همشهری آنلاین _ مریم قاسمی: اصلیتش اصفهانی است و در روستای رحمت‌آباد از توابع گلپایگان متولد شده است. در همان سنین جوانی، تقریبا ۶۰سال پیش به تهران آمد و در محله خزانه ساکن شد. آن زمان این محله خیلی خلوت بود و در اطرافش هم زمین‌های کشاورزی وجود داشت. کم‌کم خانه‌ها یکی پس از دیگری ساخته شدند و محله خزانه تبدیل به یکی از پرجمعیت و پرازدحام‌ترین محله‌های جنوب تهران شد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
۹۰ بهار پر برکت و مبارک رفت
حجت‌الاسلام والمسلمین «سیدفضل‌الله معنوی» که حالا ٩٠ بهار پربار و پربرکت را گذرانده، از همان زمانی که پای خود را به محله خزانه بخارایی تهران گذاشت رفته‌رفته به سرمایه معنوی، عزت و آبروی این محل تبدیل شد، برای همین است که حالا که دچار عوارض کهولت سن شده و بیشتر وقت‌ها در منزلش است، اهل محل، معتمدان محله خزانه، نمازگزاران مسجد جامع خزانه، طلاب حوزه‌های علمیه تهران و قم در هر فرصتی به دیدار و عیادت این پیر عابد می‌روند تا بلکه از میان گفتار و اندرزهای ایشان نکته‌ای بیاموزند و یا برای شناخت و خودسازی خویش توشه‌ای بردارند. در گزارش پیش‌رو از سبک زندگی، اخلاق و منش آقاسید فضل‌الله معنوی برایتان نوشتیم.
عمر طولانی نعمت خداست اما ...
بزرگان دین گفته‌اندکه عمر طولانی آدم‌ها نعمت خداست و این نعمت وقتی مثل گوهر باارزش می‌شود که لحظه‌های عمر برای گره‌گشایی، خدمت به مردم و رضای خدا باشد. عمری که با خودسازی، ریاضت کشیدن و تزکیه نفس و برای کسب رضای خدا صرف شود و در کنار آن گرهی از مشکلات مردم باز کند، بدون تردید با برکت خواهد بود. آقاسید فضل‌الله معنوی، از اهالی محله خزانه بخارایی تهران، سعادت داشتن چنین عمر باعزتی را داشته است. او در دوران جوانی با تزکیه نفس و خودسازی در حوزه علمیه به مقامی از تزکیه رسیده و بعد از پایان تحصیلات حوزوی سال‌ها به‌عنوان معلم معارف اسلامی و علوم قرآنی در مدارس جنوب شهر تهران فعالیت داشته است.
امضای آقاسید پای قباله ازدواج جوانان
حاج آقا معنوی همچنین افتخار بیش از ٢۵ سال امام جماعت بودن مساجد محله و مدارس را هم در کارنامه خود دارد. این ریش‌سفید محله تقریبا ٣٠سال هم به‌عنوان دفتردار ثبت ازدواج در فلکه اول خزانه بخارایی در خدمت عروس و دامادهای جوان محله نیز بوده و تاکنون بیش از ١۵٠ سند ازدواج جوانان محل را امضا کرده است. ناگفته نماند که حجت‌الاسلام معنوی، تاکنون ٤ جلد کتاب با موضوعات تربیتی و مذهبی تالیف و گردآوری کرده است. او همچنین در سال‌های گذشته رئیس ائمه جماعات پهنه جنوب غرب تهران و روحانی سفرهای حج هم بوده است.
ثبت لحظه‌های شیرین زندگی جوانان
حاج‌آقا معنوی بیش از ٣٠سال در محله خزانه به‌عنوان سردفتر ثبت ازدواج فعالیت کرده و اسناد ازدواج بسیاری از جوانان محل به امضای ایشان متبرک شده است. حاج «محمد امیراحمدی»، معتمد محله خزانه بخارایی، درباره روحانی جلیل‌القدر و تاثیرگذار این محله می‌گوید: «حاج‌آقا معنوی که انشاءالله عمرشان طولانی و مستدام باشد، در طول این سال‌ها در خدمت به مردمان این محل و ثبت زیباترین و حساس‌ترین لحظه‌های زندگی جوانان محل محور و تکیه‌گاه بوده است. در کوچه و خیابان‌های این محله می‌توان افراد بسیاری را پیدا کرد که سال‌ها قبل حاج‌آقا معنوی، عاقد مراسم ازدواجشان بوده و تا کنون به خیر و خوبی در کنار هم زندگی می‌کنند. خیلی از مردم محل عقیده دارند که نفس حاجی معنوی، حق است و دعایش برای خوشبختی و سعادت زوج‌های جوان پیش خدا قرب دارد.»
