پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب، محور بحث‌های اولین جلسه هیات دولت در سال 88 قرار گرفت و محمود احمدی‌نژاد در نخستین جلسه هیات دولت در سال جدید، بر توجه ویژه به اصلاح الگوی مصرف عمومی در 3حوزه مورد تأکید رهبر معظم انقلاب یعنی نان، آب و انرژی تاکید کرد و اقدام ضربتی و انقلابی وزیران را در این خصوص خواستار شد. پیش از برگزاری اولین جلسه هیات دولت و در خلال تعطیلات نوروزی جمعی از وزیران کابینه از جمله غلامحسین نوذری (وزیر نفت)، علی اکبر محرابیان (وزیر صنایع و معادن) و محمدرضا اسکندری (وزیر جهاد کشاورزی) هر کدام جداگانه با حضور در یک برنامه تلویزیونی به بیان راهکارهای خود برای اجرایی‌کردن بیانات رهبر معظم انقلاب پرداختند.
خیز مسئولان برای اجرایی‌کردن بیانات رهبر معظم انقلاب اما تنها به قوه اجرایی ختم نشد؛ حمیدرضا حاجی بابایی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی خبر داد که راهکارهای اجرایی‌کردن پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب در قوه قانونگذاری بررسی خواهد شد. بنا به گفته قربانعلی دری نجف‌آبادی، دادستان کل کشور، سیاست‌های مربوط به مصرف در جلسه این هفته مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح خواهد شد. برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان سیاسی کشور معتقدند اصلاح الگوی مصرف ابتدا باید از بخش‌های بالایی قدرت و از میان مسئولان به مردم تسری پیدا کند و برای این منظور فرهنگ‌سازی شود.
گسترش دولت الکترونیک
دادستان کل کشور یکی از راهکارهای عملی‌کردن اصلاح الگوی مصرف و مبارزه با اتلاف منابع را گسترش دولت الکترونیک دانست و اظهار داشت: با گسترش این امر از تحمیل هزینه‌های گزاف به کشور کاسته می‌شود و این هزینه‌ها به حداقل می‌رسد.
قربانعلی دری نجف‌آبادی در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به اینکه قوه قضائیه در رواج این امر گام‌های مؤثری برداشته است، افزود: همه باید تلاش کنند تا کشور به سوی یک دولت مناسب الکترونیک و تعدیل و مدیریت مصرف پیش رود.
وی ادامه داد: قوه قضائیه نیز باید یک برنامه‌ریزی مناسب داشته باشد و تا جایی که ممکن است از طولانی‌شدن رسیدگی به پرونده‌ها و رفت‌وآمد مردم به دادگاه‌ها و دادسراها بکاهد.
دری نجف‌آبادی اضافه کرد: مسئله اصلاح الگوی مصرف، از گذشته یکی از مسائل جدی کشور ما بوده است که در سال جدید با تدبیر مقام معظم رهبری، در دستور کار همه مردم و ادارات قرار گرفت.
وی با بیان اینکه برای دسترسی به اهداف برنامه چشم‌انداز 20ساله، سیاست‌های برنامه پنجم توسعه و تحول در نظام اقتصادی کشور، باید منابع و مصرف مدیریت شوند، خاطرنشان کرد: اصلاح الگوی مصرف باید هم در مصارف عمومی و هم در مصارف خصوصی مردم و ادارات و شرکت‌های وابسته به دولت صورت گیرد.
ترجمانی از مفهوم قناعت
عماد افروغ اصلاح الگوی مصرف را ترجمانی از مفهوم قناعت دانست و تاکید کرد: به‌نظر می‌رسد این مفهوم باید در یک زمینه کلان مطرح شود و آن زمینه کلان، به بازتاب ارزش‌های اخلاقی بر اقتصاد بازمی‌گردد.
