همشهری آنلاین - نصیبه سجادی: شواهد و قرائن و درختان کهنسال که تا همین اواخر در این باغ بوده حاکی است که باغ ملک شمیران از زمان صفویه شکل گرفته و در دوره قاجار به باغی زیبا و مورد توجه شاهان قاجار تبدیل شده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
«داریوش‌شهبازی»، نویسنده کتاب «تهران‌نامه»، می‌گوید: «باغ ملک با وسعتی حدود ۳۵ هزار مترمربع در پای کوه دربند و شمال جعفرآباد و غرب امامزاده قاسم(ع) قرار دارد. در مجاورت ضلع غربی باغ، اراضی باغ ظل‌السلطان قرار داشت که در دوران پهلوی اول با ساخت خیابان سعدآباد به دونیم تقسیم و نیمه شرقی به باغ ملک افزوده شد. یکی از این باغ‌ها به شاهزاده فیروز میرزا نصرت‌الدوله فرمانفرما و باغ دیگر به معتمدالدوله جوانشیر تعلق داشت. او وقتی از دنیا رفت، مبالغ قابل‌توجهی به آقامهدی ملک‌التجار تبریزی بدهکار بود. ورثه او باغ گلابدره را در ازای بدهی به آقامهدی ملک‌التجار واگذار کردند.»
تا سال‌ها گمان بر این بود که این باغ وقفیات حاج حسین ملک است، چیزی که مرحوم «عبدالله انوار»، حافظه تاریخی شهر تهران، نقض می‌کند و می‌گوید: «حاج حسین آقا مرد ثروتمندی بود ... تمام اموال او حتی موزه و کتابخانه‌اش که میراثی ارزشمند است وقف آستان قدس رضوی شده، ولی باغ ملک جزء وقفیات او نیست و به ملک‌التجار تعلق دارد.»
«گرترود بل» در سال ۱۳۱۰ ق. درباره باغ ملک‌التجار می‌نویسد: «... دیوار چینه‌ای بود ... با ضربه ما دو لنگه در باز شد. از پله‌ها بالا رفتیم و در آنجا از زیبایی غیرمنتظره‌ای که به پیشوازمان آمد بهت‌زده برجا ماندیم ... باغچه‌های پرنشاط گل سرخ و لادن و اطلسی آراسته بود... در آن آبشارهایی ساخته بودند ... آب فواره‌هایش در تمام روز ... نه خانه‌ای ساخته شده از دیوار بلکه سراسر پنجره و همه باز ...»
از ناصرالدین‌شاه قاجار بارها در قصر ملک نیز پذیرایی شد، به گونه‌ای که قصر ملک تبدیل به یکی از تفریحگاه‌های تابستانی شاه شده بود.
باغ ملک، بزرگ‌ترین باغ غیرسلطنتی شمیران، سال ۱۳۹۴ به تصرف شهرداری درآمد و از این سال با نام بوستان «نفس» در خدمت شهروندان تهرانی است.