همشهری آنلاین _ مریم قاسمی : ساعت ١٠ صبح است. محله یاخچی‌آباد و خیابان شهید محسن گودرزی. خیابانی عریض با مغازه‌های مختلف سوپرمارکت، املاک، صافکاری و... و مردمی در حال رفت‌وآمد در دو طرف خیابان. صدای عبور و مرور ماشین‌های مختلف که از خیابان می‌گذرند به گوش می‌رسد و بادی خنک در حال وزیدن است. محله یاخچی‌آباد که در جنوب محله نازی‌آباد واقع شده، از شرق به خیابان شهید رجایی، از غرب به خانی‌آباد و از جنوب به بزرگراه آزادگان مشرف است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
نقش مگس خرابکار در تولد محله!
در جست‌وجوی فردی قدیمی که از گذشته این محل باخبر باشد چشم می‌چرخانیم. پیرمردی با کلاهی بر سر و صورتی پرچین‌وچروک و عینکی بر چشم با کت و شلوار سورمه‌ای و عصایی در دست در کنار یک سوپر مارکت در سه‌راه شهید طباطبایی ایستاده. نامش «ناصر حاجی‌آقایی» است: «در قدیم صاحب کل یاخچی‌آباد مرحوم «ابوالقاسم مفرح» بود. او از تاجران معروف بود. یک روز که سفارش خرید صد کیلو چای را به یکی از کشورهای خارجی می‌فرستد تا برایش چای بفرستند، گویا مگسی در کنار صفرهای صد کیلو می‌نشیند، خرابکاری می‌کند و نقطه‌ای از خود به‌جا می‌گذارد و تاجران خارجی نیز صدکیلو را هزار کیلو می‌خوانند و برای مفرح هزار کیلو چای می‌فرستند. از قضا می‌زند و چای گران می‌شود و به این وسیله مفرح ثروت زیادی به‌دست می‌آورد و در آن زمان کل یاخچی‌آباد را که روستا بود می‌خرد. حاجی مفرح، تمام پول‌هایش را وقف کارهای خیریه می‌کند. از جمله کارهای خیریه او تاسیس بیمارستان مفرح در محله یاخچی‌آباد است که در آن زمان بیماران به‌صورت رایگان در آنجا درمان می‌شدند.»
رختشوی‌خانه بزرگ در خیابان امیری
در سال ١٣۵٠ فردی به نام حاج‌آقا توحیدی در خیابان بهمنیار، چاه عمیقی زد و به خانه‌های اهالی یاخچی‌آباد آب شرب داد و در کنار آن نیز حمامی بزرگ دارای بخش نمره و عمومی برای مردم ساخت که ماموران او ماهانه پنج تومان بابت پول آب از اهالی می‌گرفتند. آن موقع اهالی یاخچی‌آباد لباس‌هایشان را در رختشوی خانه بزرگی در خیابان امیری که در حال حاضر مرکز بهزیستی شده، می‌شستند. همچنین بزرگ‌ترین مجتمع آموزشی دولتی تهران در قدیم در این محله قرار داشت، که الان به نام مجتمع دکتر شریعتی است و شامل مدارس دخترانه و پسرانه در مقطع دبستان، راهنمایی، دبیرستان و پیش‌دانشگاهی می‌شود.
خیابان درختی؛ درختان توت و چنار
در خیابان شهید «محسن گودرزی» یک مغازه معاملات ملکی توجه‌ام را به خود جلب می‌کند. وارد می‌شوم. مردی با سبیل‌های مشکی و موهای جوگندمی پشت میز نشسته و با دو خانم چادری در حال صحبت کردن در مورد اجاره یک خانه است. منتظر می‌شوم تا صحبتشان تمام شود. «رضا نادری» ٤٤ساله از کودکی در همین محله زندگی کرده: «ما سال ٤٠ این زمین را از آقای مفرح خریدیم و خودمان گندم‌های روی زمین را کندیم و روی آن خانه و مغازه ساختیم. این خیابان در قدیم خیابان درختی نام داشت و سرتاسر آن درختان توت و چنار بود.»
تهرانی‌ها برای تفریح اینجا می‌آمدند
یاخچی‌آباد در قدیم بسیار سرسبز و زیبا بود به طوری که بسیاری از اهالی جنوب شهر تهران در تابستان و خصوصا سیزده‌به‌در برای تفریح به اینجا می‌آمدند. اما یاخچی‌آباد تا قبل از پیروزی انقلاب به خاطر اینکه جزو مناطق شهری تهران حساب نمی‌شد و فقط جنبه روستایی و کشاورزی داشت، از هرگونه امکانات رفاهی و ضروری محروم بود.
قریه‌ای که برای خودش قبرستان داشت
سکنه این محل اکثرا با هم فامیل هستند و ارتباط نزدیکی با هم دارند و در حل مشکلات به هم کمک می‌کنند. محله یاخچی‌آباد شامل دو شهرک به نام وصال و فرهنگیان است. شهرک فرهنگیان قدیمی‌ترین محله یاخچی‌آباد به شمار می‌آید و بیشتر به‌صورت قریه بوده و قبرستان یاخچی‌آباد نیز در آن قرار داشته است. با پیروزی انقلاب، خانه‌سازی در محله یاخچی‌آباد گسترش یافت و یاخچی‌آباد جزو مناطق شهری تهران شد و دولت به آبادانی آن پرداخت، خیابان‌ها آسفالت شد و خانه‌ها دارای آب لوله‌کشی، برق و تلفن شدند.
یاخچی‌آباد؛ یعنی خوب‌آباد
اکثر ساکنان این محله از شهرستان‌های اردبیل، تبریز، زنجان، سراب، ابهر، خرم‌دره و بروجرد به اینجا مهاجرت کرده‌اند و بیشتر از طبقه کارگرند. اکثر سکنه آن آذری‌ها هستند و به همین دلیل نام این محله نیز از فرهنگ آذری‌ها گرفته شده. براین اساس، یاخچی‌آباد یعنی خوب‌آباد. این محله در دوره پیروزی انقلاب و هشت سال دفاع مقدس شهیدان بسیاری به کشور تقدیم کرده، طوری که نام اکثر خیابان‌های اصلی و فرعی و کوچه‌های یاخچی‌آباد به نام شهدای این محله است.