همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: کووید طولانی مدت اصطلاحی است برای توصیف اثرات کووید-۱۹ که چندین هفته یا ماه فراتر از بیماری اولیه باقی می‌ماند. درواقع بعضی اثرات این ویروس می‌تواند برای مدت بسیار طولانی‌تری در بعضی افراد باقی بماند یا باعث بروز علائم جدید دیگری شود. به همین خاطر کووید طولانی مدت نامیده می‌شود.
سندرم پس از کووید
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی - بیمارستان دکتر مسیح دانشوری درباره طولانی شدن کووید می‌گوید: معمولاً نشانه‌ها و علائم بیماران مبتلا به کووید ۱۹ بعد چند روز یا چند هفته برطرف می‌شود و حال بیماران بهبود می‌یابد. اما برای بعضی افراد ممکن است علائم و نشانه‌ها بیشتر طول بکشد. به این حالت از بیماری، کووید طولانی یا سندرم پس از کووید گفته می‌شود.
به گفته دکتر علیرضا ناجی، کووید طولانی یک بیماری جدید است که همچنان برای شناخت مکانیزم‌ها و عوامل دخیل بر آن در حال مطالعه هستیم. افراد مبتلا به این سندرم علائم دائمی را تجربه می‌کنند؛ یعنی معمولاً ۳ ماه پس از شروع کووید که حداقل برای دو ماه بعد از آن هم ادامه می‌یابد.
سازمان بهداشت جهانی نیز کووید طولانی را به عنوان علائمی تعریف می‌کند که معمولاً در عرض سه ماه پس از ابتلا به کووید شروع می‌شوند، حداقل دو ماه طول می‌کشند و نمی‌توان آنها را با شرایط دیگری توضیح داد. علائم ممکن است در طول زمان تغییر یا عود کنند.
بیشتر بخوانید:
علائم و نشانه‌های بیماری کووید طولانی مدت
به گفته دکتر ناجی، هیچ آزمایشی برای تشخیص کووید طولانی مدت وجود ندارد. پزشکان تشخیص کووید طولانی را بر اساس سابقه پزشکی و بیماری‌های شخص می‌دهند. از جمله سابقه قبلی ابتلا به کووید با داشتن آزمایش مثبت یا علائم و احتمال ابتلا به این بیماری با توجه به شواهد اپیدمیولوژی و همچنین انجام معاینات پزشکی.
شایع‌ترین علائم کووید طولانی مدت
این ویروس‌شناس درباره علائم و نشانه‌های کووید طولانی‌مدت می‌گوید: شایع‌ترین علائم کووید طولانی مدت عبارتند از: احساس تنگی نفس، از دست دادن بویایی، خستگی مفرط و دردهای عضلانی. البته نشانه‌های دیگری هم مانند درد یا گرفتگی در قفسه سینه، بی‌خوابی یا مشکلات مربوط به خواب، مشکلات مربوط به حافظه و تمرکز که به اصطلاح «مه مغزی» نامیده می‌شود یا سرگیجه، تپش قلب و سوزن‌سوزن شدن بدن می‌تواند مربوط به سندرم کووید طولانی باشد.
وی با بیان اینکه این بیماران ممکن است درد مفاصل یا افسردگی و اضطراب را هم تجربه کنند، ادامه می‌دهد: افراد مبتلا به کووید طولانی مدت شاهد علائمی مانند وزوز گوش، گوش درد، بثورات و ضایعات پوستی، سرفه، سردرد، تغییر در حس بویایی یا چشایی، درجه حرارت بالا، گلودرد، احساس کسالت، اسهال، معده درد و از دست دادن اشتها نیز می‌توانند باشند.
دکتر ناجی در پاسخ به این سوال که کودکان نیز به کووید طولانی مدت دچار می‌شوند می‌گوید: کووید طولانی مدت در کودکان کمتر شایع است. اما در صورت ابتلای کودکان به این بیماری، نشانه‌های آن می‌تواند به صورت علائم خلقی، خستگی و اختلالات خواب باشد.
عوامل مؤثر در ابتلا به کووید طولانی مدت
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی، عوامل زیادی را برای طولانی شدن کووید دخیل می‌داند؛ عواملی که می‌تواند خطر ابتلا به کووید طولانی را در افراد تغییر دهد:
واکسیناسیون: افرادی که در برابر کووید واکسینه نشده‌اند، در صورت آلوده شدن به ویروس کرونا ممکن است در مقایسه با افرادی که واکسینه شده‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کووید طولانی قرار بگیرند. بنابراین احتمال کمتری وجود دارد که یک فرد واکسینه شده به کووید طولانی مبتلا شود.
ابتلا به واریانت‌های مختلف کووید: واریانت‌های مختلف کووید-۱۹ می‌تواند بر شانس ابتلای طولانی مدت افراد به کووید تأثیرگذار باشد. مثلاً واریانت امیکرون کمتر از واریانت دلتا منجر به کووید طولانی مدت می‌شود.
سن و جنس: سن و جنسیت افراد نیز می‌تواند عامل مهمی در ابتلای آنها به طولانی شدن نشانه‌های کرونا باشد. یعنی جوانان و مردان کمتر احتمال دارد به کووید طولانی مبتلا شوند.
بیماری‌های زمینه‌ای: افرادی که قبل از ابتلا به کرونا دچار بعضی بیماری‌های زمینه‌ای و مشکلات پزشکی مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و آسم هستند بیشتر در معرض ابتلا به کووید طولانی مدت قرار می‌گیرند.
شدت بیماری کووید: توجه داشته باشیم افرادی که به نوع شدید کرونا مبتلا می‌شوند، به گونه‌ای که نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا می‌کنند یا چندین بار به کووید مبتلا شده‌اند، نیز بیشتر در معرض ابتلا به کووید طولانی مدت هستند.
توجه داشته باشیم که شدت بیشتر بیماری احتمال طولانی شدن بیماری را بیشتر می‌کند. اگر افرادی که به کووید خفیف هم مبتلا شده‌اند می‌توانند به کووید طولانی مدت مبتلا شوند.
مدت و دوره بیماری کرونای طولانی مدت
دکتر علیرضا ناجی با بیان اینکه میانگین مدت کووید طولانی حدود ۳ تا ۴ ماه است، اما در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد، می‌گوید: اکثر علائم طولانی مدت کووید در عرض ۱۲ ماه خود به خود از بین می‌روند، اما در بعضی موارد ممکن است تا ۲۴ ماه هم طول بکشد. اما تعداد کمی از افراد مبتلا به کووید طولانی ممکن است دچار اثرات سوء دائمی بر ریه‌ها، قلب و لخته شدن خون در بدن شوند. همچنین احتمالاً ابتلا به دیابت هم در این افراد وجود دارد.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به کووید طولانی مدت
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی، بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به کووید طولانی مدت را جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری و همچنین اقدام در کاهش شدت بیماری می‌داند. بنابراین واکسیناسیون، درمان به‌موقع پس از ابتلا به بیماری برای کاهش شدت آن، مراقبت‌های بهداشتی و اجتماعی مؤثر در مبتلا نشدن به بیماری می‌تواند از جمله راهکارهای مهم در پیشگیری از ابتلا به کووید طولانی باشد. ضمن آنکه تماس نزدیک نداشتن با افرادی که مبتلا به کووید یا مشکوک به آن هستند و شست‌وشوی صحیح و مرتب دست‌ها هم از دیگر عوامل مؤثر در ابتلا به این بیماری است.