همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: در ماه محرم الحرام به‌ویژه ده روز اول و همچنین به مناسبت روز اربعین امام حسین علیه السلام، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به عزاداری می‌پردازند و چنین ایامی را گرامی می‌دارند. شهر کربلا نیز هر سال میزبان میلیون‌ها زائر از تمام کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای آسیایی مانند ایران، هند، پاکستان، افغانستان، آذربایجان و همچنین صدها هزار زائر از کشورهای عربی است. بنابراین رعایت بعضی نکات، به‌خصوص نکات بهداشتی برای حفظ سلامت و ایمنی بیشتر زائران از اهمیت زیادی برخوردار است. چون انتقال و سرایت بعضی بیماری‌ها می‌تواند به نوعی همه شهروندان کشورهای مبدأ و مقصد را نیز تحت الشعاع قرار دهد. در آستانه برگزاری مراسم گرامیداشت روز اربعین برای آگاهی بیشتر از موارد لازم برای سفر به کربلا با دکتر مصطفی نوری زاده، استاد دانشگاه گروه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد علوم پزشکی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
مراقب باشید گرمازده نشوید
دکتر مصطفی نوری زاده درباره تمهیدات لازم برای رفتن به کربلا در روزهای سوگواری مراسم اربعین می‌گوید: یکی از مهمترین مواردی که زائران کربلا باید به آن توجه داشته باشند مراسم پیاده‌روی اربعین است. چون هوا گرم است و تعداد افراد زیادی هم در این مراسم شرکت می‌کنند، مهمترین مسئله‌ای که باید به آن توجه کرد، گرمازدگی است. در این نوع مراسم و پیاده‌روی‌های طولانی مدت زائران باید مراقب باشند گرمازده نشوند.
توصیه به بیماران خاص و سالمندان
به طور کلی هنگام سفر، به‌خصوص در سفرهای گروهی و زیارتی، بعضی افراد مانند کودکان و سالمندان و همچنین بیماران خاص بیشتر باید مراقب باشند. این استاد دانشگاه با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: بیماران خاص که بیماری‌های پرریسک دارند مثل افراد مبتلا به دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی یا مزمن بهتر است در حد امکان کمتر پیاده‌روی کنند و بیشتر از خودروهایی استفاده کنند که برای انتقال مسافران و رسیدن به زیارتگاه‌های خاص در نظر گرفته شده است.
وی می‌افزاید: البته فقط این افراد در معرض ابتلا به گرمازدگی قرار ندارند و هر شخص در آب و هوای گرم مناطق خشک و گرمسیر می‌تواند گرمازده شود. بنابراین همه افراد باید نکات لازم برای مقابله با گرمازدگی به ویژه هنگام پیاده روی را مد نظر داشته باشند.
ضرورت استفاده از کلاه و عینک هنگام پیاده روی
به گفته دکتر نوری زاده، با توجه به اینکه هنگام پیاده روی‌های طولانی همه زائران مدت‌ها زیر نور آفتاب و تابش مستقیم نور آن هستند، حتماً باید از کلاه و عینک استفاده کنند. در غیر این صورت تابش اشعه‌های مختلف خورسید می‌تواند منجر به آسیب‌های زیادی به پوست و چشم مسافران شود. استفاده از کلاه، عینک و نورگیرها می‌تواند تا حدود زیادی ابتلا به این گونه مشکلات را کاهش دهد.
وی می‌گوید: به طور کلی برای پیشگیری از گرمازدگی حتماً باید مایعات زیادی نوشیده شود تا کم آبی و آبی که بدن بر اثر تعرق از دست می‌دهد جبران شود. همچنین بهتر است برای جبران کم‌آبی بدن، علاوه بر نوشیدن آب از مایعاتی مانند شربت عسل و لیمو استفاده شود.
توجه به خواب و تغذیه
دکتر نوری زاده با بیان اینکه خواب خوب و تغذیه مناسب می‌تواند سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد، می افزاید: خواب کافی می‌تواند کیفیت زندگی را بهتر کند و ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را کاهش دهد. بنابراین افراد حتماً باید خواب کافی داشته باشند. یعنی سعی کنند تقریباً حدود شش تا هشت ساعت در روز استراحت داشته باشند. توصیه من به زائران این است که تا حد امکان به رعایت این گونه موارد توجه داشته باشند.
این استاد دانشگاه در ادامه درباره موارد بهداشتی مواد غذایی می‌گوید: در ارتباط با خورد و خوراک هم باید گفت از آنجا که وقتی تجمع افراد هنگام صرف غذا زیاد می‌شود موضوع رعایت موارد بهداشتی بیشتر اهمیت خواهد داشت؛ بنابراین افراد باید به رعایت موارد بهداشتی در این خصوص توجه داشته باشند و حتماً از غذاهای گرم استفاده کنند. چون در غذاهای سرد مانند انواع سالادها باکتری‌ها راحت‌تر رشد و تکثیر پیدا می‌کنند.
حتما کنسرو را ۲۰ دقیقه بجوشانید
دکتر نوری زاده با ذکر این نکته که زائران بیشتر از یکبار واد غذایی را گرم نکنند، ادامه می‌دهد: استفاده از کنسرو نیز بدون بیست دقیقه جوشاندن در آب گرم به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. چون می‌تواند حاوی سم کشنده‌ای باشد که باعث بروز مسمومیت خواهد شد. بنابراین افراد در حد امکان باید از غذاهای گرم و پلمب شده استفاده کنند.