این نماینده مجلس هفتم در گفت‌وگو با همشهری اظهار داشت: نگرانی عمده این است که نگاه کلان به رابطه اخلاق با اقتصاد، صرفا به روابط خرد و مربوط به الگوی مصرف جاری مردم تقلیل پیدا کند و در این بین، مردم مقصر اصلی قلمداد شوند و از شاخص‌های کلانی از قبیل نحوه تخصیص و هزینه‌کرد بودجه، غافل شویم. یکی از شاخص‌هایی که می‌تواند معرف نحوه مطلوب تخصیص و هزینه کرد بودجه باشد صندوق ذخیره ارزی است.
میزان ذخیره ارزی موجود در این صندوق بیانگر قناعت‌پیشگی دولت‌ها در دوره‌های مختلف است.
وی شاخص مرتبط دیگر در این مورد را میزان اتکای درآمدهای دولتی به نفت دانست و افزود: هر چه این اتکا بیشتر باشد، دولت ذی‌ربط مصرفی‌تر است.
افروغ اضافه کرد: تردیدی نیست که فرهنگ مصرف مردم بایستی تغییر کند و اصلاحاتی در الگوی مصرف مردم صورت گیرد، اما نباید از نگاه کلان به مقوله رابطه اصلاح الگوی مصرف و دولت غافل بود. با توجه به جایگاه پراهمیت دولت در اقتصاد کشور، خواه‌ناخواه، نوع نگاه دولت به اقتصاد، نوع هزینه‌کرد درآمدهای نفتی از سوی دولت و قناعت‌پیشگی یا عدم‌قناعت‌پیشگی دولت، روی الگوی مصرف مردم تاثیر‌گذار خواهد بود؛ لذا نباید مسئولان مفهوم اصلاح الگوی مصرف را به سمت مسائل جزئی و صرفه‌جویی‌های مستعمل و مصطلح سوق دهند. به عبارت دیگر نباید اصلاح الگوی مصرف که می‌تواند در سطح کلان تعریف شود و بازتاب کلانی داشته باشد و تحولات عظیمی را در دهه پیشرفت و عدالت برای کشور رقم بزند، دستاویز یکسری سیاست‌های جزئی و خرد قرار گیرد و از سطح نظری آن غفلت شود.
ضرورت ملی
فرهاد تجری، نایب‌رئیس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس با بیان اینکه کم‌مصرفی و بجامصرفی از اولویت‌هایی است که باید شهروندان در زندگی شخصی خود رعایت کنند، گفت: صرفه‌جویی در چرخه تولید و رونق اقتصادی کشور با وجود شرایط جامعه و بحران اقتصادی که در دنیا وجود دارد کمک بسزایی در وضعیت اقتصادی کشورمان خواهد کرد.
وی در گفت‌وگوی خود با ایسنا تصریح کرد: با توجه به مباحثی که در آخرین روزهای سال کاری مجلس و بحث بهینه‌سازی مصارف انرژی و هدفمند کردن یارانه‌ها مطرح بود، یک ضرورت ملی است که الگوی مصرفمان را اصلاح کنیم.
نماینده مردم قصرشیرین در خانه ملت افزود: اصلاح الگوی مصرف علاوه بر عزم ملی، عزم دولت و مجلس را می‌طلبد و حتی در لایحه بودجه نیز به این مسئله توجه شد و به همین خاطر نیز مجلس تصمیم‌گیری در این زمینه را یک تصمیم‌گیری همه‌جانبه به‌عنوان یک هدف ملی دانست.
وی ادامه داد: در حال حاضر ضروری‌ترین و مهم‌ترین زمینه تحقق اصلاح الگوی مصرف، اصلاح وضعیت یارانه‌ها و هدفمند‌کردن آن است؛ چراکه صرفه‌جویی در مصارف روزمره اجتماعی مردم و همچنین جلوگیری از اسراف و استفاده مناسب از امکانات کشور در ابعاد مختلف به رونق و توسعه اقتصادی کشور کمک کرده و سبب توسعه همه‌جانبه در زمینه‌های مختلف خواهد شد.
