همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: نصرالله حدادی مکان و نام کتابفروش‌های قدیمی خیابان ناصرخسرو را مرور می‌کند و درباره تاریخچه آنها می‌گوید: «وقتی بازار توسعه پیدا کرد و خیابان‌کشی‌ها در ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۶ انجام شد، کتابفروشان به بَرِ خیابان بوذرجمهری، خیابان پانزده خرداد و بعد خیابان ناصرخسرو آمدند. از خیابان ناصرخسرو به خیابان باب‌همایون و بعد لاله‌زار و از آنجا هم به خیابان جمهوری اسلامی رفتند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
تا دهه ۴۰ جلوی دانشگاه تهران هیچ خبری نبود. دورانی کوچه‌های ناصرخسرو، صوراسرافیل و باب‌همایون یکی از پررفت‌وآمدترین مراکز برای تهیه کتاب‌های مذهبی بودند. در همه کوچه پسکوچه‌های ناصرخسرو، بدون استثنا کتابفروشی بود. مانند کوچه خراسانی‌ها، کوچه دکتر مسعود، کوچه خدابنده‌لو (کتابفروشی حاج داود شیرازی و خاندان علمی). اما به مرور این خیابان از رونق افتاد و اغلب راسته‌های سنتی فروش کتاب از بین رفت و برخی از آنها به بهارستان و بعد خیابان انقلاب نقل مکان کردند.
بوی کتاب را به بوی ادکلن ترجیح می‌دهیم
نصرالله حدادی گردشگران را به پاساژ مجیدی در کوچه حاج نایب که روزگاری مرکز عرضه کتاب بود، می‌برد و تاریخ نشر را اینگونه روایت می‌کند: «این کوچه و پاساژ مجیدی در دهه۵۰ پررونق بود. با وجود اینکه همه کتاب‌های مذهبی می‌فروختند، اما هیچ کسی رقیب هیچ کس نبود. می‌توانم به طور قطع بگویم در این کوچه بیش از ۲۰۰ ناشر و کتابفروش وجود داشتند. وضعیت کتاب ابتدای دهه ۶۰ خوب بود ولی اولین آثار نزول و سستی کتاب از ۱۳۶۵ شروع و از سال ۷۰ به بعد که آتش جنگ خوابید، با گران شدن مواد اولیه، بیشتر نمود پیدا کرد. این اتفاق در دهه۸۰ به نوعی توان ناشران را فروکاست و در دهه۹۰ ورود پدیده‌ای به نام چاپ دیجیتال باعث شد تا برخی از انتشاراتی‌ها تعطیل شود و نشر و فروش کتاب تحت تاثیر قرار گیرد.»
برای مدتی کوتاه در این تور مهمان «محمدرضا علیقلی‌زاده»، مدیر انتشارات باقرالعلوم، می‌شویم. او درباره علت باقی ماندنش در این حرفه می‌گوید: «به تعداد انگشتان دست هنوز چند مغازه کتابفروشی در این حوالی وجود دارد، ولی اغلب مغازه‌ها تغییر کاربری داده‌اند. ما بوی کتاب را به بوی عطر و ادکلن ترجیح می‌دهیم. چون با بوی کتاب مأنوس هستیم و هیچ وقت بوی کتاب را به عطر و ادکلن نخواهیم فروخت. ۴۴ سال است استقامت کرده‌ایم. با اینکه بازار کتاب آنچنان رونق ندارد، ولی همان طور که گفتیم پای کتاب ایستاده‌ایم و امیدواریم که دوباره رونق به این کوچه برگردد.»