همشهری- مهدیه تقوی‌راد: اگر حوصله سفرهای چند روزه یا رانندگی‌های طولانی مدت را ندارید، بهتر است شال و کلاه کنید وبه غارهای شمال تهران بروید و گشت وگذار کنید و از طبیعت زیبای غارها لذت ببرید، البته اگر مبتدی هستید بهتر است با یک راهنما به غارنوردی بپردازید چرا که غارها در عین حال که ممکن است ساده به نظر برسند مخاطراتی را در دل خود دارند که شاید هیچ وقت به ذهنتان هم خطور نکند.
غار اسحاق
یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری منطقه شمشک غار اسحاق است است اما فراموش نکنید که بدون تجهیزات مناسب و کمک راهنما نمی‌توانید وارد این غار شوید. برای رسیدن به غار اسحاق باید از سینه‌کش سمت چپ دره هملون که شیب تندی دارد خود را به دهانه غار برسانید. مسیر داخل غار به ارتفاع ۷۰ سانتی متر است و تا حدود ۱۰ متر از مسیر، شیب تندی حس می‌شود. با گذر از این مسیر به تالاری بزرگ وارد خواهید شد که مسیرهای دیگر از آن منشعب شده و بخش‌های دیگر غار را پیش‌روی پای شما قرار می‌دهد. بعد از اتمام ماجراجویی در انتهای غار با تالاری مواجه می‌شوید که محلی جالب برای اتراق غارنوردان است. به‌دلیل وجود مسیر کم‌ارتفاع و پر پیچ و خم در غار اسحاق، بهتر است با کمک راهنما وارد این غار شوید.
موقعیت: ۳۵ کیلومتری شمال شرق تهران، جاده شمشک – میگون
نوع غار: طبیعی
مشخصات: قطر دهانه غار کمتر از یک متر است و دهلیز ورودی به ارتفاع ۷۰ سانتی‌متر دارد.
امکانات: ندارد
نیاز به کوهپیمایی: دارد
مسیردسترسی: از طریق بزرگراه شهید بابایی و جاده لشکرک به دوراهی لواسان – فشم (میدان قائم) بروید و از آنجا وارد جاده فشم شوید. پس از ۱۶ کیلومتر رانندگی به میدان فشم می‌رسید. از فشم تا میگون ۵ کیلومتر و از میگون تا هملون ۵ کیلومتر دیگر را پیش‌رو دارید.
غار کیقباد
در منتهی‌الیه جنوب‌غربی روستای ایگل و در دامنه شرقی ارتفاعاتی که نهایتا به قله توچال منتهی می‌شود و خانه‌های ده در آن قسمت واقع شده است، غار کیقباد قرار دارد. این غار یا راهروی زیرزمینی نزد اهالی روستا به تخت کیقباد یا قلعه کیقباد شهرت دارد. در کاوشی که سال ۱۳۷۹ از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران صورت گرفت، اعلام شد تمام مسیر غار یا راهروی زیرزمینی، دست‌کنده بوده و قطعاتی از سفال‌های قرون ۸ و ۹ در آنجا یافت شد. این اثر با شماره ۳۹۱ در مهرماه سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. دهانه غار قلعه کیقباد به سمت غرب و قدری بالاتر از دهانه غار اسحاق قرار گرفته است.
موقعیت:۲۵ کیلومتری تهران، ۴ کیلومتری غرب اوشان، شرق روستای ایگل
نوع غار: دست‌کند
مشخصات: قطر دهانه غار نیم متر
امکانات: ندارد
نیاز به کوهپیمایی: دارد
مسیردسترسی: پس از ورود به جاده لشکرک، به دوراهی لواسان – فشم (میدان قائم) بروید و از آنجا وارد جاده فشم شوید. پس از ۱۶کیلومتر رانندگی به میدان فشم می‌رسید. از آنجا تا میگون ۵کیلومتر و از میگون تا هملون ۵ کیلومتر دیگر را پیش‌رو دارید.
غارهای هملون
غارهای هملون دو غار هستند که به غارهای کوچک وبزرگ هملون معروفند. ارتفاع ورودی غار یک متر است اما با پیش رفتن در طول غار، ارتفاع آن بیشتر می‌شود. طول غار به ۵۰ متر می‌رسد. باوجود چراغ‌قوه، می‌توان تا نیمی از غار هملون کوچک را طی کرد و ادامه‌دادن مسیر غار، با توجه به کف نسبتاً مرطوب، نیاز به تجهیزات بیشتری دارد. غار هملون بزرگ کمی بالاتر از هملون کوچک است. طول این غار نزدیک به ۱۰۰ متر است. ورودی هملون بزرگ نیز مانند غار هملون کوچک یک چارچوب آهنی دارد. برای دسترسی به هملون بزرگ، باید از یک دامنه پرشیب بالا رفت تا به ورودی آن رسید. به‌گفته اهالی، غار هملون بزرگ زیباتر از غار هملون کوچک است. البته دره هملون غارهای دیگری به نام‌های سه‌طبقه‌ای استوار، اسپول بزرگ و اسپول کوچک هم دارد.
