ساخت مسجد قندی محله خانی‌آباد به‌نوعی با صدور فرمان مشروطه گره خورده است؛ همان مسجدی که بانی و واقف آن «سیدهاشم قندی» از بازرگانان پیر و نیک‌نامی است که به بهانه گرانی قند از سوی «علاءالدوله» صدراعظم مستبد قاجار، فلک شد.

همشهری- مریم باقرپور: موضوع به فلک کشیدن سید هاشم قندی، آتش اعتراضات مردمی را چنان تند کرد که شاه قاجار ناچار به 2 تصمیم مهم شد؛ اول عزل صدراعظمش و دوم امضای فرمان مشروطه.

تاجر قند در نایب‌السلطنه

سیدهاشم قندی معروف به تاجر کاشانی، از مشروطه‌خواهانی بود که در انظار مردم شلاق خورد. دوران زندگی او مقارن با سلطنت 4 شاه قاجار یعنی ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین‌شاه، محمدعلی‌شاه و احمدشاه قاجار بود. منزلش در بازارچه نایب‌السلطنه قرار داشت و شغلش تجارت بود و از بادکوبه (باکوی امروزی) قند وارد و در سراسر ایران توزیع می‌کرد. او در دوران حیاتش اقدامات خیرخواهانه زیادی کرد و واقف 2 مسجد دیگر، حمام و مدرسه‌ای برای تهرانی‌ها هم بود که میراث وقفی‌اش تاکنون سرپا مانده‌است.

لوکیشن فیلمبرداری

ورودی مسجد طاق جناقی آجرچین، از مشترکات معماری بناهای مذهبی قاجار دارد. بنای مسجد روی 9 ستون آجری قرار گرفته و ایوان‌های قرینه جلوه ویژه‌ای به این عمارت مذهبی بخشیده‌اند. مهم‌ترین سبک کاشی‌کاری مسجد «معرق» و «معقل» است و به همین دلیل لوکیشن سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی بسیاری بوده است؛ مثلا سکانس ستاد ثبت‌نام و اعزام به جبهه فیلم سینمایی «اخراجی‌ها» ی یک در صحن همین مسجد فیلمبرداری شد. 2 عامل مهم در حفظ بنای این مسجد نقش داشته است؛ نخست معماری صحیح که بنا را از نم، رطوبت و آسیب‌های جدی دور نگه داشته و دوم تولیت‌های دلسوز در ادوار مختلف و عِرق اهالی به دایر نگه داشتن مسجد قدیمی محله‌شان. روی سردر مسجد در قاب کاشی‌کاری گل و بوته با زمینه سفیدرنگ و سبک معرق تاریخچه شناسنامه ثبت شده است.

نشانی: خانی‌آباد، خیابان تختی

شماره ثبت ملی: 1760

زمان ثبت اثر: 26 آبان 1375

وضعیت فعلی بنا: فعال

منبع: روزنامه همشهری