همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: آیت الله مشایخی، دوست‌دار جوانان محله بود و برای ازدواج آنها دغدغه داشت. در روزهای جنگ تحمیلی و شرایط اقتصادی و اجتماعی خاص آن دوران، قدم‌های بزرگی برای آنها برداشت تا جوانان با مشکلات کمتری سر خانه و زندگی خود بروند.
فریدالدین مشایخی، فرزند آیت الله در این‌باره می‌گوید: «وقتی می‌خواستم ازدواج کنم، جنگ تحمیلی تازه تمام شده بود. پدرم رو به من کرد و گفت: شما در جریان شرایط روزهای بعد از جنگ هستی. خانواده‌های زیادی در محله هستند که شهید داده‌اند و اوضاع مالی مردم هم چندان مناسب نیست. مراسم ازداوج من در همین خانه قدیمی خودمان و با کمترین هزینه ممکن برگزار شد. او تفاوتی میان اهالی محله و اهل خانه‌اش قائل نبود. به همین دلیل، خانه‌مان را به‌عنوان محل برگزاری مراسم ازدواج جوانان محله به خانواده‌هایی که توانایی برگزاری مراسم ازدواج در تالار پذیرایی را نداشتند، پیشنهاد می‌کرد. این‌طور بود که مراسم ازدواج بیش از ۱۲ زوج از اهالی محله در خانه ما برگزار شد.»
مردی که به همسرش کمک نکند مرد نیست
اهالی محله زاهد گیلانی آیت الله مشایخی را عالمی می‌شناختند که اول از همه خود به توصیه‌ها و راهنمایی‌هایش عمل می‌کند. «طاهره مشایخی» همسر آیت الله خاطره‌ای تعریف می‌کند: «اگر روی منبر و در گفت‌وگو با جوان‌ها از لزوم اهمیت به خانه و خانواده و خوش‌رفتاری با همسر می‌گفت، پیش از همه خود به توصیه‌هایش عمل می‌کرد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایش که الگوی تمام عیاری برای همه فرزندانم شده است، شیوه همسرداری‌اش بود. روزی یکی از دوستان قدیمی او که سال‌ها در اتریش زندگی می‌کرد، برای ملاقات با آیت الله به خانه ما آمد. آن روز من مقدار زیادی لباس شسته بودم. آیت الله تا مرا در آن شرایط دید، شروع کرد به آب کشیدن و پهن کردن لباس‌ها. در همان حال، دوست خارج نشینش وارد حیاط شد و وقتی پس از سال‌ها دوری، آیت‌الله مشایخی را که آن زمان ۶۵ ساله بود، در حال آب کشیدن و پهن کردن لباس و کمک به همسرش دید، بلافاصله گفت: حاج آقا! از شما بعید است! این چه‌کاری است؟... آیت‌الله لبخند زد و گفت: «مردی که به همسرش کمک نکند، مرد نیست.»
رسم مردمداری آیت‌الله
آیت الله مشایخی، الگوی کار خیر در محله زاهد گیلانی بود. در سال‌هایی که مسئولیت امام جماعت مسجد قدیمی محله را برعهده داشت، جوان‌های بسیاری را با راه و روش دستگیری از نیازمندان باز کرد و هنوز هم مسجد اباعبدالله (ع) با سنگ بنایی که او نهاده بود، خانه امید نیازمندان است. «حجت الاسلام حسین داودی نژاد» نوه آیت الله، خاطره‌ای تعریف می‌کند: «پدربزرگ هر وقت وارد خانه می‌شد، در حیاط را نیمه باز می‌گذاشت. نمی‌خواست در خانه‌اش به روی کسی بسته باشد. حتی آنقدر به این موضوع توجه داشت که وقتی به ایشان می‌گفتیم: خب اگر کسی‌کاری داشته باشد، در می‌زند، می‌گفت: اگر کسی حاجتی داشته باشد و با در بسته خانه‌ام روبه‌رو شود، ممکن است حیا به او اجازه ندهد که زنگ در خانه‌ام را بزند.»
کتابخانه آیت الله محل رجوع طلاب جوان محله است
آیت الله مشایخی با تالیف ۲۹ جلد کتاب با محوریت تاریخ اسلام در میان جامعه روحانیت هم جایگاه علمی ویژه‌ای داشت. خانه قدیمی و کتابخانه غنی او در محله زاهد گیلانی هنوز هم محل رجوع طلاب و روحانیون است. فریدالدین مشایخی می‌گوید: «همان‌طور که در کتاب «آیت‌الله گمنام»، نوشته آیت‌الله عراقی، از آیت‌الله مشایخی به‌عنوان یکی از علمای برجسته‌ای که اشراف کاملی نسبت به تاریخ اسلام داشتند نام برده شده، ایشان در مباحث علمی هم جایگاه ویژه‌ای داشتند. با وجود اینکه زندگی‌شان را وقف رسیدگی به امور اهالی محله کرده بودند، اما هرگز از مطالعه و نوشتن هم غافل نشدند. .همین کتابخانه کوچکشان، محل مراجعه شخصیت‌های برجسته علمی بود که در آنجا به مباحثه درباره علوم دینی و تاریخ اسلام می‌پرداختند. اگرچه یک دهه از درگذشت ایشان می‌گذرد اما هنوز هم همین کتابخانه محل مراجعه طلاب جوان محله است.»