موقعیت: ۳۵ کیلومتری شمال شرقی تهران، بین روستاهای میگون و شمشک
نوع غار: سنگی و مرطوب
مشخصات: دهانه غار ۳ متر عرض دارد و ارتفاع آن یک متر است.
امکانات: ندارد
نیاز به کوهپیمایی: دارد
مسیردسترسی: بعد از رسیدن به میدان فشم و با گذر از ۵کیلومتری آنجا به میگون می‌رسید. در جاده میگون-شمشک پس از ۵ کیلومتر به هملون خواهید رسید و از آنجا به کمک راهنما یا بومی‌ها می‌توانید به غار بروید.
غار مازیار
نقل است این غار که در قلعه ای به همین نام واقع شده، بیش از هزار سال عمر دارد و با شماره ثبت ۳۹۷۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در این قلعه بقایای اتاق‌ها، برج و بارو، حصار دفاعی، غار، قنات یا آب‌انبار، ارگ و حاکم‌نشین دیده می‌شود. این قلعه در قدیم دو بخش عوام‌نشین و شاه‌نشین داشته که منطقه شاه‌نشین در قسمت جنوب و منطقه عوام‌نشین در شمال این قلعه قرار داشت. دستیابی به منطقه شاه‌نشین بسیار سخت بوده و افراد تنها از راه شمالی می‌توانستند به این منطقه دست یابند. در مسیر رسیدن به قلعه، چشمه‌ای به نام امبیشه قرار دارد که می‌توانید در کنار آن توقف کرده و از زیبایی آن استفاده کنید.
موقعیت: منطقه رودبار قصران، روستای امامه
نوع غار: صخره‌ای
مشخصات: ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا
امکانات: ندارد
نیاز به کوهپیمایی: دارد
مسیردسترسی: پس از ورود به جاده فشم و گذر از سه‌راهی اوشان، به سمت روستای امامه بروید. بعد از تردد مسیر کوتاهی در جاده راحت‌آباد به باغ تنگه بروید، خودرویتان را پارک کنید. در قسمت چپ باغ تنگه، رودخانه‌ای وجود دارد که با گذر از حدود ۵۰۰ متری در امتداد آن به محلی که دو دره با هم تلاقی دارند خواهید رسید. قلعه مازیار در قسمت‌های مرتفع این دره‌ها قرار دارد.
غار لالان (لالون)
در ارتفاع ۴۰۰ متری در دل صخره‌های مرتفع در بالادست روستای لالان، دهانه غار لالان را می توانید مشاهده کنید. در داخل این غار نشانه‌هایی از دودخوردگی فراوان به چشم می‌خورد که نشانه سکونت افراد در زمان‌های دور است. در سمت شمال غار یک پناهگاه صخره‌ای وجود دارد که در آن آثار و بقایایی از خرده‌سفال‌های لعاب‌دار ساده اسلامی از دوره سلجوقی و ایلخانی به چشم می‌آید و از قدمت این غار حکایت دارد. غار لالان بیشتر به‌عنوان یک پناهگاه صخره‌ای مطرح بوده و ازجمله سکونتگاه‌های نخستین به شمار می‌رود. نام اصلی این روستا در زمان قدیم «لاله‌گون» بوده است. اما از آنجا که گویش قصرانی به گویش مازندرانی نزدیک است و اهالی نیاز به اسمی کوتاه‌تر و عامیانه‌تر داشتند، به مرور زمان به لالان یا لالون تغییر یافته است.
نوع غار: سنگی
موقعیت: ۴۵ کیلومتری شمال تهران، لواسان، روستای لالان (لالون)
مشخصات: در ارتفاع ۴۰۰ متری قرار دارد.
امکانات: استراحتگاه دارد
نیاز به کوهپیمایی: دارد
مسیر دسترسی: پس از عبور از فشم، با دنبال‌کردن تابلوهای «لالان» به روستای سرسبز لالان برسید؛ یا به‌عبارتی از میدان اصلی فشم، به‌سمت شرق بروید که پس از ۱۰کیلومتر به آبادی زایگان می‌رسید و ۳ کیلومتر آن‌طرف‌تر، روستای لالان و در نزدیکی آن غار لالان قرار دارد.