عزم ملی
نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با بیان اینکه دولت به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده منابع، نقش مهمی در تحقق شعار اصلاح الگوی مصرف دارد و باید در جهت اصلاح الگوی مصرف پیشگام باشد تاکید کرد: اصلاح الگوی مصرف نیازمند یک عزم ملی با مشارکت دولت، مجلس و آحاد مردم است.
جواد آرین‌منش با تاکید بر اینکه اصلاح الگوی مصرف باید در همه امور باشد ادامه داد: اصلاح قوانین، ساختارها، رفتارها و نگرش‌ها همه زیرمجموعه این بحث قرار می‌گیرند.
وی اظهار داشت: رشد اقتصادی کشور مستلزم ارتقای بهره‌وری، صرفه‌جویی و استفاده بهینه از منابع کشور است؛ چراکه ثروت‌های ملی متعلق به همه نسل‌هاست و نسل امروز حق ندارد به‌گونه‌ای از این منابع استفاده کند که مانع از استفاده آیندگان شود.
نماینده مشهد افزود: اصلاح الگوی مصرف باعث ارتقای شاخص‌های زندگی و کاهش هزینه‌ها می‌شود و مفهوم اصلاح الگوی مصرف، استفاده صحیح، بهینه، مناسب و به اندازه از منابع کشور است که این موضوع در آموزه‌های دینی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.
وی با تاکید بر انجام فعالیت‌های فرهنگی در این راستا گفت: اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ‌سازی است و تا در زمینه‌ها و بسترهای فرهنگی کار نکنیم، در اصلاح موفق نخواهیم بود.
وضعیت خاص
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس نیز گفت: توصیه مقام معظم رهبری در ابتدای سال جدید مبنی بر اصلاح الگوی مصرف ضرورتی است که خوب و به‌موقع بوده و امیدواریم ملت نیز آمادگی هضم این قضیه را داشته باشد.
محمدرضا تابش با بیان این مطلب تصریح کرد: در آموزه‌های دینی ما و آداب، عقاید و سنن ایرانیان، همواره بر خودداری از اسراف و تبذیر تاکید شده است و زمانی ضرورت این امر خود را نمایان می‌کند که در یک وضعیت خاص قرار گرفته‌ایم و در این زمان اصلاح الگوی مصرف و صرفه‌جویی، به‌ویژه در مورد حامل‌های انرژی، امری اجتناب‌ناپذیر است.
نایب‌رئیس کمیسیون ویژه تحول اقتصادی ادامه داد: مجموعه عوامل و مقتضیات زمانی ما را به این نکته رهنمون می‌سازد که چاره‌ای جز اصلاح الگوی مصرف نداریم؛ از این‌رو باید گفت مقام معظم رهبری با ژرف‌نگری و دوراندیشی شعار امسال را که اصلاح الگوی مصرف است مطرح فرمودند.
تابش درباره نقش مسئولان در این زمینه نیز گفت: مسئولان از جمله مجلس، دولت و قوه قضائیه یک وظیفه قانونی در جهت تحقق اصلاح الگوی مصرف دارند که الزاما باید به آن عمل کنند، اما مسئولیتی فراتر و بالاتر از آن نیز وجود دارد و آن اینکه باید همه توجه داشته باشند که نظام ما مبتنی بر رای و متکی بر آرای مردم است و مسئولان، تافته جدابافته نیستند؛ بنابراین افعال، اعمال و حرکات مسئولان باید در راستای عمل به آموزه‌های دینی و وظایفی باشد که ملت از آنها انتظار دارند.
نماینده مردم اردکان در مجلس شورای اسلامی در پایان گفت: درباره اصلاح الگوی مصرف نیز ابتدا باید خود مسئولان عملا از خود، حوزه مسئولیت و زندگی شخصی و اطرافیان‌شان شروع کنند و با کاهش هزینه‌ها، درست‌مصرف‌کردن و جلوگیری از اسراف و تبذیر، برای مردم الگوی عملی باشند تا مردم با تأسی به مشی و عمل آنها و فرهنگ‌سازی‌ای که در این زمینه انجام خواهد شد و ضوابط، قوانین و مقرراتی که به تصویب خواهد رسید و تدوین خواهد شد، بتوانند این مسیر سخت را طی کنند و به این شعار خوب جامه عمل بپوشانند.