استفاده از علم و دانش در جاهای مختلف
شاید بپرسید چرا روحانی محل این شغل را انتخاب کرد؟ آیا از اقوامش کسی در این شغل فعالیت کرده است؟ در پاسخ باید گفت که خیر، کسی از نزدیکانش عاقد نبود. حاج آقا معنوی، سال‌ها در مساجد به‌عنوان روحانی و امام جماعت فعالیت داشت اما معتقد بود که از علم و دانشی که دارد نباید فقط در مساجد استفاده کند. به همین خاطر تقریبا در سال ١٣٦٤ در «مدرسه معنوی» که برادرش در محله ساخته بود، به‌عنوان ناظم و معلم، دینی و قرآن درس می‌داد. بعدها هم برای اخذ پروانه ثبت ازدواج اقدام کرد و این دفترخانه را در فلکه اول خزانه راه انداخت.
فقط و فقط برای ازدواج نه طلاق!
به گفته میراحمدی، آن سال‌ها در تابلوی دفترخانه حاج‌آقا معنوی فقط ازدواج ثبت شده بود در حالی که بسیاری از دفاتر در ثبت ازدواج و طلاق فعالیت می‌کردند. بسیاری از همکاران آقاسید اکنون نیز با راه‌اندازی یک دفتر کارهای ثبت ازدواج و طلاق را با هم انجام می‌دهند، اما حاجی معنوی از همان روز اول با خودش عهد کرده بود که فقط و فقط برای ازدواج جوانان محل قدم بردارد، در حالی که متاسفانه چه در قدیم و چه حالا درآمد دفاتر طلاق خیلی بیشتر از دفتر ازدواج است. وی در ادامه به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «خطبه ازدواج من و همسرم و همچنین پسر و عروسم توسط حاج‌آقا معنوی خوانده شده و این از افتخارات خانواده ماست و همیشه و هرجا که باشیم، با افتخار این موضوع را مطرح می‌کنیم.»
طبق‌رسم قدیمی در زمان جاری شدن عقد به عروس و دامادها هدیه می‌دهند. بنابراین حاجی معنوی، در زمان خواندن عقد زوج‌ها چند کتاب با موضوعات مذهبی و تربیتی از تالیفات خودشان را به آنها هدیه می‌داد تا شاید با مطالعه این کتاب‌ها بتوانند بهتر برای زندگی زناشویی خود تصمیم بگیرند. کتاب‌هایی با عنوان‌های «فصول تربیتی»، «مختصرالتاریخ»، «سادات را چگونه بشناسیم» و «نورالعیون» از آثار تحقیقی و پژوهشی در زمینه علوم اسلامی، قرآنی، تاریخ انبیای الهی و امامان‌معصوم (ع)، علوم اجتماعی و خانواده است که به کوشش حاج‌آقا معنوی گردآوری شده و به چاپ رسیده است.
دوری از خدا، مهم‌ترین دلایل اختلاف‌ها
شاید بپرسید که چرا در جامعه ما که یک جامعه اسلامی است هرروز شاهد ثبت طلاق هستیم؟ حجت‌الاسلام والمسلمین «سید فضل‌الله معنوی» روحانی محبوب محله خزانه بخارایی چند کلمه‌ای به‌سختی در این باره حرف می‌زند: «بدون تردید یکی از دلایل مهم بروز طلاق و اختلاف جوانان دوری از خداست. وقتی حضور خدا در زندگی کمرنگ شود، غیرخدا در دل‌ها رسوخ می‌کند و آنها را به انحراف می‌کشاند. فردی که قلبا خدا را قبول داشته باشد، در مشکلات صبر و شکیبایی پیشه می‌کند و در برابر ناسازگاری‌های همسرش گذشت کرده و توقعات دنیوی خود را کمتر می‌کند.»
