همشهری آنلاین _ رضا نیکنام : این محله سه ضلع شبیه مثلث دارد؛ خیابان شهید قدرت‌پاکی، بزرگراه‌آیت‌الله سعیدی و حریم خط راه‌آهن سابق تهران _ تبریز و باغ راه حضرت فاطمه (س) کنونی. رونق کسب‌وکار مشاغل وابسته به خودرو ازجمله مکانیکی، صافکاری، نقاشی، عیب‌یابی و فروشندگان لوازم یدکی خودرو در این قسمت باعث شده که بسیاری از محله برخورداری به‌عنوان قطب صنعت خودرو یاد کنند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
محله‌ای با معابر باریک و کم‌عرض
این محله به جز صنف تجاری، بافت مسکونی هم دارد. با عبور از کوچه‌های آن متوجه خانه‌هایی می‌شوید که قدمت ساخت برخی از آنها به ٧٠ تا ٨٠ سال پیش برمی‌گردد. مهمترین ویژگی محله برخورداری، معابر کم‌عرض و باریک آن است که با خودروهای پارک‌شده و یا درحال عبور قرق شده. این محله گرچه در طول چند دهه تغییرات زیادی کرده، اما اتفاق‌ها و رویدادهایی را سر گذرانده که هنوز از ذهن تاریخ پاک نشده است.
باجمالوها؛ اولین ساکنان
بیشتر وقت‌ها در تحقیقات محلی متوجه می‌شویم معمولا هر محله‌ای ابتدا با ورود افرادی شکل می‌گیرد که زبان و فرهنگ و در یک کلام اصل و نسب یکسان دارند؛ محله شهید برخورداری نیز جزء این محله‌هاست. «مراد باباشمسی» از اهالی محل می‌گوید: «ساکنان این محله، اول باجمالوها از مهاجران و اقوام ورامین بودند که قبل از دهه چهل به اینجا آمدند. این طایفه در کشاورزی و دامداری مهارت زیادی داشتند و توانستند خیلی از زمین‌ها را آباد کنند و کشت و زراعت را رونق دهند.»
قبل از پیروزی انقلاب، در این محدوده باغ و مزارع کشاورزی بسیاری وجود داشت. این خانواده‌ها جز اینکه نیاز زندگی خود را با کشاورزی تامین می‌کردند، بخش عمده‌ای از محصولات خود را برای فروش به بازار تهران و اطراف آن می‌فرستادند. این شهروند درباره مسائل و مشکلات گذشته می‌گوید:«در گذشته اطراف خط راه‌آهن سابق تهران _ تبریز دشت‌های سرسبز وجود داشت و چوپان‌ها گاو و گوسفندان خود را برای چرا به اینجا می‌آوردند که البته بی‌خطر نبود چون امکان داشت چندین دام در اثر برخورد با قطارهای مسافربری و باری از بین بروند.»
داستان نوجوان چوپانی که خوابش برد
در این زمینه یک رویداد تاریخی وجود دارد که باباشمسی برایمان تعریف می‌کند: «حدود ٧٠سال قبل دریکی از روزهای تابستانی، چوبان نوجوانی مثل همیشه با تعداد زیادی گوسفند سمت دشت‌های اطراف خط راه‌آهن شد. بعد از چند ساعت خواب به سراغش رفت و گوشه صحرا خوابید. لحظه‌ای خوابیدن همان و پراکنده شدن گوسفندان در محوطه خط راه‌آهن همان. غافل از اینکه یک قطار مسافربری با سرعت در راه بود. چوپان نوجوان با صدای سوت قطار از خواب پرید، اما انگار دیرشده بود و فایده‌ای نداشت.»
ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. در همان لحظه یکی از اهالی به نام «حیدرقلی» از راه رسید و با سرعت خودش را به مسیر خط راه‌آهن رساند، لباسش را از تن کند و در طول ریل دوید تا آنجا که لوکوموتیوران متوجه او شد و توانست به موقع ترمز قطار را بکشد. اگر قطار نمی‌ایستاد حداقل ٢٠ حیوان زبان بسته تلف می‌شد. هر چند حیدرقلی سال‌ها پیش فوت کرده و مزارش در امامزاده عبدالله(ع) است اما یاد و خاطره‌اش بین اهالی باقی است و از او به‌عنوان چوپان فداکار یاد می‌کنند.
شغل چراغ‌داری؛ برای امنیت اهالی
قبل از دهه چهل، اینجا محله‌ای دور افتاده بود و کسی به امکانات آن رسیدگی نمی‌کرد. اما از سال ١٣۵٧ به بعد فراوانی و امکانات به محل آمد و اهالی از نعمت برق و آب‌برخوردار شدند. «ناصرقدرتی» یکی دیگر از اهالی محله برخورداری از مشکلاتی که شهروندان در گذشته با آنها مواجه بودند حرف می‌زند: «در قدیم خانه‌ها با چراغ‌های نفتی روشن می‌شد. بنابراین تاریکی کوچه و خیابان‌ها باعث شده بود تا مردم به‌ویژه بانوان کمتر از خانه خارج شوند. در محله‌مان تعدادی «چراغ‌دار» هم بودند که شب‌ها به نوبت در محله می‌چرخیدند تا مبادا دزدان و راهزنان به خانه و زندگی مردم بزنند. اما در اواخر دهه پنجاه یک کلانتری در محدوده میدان فلاح راه‌اندازی و امنیت محله بیشتر شد.»
چراغ‌دارها معمولا از جوانان محل بودند که به‌صورت فردی یا گروهی با به همراه داشتن مشعل یا چراغ در معابر خاکی و جاهای خلوت راه می‌افتادند تا شهروندان احساس امنیت بیشتری داشته باشند و نگذارند در محل سکونتشان ناامنی بوجود آید. کار این گروه از شهروندان مشارکت‌جو از تاریکی هوا شروع می‌شد و تا سپیده دم ادامه داشت. بعد از پیروزی انقلاب بود که برق به حاشیه‌های شهر تهران هم رسید و چراغ‌داری هم به تاریخ پیوست.
ایثار و از خودگذشتگی در دوران جنگ
به گفته ناصری، پس از سال ٦٠ جمعیت محله برخورداری چند برابر شد. به جز اقوام ورامینی، آذری‌ها هم به جمع آنها اضافه شدند و رفته‌رفته قوم‌های مختلف دیگری نیز ساکن این محدوده از منطقه١٧ شدند که البته این دوران با سال‌های دفاع مقدس مقارن بود. اهالی محله برخورداری خاطرات فراوانی از دوران دفاع مقدس دارند که نمونه آن اعزام و بدرقه رزمندگان به جبهه‌ها توسط پدران و مادرانشان است. از شهدای معظم این محله می‌توان به جلالی، جوکار، مرتضوی، اینانلو، خوشقدم بابایی، قاسمی و... اشاره کرد. در ایام دفاع مقدس، بانوان مثل آقایان از جبهه‌ها پشتیبانی می‌کردند. شهروندان به خاطر دارند که لباس‌های خونین و پاره رزمندگان توسط بانوان شسته، رفو و پاکیزه و مرتب دوباره به جبهه‌ها ارسال می‌شد.
*زیر زمینی شدن خط راه آهن تهران _ تبریز و ایجاد باغ‌راه حضرت فاطمه(س) در محدوده منطقه۱۷