پیام بهنگام
فرهاد دلقپوش، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، از پیام رهبر معظم انقلاب در آغاز سال نو و نامیدن سال88 به سال اصلاح الگوی مصرف با عنوان یک پیام ژرف و بهنگام نام برد و برنامه‌ریزی دقیق برای اصلاح الگوی مصرف را ضروری دانست.
وی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: ایران به‌عنوان یک کشور اسلامی از منابع معنوی و مادی بسیاری برخوردار است اما شاخص‌های مصرفی بالایی در این جامعه وجود دارد.
دلقپوش ادامه داد: لازم است با توجه به نیاز امروز کشور دست به اصلاح ساختار اقتصادی و فرهنگ مصرف بزنیم و الگودهی و برنامه‌ریزی دقیق برای مصارف داشته باشیم.
دلقپوش مخاطبان پیام رهبر معظم انقلاب را مدیران و نیز عموم مردم دانست و توضیح داد: خطاب رهبر معظم انقلاب به دولتمردان این است که الگودهی کنند و مردم نیز خود را با این الگوها همراه کنند زیرا بدون الگوی مناسب، وضع تغییر نخواهد کرد و بدون اجرا از سوی مردم، الگوها بی‌فایده خواهند بود. وی اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب، دولتمردان را به اصلاح ساختار و مردم را به عمل به تکلیف موظف کردند.
راهی به سند چشم‌انداز 20ساله
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز در این باره گفت: مسئولان و مردم باید رفتار اسرافی را در ابعاد مختلف جامعه اصلاح کنند تا به اهداف بلند چشم‌انداز 20ساله دست یابند.
اسماعیل کوثری با بیان اینکه بیانات رهبر معظم انقلاب برداشت از کلام قرآن است تصریح کرد: مردم و دولتمردان باید به این موضوع حساس باشند و رفتار اسراف‌کارانه خود در تمامی امور را اصلاح کنند.
وی افزود: طرح این موضوع از طرف مقام معظم رهبری در اوضاع کنونی اقتصاد جهانی بسیار لازم و به‌موقع بود و به‌کار‌بستن این قاعده در امور جاری و ساری کشور می‌تواند در پیشرفت جامعه تاثیر زیادی داشته باشد و ما را به اهداف بلند چشم‌انداز 20ساله نزدیک کند. وی افزود: با رعایت این الگو در عمل می‌توان تا پایان سال شاهد بود که چه میزان صرفه‌جویی در سرمایه‌های کشور شده است.
فرهنگ‌سازی اصلاح الگوی مصرف
نماینده مردم ورامین در مجلس نیز گفت: با فرهنگ‌سازی می‌توان الگوی مصرف را تغییر داد و اصلاح کرد. سید‌حسین نقوی‌حسینی افزود: از آنجا که زندگی مردم ما براساس یکسری سنت‌ها و آداب و رسوم پایه‌ریزی شده است لذا در بخش‌هایی از زندگی با مصرف انبوه روبه‌رو هستیم که باید این روش مصرف با آموزش صحیح اصلاح شود.
وی اظهار داشت: در کشور ما برای خدمات عمومی و اجتماعی، یارانه‌های سنگینی از سوی دولت پرداخت می‌شود و اگر الگوی مصرف به‌درستی اعمال نشود سرمایه‌هایی نظیر انرژی که متعلق به نسل آینده نیز هست کم‌کم از بین خواهد رفت و شاهد بحران برای آیندگان خواهیم بود. نقوی وظیفه دولتمردان کشور را برای اجرایی‌کردن بیانات رهبر معظم انقلاب مهم توصیف کرد و افزود: دولت و مجلس باید بتوانند در راه اصلاح، گام‌های مؤثری بردارند و نباید فقط در حد شعاردادن، به این مهم پرداخت.