برای شناخت دوست باید با او سفر کرد
حاج «اصغر مددی» یکی از اهالی محله خزانه است که سال‌ها در مسجد به‌عنوان نمازگزار پشت‌سر حاج‌آقا معنوی نماز خوانده است. او درباره خصوصیات اخلاقی و رفتاری معنوی می‌گوید: «سال‌هاست که حاج آقا معنوی را می‌شناسم و کمتر کسی در محله خزانه وجود دارد که این روحانی را نشناسد، اما شناخت واقعی من از حاج‌آقا زمانی اتفاق افتاد که با او به کربلا رفتم. در سفر کربلا و مشقت‌های مسیر، یک صفت اخلاقی او برای من آموزنده بود و آن صبر و حوصله حاج‌آقا معنوی بود. به هرحال سفرهای طولانی، سختی‌ها و مرارت‌های زیادی برای افراد سالمند دارد، اما او در طول مسیر حتی یک بار هم لب به گلایه باز نکرد و با شوق فراوان به زیارت و مناسک آن می‌پرداخت.»
فرزندان اهل و صالح؛ ثروت والدین
٣ دختر و ٣ پسر دارد که به قول اهل محل، همه فرزندانی اهل و صالح هستند. «سید صدرالدین معنوی» در دفتر اسناد رسمی کار می‌کند. «سید هادی معنوی» روحانی است و در مسجد محله، نماز جماعت به امامت او برگزار می‌شود و «سیدعلی معنوی» هم کارمند سازمان سنجش است. به عقیده حاجی‌معنوی، فرزندان اهل و صالح از هرثروتی با ارزش‌تر هستند. در اینجا باید یادی کنیم از مرحومه حاجیه خانم «لیلا گلرخی» مادر مومن و باتقوایی که عمری با صبر و شکیبایی کنار حاج آقا معنوی و فرزندانش زندگی کرده است. او همیشه مشوق همسر و فرزندانش بود تا فقط در راه خدا و اولیا او قدم بردارند و در این امور وقت بگذارند.
تذکر درباره مال حرام
در طول سال‌هایی که حاج‌آقا منبر می‌رفت تا برای اهل محل سخنرانی کند، یکی از موارد پرتکرارش راجع به مال حرام بوده که نمونه آن این چنین است: «من به مال حرام خیلی حساس هستم. همیشه به همه می‌گویم که سمت مال حرام نروند که این مال گرچه شیرین اما خانه‌خراب‌کن است. تاکید می‌کنم که به مال فرزندان یتیم نزدیک نشوند و در حد توان، هوای خانواده‌های بی‌سرپرست و کودکان یتیم را داشته باشند. موضوع دیگری که به جوانان توصیه می‌کنم این است که به‌راحتی و به خاطر مشکلات جزئی، حاضر به جدایی نشوند. طلاق اثرات بدی در زندگی فردی و اجتماعی اعضای خانواده دارد. متاسفانه قبح و زشتی طلاق در خانواده‌ها از بین رفته است و افراد سر مسائل خیلی کوچک، شتاب‌زده حرف از طلاق می‌زنند.»
خیلی از احکام دین را از او یادگرفتم
«محمد امیراحمدی»، معتمد محله خزانه بخارایی، از شاگردان قدیمی حاج‌آقا معنوی در مدرسه معنوی محله خزانه بود. او در صحبت‌های خود به خاطراتی از این معلم پیشکسوت اشاره می‌کند و می‌گوید:«وقتی در مدرسه زمان اذان می‌شد، حاج‌آقا بچه‌های کلاس را به صف می‌کرد و از کلاس درس تا مسجد محل می‌برد. به خاطر نبود نمازخانه در مدرسه، ما هر روز با ایشان به مسجد می‌رفتیم و پشت سرشان نماز می‌خواندیم. خواندن نماز جماعت و خیلی از احکام دین را از او یاد گرفتم.»
مشاوره تاثیرگذار، قبل از خواندن خطبه
«مژگان بیجنوند» از فعالان حوزه اجتماعی محله خزانه بخارایی، از سبک‌وسیاق خاص روحانی محله برای آگاهی‌بخشی به جوانان در شرف ازدواج و کاهش اختلافات و مشکلات آنان صحبت می‌کند و می‌گوید: «آن‌طور که به خاطر دارم، حاج‌آقا معنوی همیشه پیش از جاری کردن خطبه عقد،نزدیک به نیم ساعت با عروس و دامادهای جوان و خانواده آنها صحبت و احادیثی از ائمه اطهار(ع) پیرامون سازگاری با همسر و اصول همسرداری مطرح می‌کرد، چون عقیده داشت که جوانان امروزی وقت و حوصله زیادی برای خواندن این موضوعات ندارند. در حالی که به دید آقاسید، ریشه همه اختلافات زن و شوهرها در عدم شناخت از یکدیگر و اصول همسرداری است. حتی هنگام عقد یک بسته فرهنگی هم به‌عنوان هدیه به زوج‌ها می‌داد تا بیشتر با این اصول آشنا شوند.»