما در سال گذشته ۸ مدال کسب کردند که دوتای آنها طلا بوده است که این مدال‌ها مربوط به رده‌های سنی بوده اما در مسابقات باشگاهی در سال گذشته بچه‌ها توانستند ۱۸ عنوان انفرادی کسب کنند. عنوان اول آقایان، سوم بانوان، اول و دوم نوجوانان و... که این مسابقات بین ۵۰ باشگاه اعم از دولتی و خصوصی برگزار شد.
خودتان تا به حال مسابقه سیمولتانه برگزار کرده‌اید؟
یک بار در سال ۸۷ به همراه دوستم «پوریا درینی» در جیرفت به‌طور همزمان با ۱۹۳ نفر مسابقه برگزار کردیم که همزمان همه را بردیم. یک بار هم خودم به تنهایی در سال ۹۱ با ۱۰۵ نفر مسابقه دادم که همه را بردم.
هزینه هر ترم آموزش شطرنج چقدر است؟
هزینه کلاس‌ها در باشگاه پیشگام به‌طور متوسط برای هر ترم ۸ جلسه‌ای ۸۰ هزار تومان است. جلسه‌ها هم ۹۰ دقیقه‌ای است اما این مبلغ در سراهای محله‌ها و خانه‌های فرهنگ بین ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان است.
برای پیشرفت در این رشته به چه عواملی نیاز داریم؟
برای پیشرفت در سطح حرفهای هوش بالا تأثیرگذار است، نمونه‌اش «کارلوس کارسون» نروژی که کمتر از ۲۰ سال دارد و قهرمان جهان است. اما در سطح عادی باید تمرین بیشتری داشت. به‌عنوان مثال ایرانی‌ها خیلی باهوشند ولی تمرین کمی دارند برای قهرمان شدن باید حداقل روزی ۳تا۴ ساعت تمرین کرد.
جایگاه ایران در میان کشورهای صاحب شطرنج کجاست؟
در رده دختران جزء ۱۰ تیم برتر دنیا هستیم و برای نخستین بار مدال طلای زیر ۱۸ سال پسران دنیا را هم کسب کرده‌ایم. همچنین در آسیا در مسابقات تیمی سوم شدیم و یک بار هم در سال ۲۰۰۰ میزبان فینال قهرمانی جهان بودیم.
وضعیت منطقه در این رشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در حال حاضر شمال شرق تهران بیشترین بار قهرمانی استان تهران را به دوش می‌کشد و این به خاطر تلاش مربیان و قهرمانانی است که روز به روز این رشته راگسترش داده‌اند. به دلیل ظرفیت و گستردگی منطقه چهار انتظار می‌رود افراد بیشتری به این رشته رو کنند. مخصوصاً مسن‌ترها تا دچار آلزایمر و مشکلات دوران پیری نشوند.
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۴ به تاریخ ۱۳۹۳/۲/۱۰