به گزارش همشهری آنلاین به نقل از یواس‌ای‌تودی فناوری mRNA برای تولید واکسن که در جریان پاندمی کرونا مورد توجه عمومی قرار گرفت، در اصل برای درمان سرطان به وجود آمده بود، اما پاندمی باعث شد که استفاده از آن برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی جلو بیفتد.
بیشتر بخوانید:
اکنون یک بررسی جدید که یافته‌های آن در اجلاس سالانه انجمن پژوهش سرطان آمریکا ارائه شده است، نشان می‌دهد واکسن‌های به طور خاص طراحی‌شده می‌توانند از عود یا بازگشت ملانوم، یک سرطان پوستی مرگبار جلوگیری کند.
این بررسی که در یک کنفرانس تحقیقاتی در آمریکا ارائه شد، نشان داد که پس تقریبا دو سال بیمارانی که یک واکسن شخصی‌شده mRNA ساخته‌شده بوسیله شرکت‌های مدرنا و مرک دریافت کرده بودند، نسبت به افرادی که فقط مراقبت استاندارد را دریافت کرده بودند، با احتمال ۴۴ درصد بیشتر زنده ماندند و و از ایجاد تومورهای جدید در آنها جلوگیری شد.
اگر این نتایج در بررسی‌های بزرگتر و طولانی‌تر که قرا راست در اواخر امسال آغاز شود، تکرار شود، نشانه نقطه عطفی در روند ساخت واکسن‌های سرطان خواهد بود که دهه‌ها است آزمایش شده و شکست خورده‌اند.
پژوهشگران می‌گویند یافته‌های این بررسی احتمال نخستین داده‌های واقعی در تایید این نظر است که این رویکرد شخصی‌شده برای واکسیناسیون بیماران دچار سرطان ممکن است ارزش کاوش بیشتر داشته باشد.
این واکسن جدید ساخته شده با فناوری mRNA به جای روش معمول استفاده از یک واکسن برای پیشگیری یا تحلیل بردن تومور سرطانی، با هدف کاهش احتمال عود یا بازگشت سرطان‌های پرخطر ساخته شده است.
کارشناسان می‌گویند این یافته‌ها به تحولی بزرگ در چگونگی کاربرد واکسن‌های سرطان اشاره می‌کنند. ساخت واکسن‌های جدید در دوران پاندمی کرون ثابت کرد که واکسن‌های mRNA را که از قبل برای پیشگیری یا درمان سرطان در دست تولید بودند، می‌توان به به طور ایمن به کار برد و به سرعت قابل ساخت هستند.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند سودمندی‌هایی که استفاده از واکسن‌های mRNA در سرطان پوستی ملانوم سرطانی که معلوم شده است بوسیله دستگاه ایمنی کنترل می‌شود- مشاهده شده است،احتمالا در سایر سرطان‌هایی که تحت تاثیر دستگاه ایمنی هستند، هم رخ خواهند داد. سرطان بعدی که این واکسن‌ها در آن آزمایش خواهند شد سرطان ریه از نوع «غیر سلول کوچک» (non-small-cell) است که سرطانی مرگبار است.
اما هیچ سرطانی به اندازه ملانوم- سرطانی که از سلول‌های رنگدانه‌ای پوست یا ملانوسیت‌ها منشا می‌گیرد، حساس به ایمنی‌درمانی نیست و بنابراین منطقی بود که آزمایش واکسن‌های جدید از این سرطان شروع شود.
واکسن mRNA چگونه کار می‌کند؟
این واکسن‌ها برای پیشگیری از عود سرطان طراحی شده‌اند نه پیشگیری ابتدایی از آن.
دانشمندان پس از برداشت تومور با جراحی یا بیوپسی جداگانه نمونه‌ای از بافت یا خون را برای توالی‌یابی ژنتیکی می‌فرستند و به دنبال پروتئین‌هایی می‌گردند که برای سرطان منحصر به فرد هستند و در بافت سالم وجود ندارند.
بعد واکسن mRNA برای هدف قرا ردادن ۳۴ تا از این پروتئین‌های انحصاری سرطان طراحی می‌شوند تا دستگاه ایمنی برای شناسایی این پروتئین‌ها تحریک کنند، با این امید که دستگاه ایمنی سلول‌های تولیدکنده این پروتئین‌ها را بدون آسیب زدن به بافت سالم از بین ببرد.
