به گزارش همشهری آنلاین به نقل از هلث‌دی نیوز پژوهشگران در آزمایشگاه توانسته‌اند سلول‌های بنیادی را وادارند که ریزاندام‌های کوچک چندسلولی تشکیل دهند که پروتئین‌های تشکیل‌دهنده مینای دندان را ترشح می‌کنند.
پژوهشگران دانشکده دندانپزشکی دانشگاه واشنگتن که یافته‌هایشان دراین‌باره را در ژورنال Developmental Cell منتشر کرده‌اند، می‌گویند کارشان گام اول ضروری برای رسیدن به هدف درازمدت ایجاد درمان‌هایی بر اساس سلول‌های بنیادی برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده و بازسازی دندان‌های از دست رفته است.
مینای دندان سخت‌ترین بافت بدن انسان است. مینا از دندان در برابر استرس‌های مکانیکی جویدن محافظت و به مقاومت آن در برابر پوسیدگی کمک می‌کند. مینا در طول روند تشکیل دندان از سلول‌هایی ویژه به نام آمبلوبلاست ساخته می‌شود. این سلول‌ها هنگامی‌که دوره رشد دندان‌ها تمام می‌شود، می‌میرند و برای بدن راهی برای ترمیم یا بازسازی مینای آسیب‌دیده باقی نمی‌ماند.\
مینای دندانی در آزمایشگاه تولید می‌شود
هدف این پژوهش این بود که آمبلوبلاست‌ها در آزمایشگاه ایجاد شوند. پژوهشگران از توالی‌یابی RNA استفاده کردند تا تعیین کنند چرا سلول‌های بنیادی جنینی به این سلول‌های بسیار تخصص‌یافته تولیدکننده مینا تبدیل می‌شوند. آن‌ها از طریق توالی‌یابی، رشته‌ای از به‌اصطلاح «اسنپ‌شات‌ها» را ایجاد کردند که هر مرحله از نمو سلولی و نیز ژن‌هایی را که در هرکدام آر این مراحل فعال بودند، دنبال می‌کردند.
سپس با استفاده از آنالیز کامپیوتری مجموعه‌هایی احتمالی از فعالیت‌های ژنی را تعیین کرند که لازم است رخ دهد تا سلول‌های بنیادی به آمبلوباست تبدیل شوند. دانشمندان با پیروی از مسیر تعیین‌شده بر اساس آنالیز کامپیوتری پس از آزمون‌وخطای بسیار سلول‌های بنیادی انسانی تمایز نیافته را به تبدیل‌شدن به آمبلوبلاست واداشتند. آن‌ها این کار را استفاده از پیام‌های شیمیایی انجام دادند که ژن‌های متفاوت در سلول‌های بنیادی را برمی‌انگیخت و مسیری از نموی طبیعی را شبیه‌سازی می‌کرد.
این پژوهشگران برای نخستین بار یک نوع سلول دندانی به نام «سابودونتوبلاست» (subodontoblast) را شناسایی کردند که ظاهراً پیش‌ساز «اودنتوبلاست‌ها»– یک نوع سلول ضروری برای تشکیل دندان- است. این سلول‌ها همراه با نمو پیدا کردند و ریزاندام‌های کوچک سه‌بعدی چند سلولی به نام «اندام‌واره» را ساختند. این اندام‌واره‌ها در ترکیب با هم ساختارهایی را شبیه به ساختارهای دیده شده در دندان در حال رشد انسان ایجاد کردند و رشد سه پروتئین ضروری برای تشکیل مینا یعنی آمبلوبلاستین، آملوجنین و اناملین را آغاز کردند.
این پروتئین‌ها سپس شروع به شکل‌گیری و معدنی شدن کردند یعنی مرحله‌ای برای تشکیل مینای سخت دندانی ضروری است.
«پرشدگی‌های زنده» برای ترمیم دندان
این پژوهشگران امیدوارند با بهبود بخشیدن به این روند میناهایی به پایداری مینای دندان طبیعی بسازند و بعد راه‌هایی برای استفاد از این مینا برای ترمیم کردن دندان‌های آسیب‌دیده ایجاد کنند.
این مینای دندان ایجادشده در آزمایشگاه می‌تواند روزی برای پرکردن پوسیدگی‌ها و سایر نقایص دندانی به کرا رود. یک هدف حتی بلندپروازانه‌تر این است که «پرشدگی‌هایی زنده» ایجاد شوند که با رشد کردن پوسیدگی‌های دندانی را ترمیم کنند. همچنین از این پرشدگی‌های زنده ممکن است برای رشد دادن دندان‌های مشتق از سلول‌های بنیادی استفاده شود که برای جایگزینی دندان‌های به کلی از دست رفته به کار روند.