لزوم استفاده از لوازم شخصی
این استاد دانشگاه توصیه می‌کند زائران حتماً باید از وسایل شخصی خود استفاده کنند؛ یعنی همیشه بشقاب، قاشق، چنگال و لیوان شخصی خود را به همراه داشته باشند تا از انتقال بسیاری از آلودگی‌ها خودداری کنند. همچنین توجه داشته باشند که بعضی بیماری‌های ویروسی می‌توانند به‌راحتی هنگام خوردن و آشامیدن به دیگران منتقل شوند.
وی در ادامه می‌گوید: زائران باید توجه داشته باشند هنگام سفر باید داروهای خاص خود را همراه داشته باشند. ضمن آنکه اگر مشکلی مانند مسمومیت، سرماخوردگی یا آلرژی‌ها داشته باشند نیز می‌توانند با پزشکانی که در اطراف آنها و در کاروان‌ها مستقر هستند یا تلفنی در ارتباط باشند.
دکتر نوری زاده می افزاید: هر فرد حتماً باید علاوه بر داروهای مخصوص خود، قرص دلدرد، آلرژی و مسکن هم به همراه داشته باشد. البته بهتر است مسافران داروهای مربوط به بیماری‌های خود را هم به تعداد بیشتری به همراه داشته باشند تا دچار کمبودی در این زمینه نشوند.
جلوگیری از چرخه انتقال عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
دکتر نوری زاده می‌گوید در تجمعات و سفرهای گروهی معمولاً امکان بروز بعضی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی وجود دارد. بنابراین برای جلوگیری از بروز چنین مواردی، دولت عراق و ایران باید تدابیری خاصی در نظر بگیرند تا افراد کمتر دچار بیماری‌های عفونی شوند چون جلوگیری از چرخه انتقال بیماری به مراتب سخت‌تر از جلوگیری از بروز بیماری‌هاست.
وی توصیه می‌کند: اگر منع قانونی وجود نداشته باشد، خود زائران می‌توانند علاوه بر داروهای مورد نیاز خود حتماً آنتی‌بیوتیک نیز به همراه داشته باشند. البته تشخیص نوع آنتی‌بیوتیک هم موضوع مهمی است. چون بعضی عفونت‌ها در مقابل بعضی آنتی بیوتیک‌ها مقاوم هستند.
این استاد دانشگاه در ادامه می‌افزاید: بیمارستان‌های عراقی در شهرهایی مثل کربلا باید بتوانند با حمایت از کشورهای مختلف زائران، برای رسیدگی به چنین مواردی بیماران را راهنمایی کنند تا اگر افراد علایم خاصی ازجمله بیماری‌های عفونی داشتند، آگاهی‌های لازم را به آنها بدهند و همچنین بتوانند در صورت بروز مشکل بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی یا بیماری‌های سخت دیگر، پاسخگوی بیماران باشند.
نظارت بر رعایت بهداشت
به عقیده این استاد دانشگاه، باید در همه کاروان‌هایی که از کشورهای مختلف برای زیارت به کربلا می‌آیند نظارت‌های لازم بهداشتی صورت گیرد. به همین دلیل باید در کاروان‌های مخصوص کشور ما هم افرادی حضور داشته باشند تا مراقب رعایت موازین بهداشتی کلیه مسافران باشند. همچنین موارد مهمی مانند خواب و خوراک آنها را بررسی کنند و مراقب کودکان باشند تا در تجمعات و مکان‌های شلوغ مشکلی برای آنها پیش نیاید. یعنی تمهیدات خاصی برای افراد کم توان مانند کودکان و سالمندان لحاظ شود. همچنین مراقبان بهداشتی باید مراقب غذاهایی که قرار است به مسافران داده شود باشند و به افرادی که بیماری یا مشکلی دارند کمک و تا حد امکان آنها را راهنمایی کنند. به این ترتیب می‌توان تا حدود زیادی مانع شکل‌گیری چرخه زنجیره انتقال بیماری‌ها شد. البته خود مسافران هم باید بیش از همیشه مراقب رعایت موارد بهداشت فردی مانند شستن دست و صورت و زدن ماسک در جاهای پرازدحام باشند.
در مورد استفاده از مواد خوراکی هم دکتر نوری زاده توصیه می‌کند که زائران توجه داشته باشند گرمای هوا، شرایط مساعدی برای رشد انواع باکتری فراهم می‌کند. بنابراین حتماً در استفاده از آنها دقت لازم را داشته باشند. شست‌وشوی زیاد و در صورت امکان دوش گرفتن روزانه نیز موضوع بسیار مهمی است که همه زائران باید آن را رعایت کنند تا مانع رشد باکتری‌های مختلف تنفسی و پوستی و گوارشی شوند.
پیاده‌روی اربعین
دکتر نوری زاده با بیان اینکه یکی از مشکلات هنگام شرکت در پیاده‌روی اربعین توجه به گرسنگی و تشنگی مسافران است، می‌گوید: بهتر است مسافران آنقدر تشنه یا گرسنه نشوند که مجبور به استفاده از نوشیدنی‌ها و غذاهای سرد و ناسالم شوند. ضمن اینکه افراد قبل از شروع پیاده‌روی می‌توانند تنقلات خشکی مانند انواع آجیل، میوه‌های خشک، بیسکویت و همچنین نوشیدنی‌های مقوی حاوی عسل به همراه داشته باشند تا مانع از تشنگی و گرسنگی شوند؛ مواردی که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را کاهش دهد و باعث بروز ضعف و بیماری شود. همچنین باید در شستن میوه یا سبزی هم حساسیت لازم را داشته باشند چون میوه و سبزی آلوده نیز شرایط مناسب‌تری را برای رشد و انتقال باکتربی فراهم می‌آورند.