از آنجایی که شمار بسیاری از «نئوآنتی‌ژن»ها – پروتئین‌های جدیدی که سلول‌های سرطانی به علت جهش‌های معین ایجاد شده در DNA آنها ایجاد می‌کنند- در بافت سرطانی وجود دارند که ناشی از ژنتیک خود بیمار و تحول خود سلول‌های توموری ست- واکسن mRNA ساخته‌شده به هدف تحریک دستگاه ایمنی فرد به طور خاص برای هر بیمار ساخته شود.
دانشمندان مطمئن نیستند که چه تعدادی از این نئوآنتی‌ژن‌ها را هدف قرا ردهند یا هدف قرار دادن کدامیک از آنها بیشترین سودمندی را دارد. بنابراین در واکسن طراحی‌شده بیشترین شمار نئوآنتی‌ژن‌های بالقوه را امکان دارد، می‌گنجانند.
تولید هر واکسن هشت هفته طول می‌کشد و بر اساس سلول‌های توموری است که در حین جراحی از بدن فرد برداشته شده‌اند. در مدتی که بیماران در انتظار ساخت واکسن شخصی‌شده‌شان هستند، مصرف داروی پمبرولیزوماب (با نام تجاری Keytrua) را آغاز می‌کند که ساخت شرکت مرک است و دستگاه ایمنی را برای حمله به سرطان تحریک می‌کند.
این دارو به صورت تزریق تدریجی یا انفوزیون داخل وریدی ۳۰ دقیقه‌ای هر سه هفته یک بار تجویز می‌شود. بیماران دو یا سه دوز پمبرولیزوماب را دریافت می‌کند و بعد هنگامی که واکسنشان آماده شد، ۹ دوز دیگر از این دارو را به صورت ۹ بار انفوزیون را دریافت می‌کنند.
بر اساس یافته‌های این پژوهشگران که البته هنوز داوری همتا نشده است، در میان ۱۰۷ داوطلبی که این واکسن تجربی و داروی پمبرولیزوماب را دریافت کرده بودند، سرطان در ۲۴ نفر (۲۲ درصد موارد) در طول دو سال عود کرد. اما در میان ۵۰ نفری که فقط دراوی پمبرولیزوماب را دریافت کرده بودند، ۲۰ مورد عود یا بازگشت سرطان (۴۰ درصد) رخ داده بود.
تقریبا همه بیمارانی که سرطان پوستی ملانوم آنها به طور زودرس تشخیص داده شود، دست کم پنج سال زنده می‌مانند، اما فقط یک سوم بیمارانی که سرطان آنها به طور گسترده انتشار یافته است، پس این مدت زنده می‌مانند.
بیشتر بخوانید:
عوارض جانبی واکسن‌های mRNA
افزودن واکسن mRNA به درمان بیماران در این بررسی تفاوت چندانی از لحاظ عوارض جانبی نسبت به عوارض جانبی مشاهده شده با مصرف پمبرولیزوماب ایجاد نکرد.
پمبرولیزوماب اغلب بر دستگاه غدد درون‌ریز اثر می‌گذارد و باعث دیابت و به طرو بالقوه عوارض دائمی تیروئیدی می‌شود. عوارض جانبی شایع دیگر، شامل فرسودگی، درد عضلانی، دانه‌های پوستی، اسهال، تب، سرفه، کاهش اشتها، خارش، تنگی نفس، یبوست و تهوع هستند.
هر چه مدت زنده ماندن افراد مبتلا به ملانوم بیشتر می‌شود، این عوراض جانبی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. متخصصان می‌گوید سودمندی‌های درمانی با سمیت دارو همگامی دارند و بنابراین بروز عوارض جانبی ممکن است نشانه‌ای از این باشد که درمان دارد تاثیر می‌گذارد.
گرچه عوارض جانبی این دارو در برخی از بیماران کیفیت زندگی را به طور اساسی تغییر می‌دهد، اما اغلب بیماران زندگی طبیعی دارند و از عوارض جانبی بهبود پیدا می‌کنند.
این بررسی جدید در سال ۲۰۱۸ آغاز شد و نسبتا کوچک بود و فقط چند سال طول کشید، اما امیدواری شرکت مرک که سازنده واکسن این است که یک کارآزمایی بالینی بزرگ مرحله سوم را در ادامه امسال آغاز کند. این کارآزمایی از افراد مبتلا به مرحله یا stage ۲ و ۳ ملانوم داوطلب می‌پذیرد.