شیر سویا، به ویژه، یک نوشیدنی گیاهی شناخته‌شده به خاطر خصوصیات عالی تغذیه‌ای آن است.
شیر سویا که غنی از پروتئین و کم‌کالری ممکن است سودمندی‌های بهداشتی متعددی داشته باشد از کمک به کاهش فشارخون بالا و کلسترول گرفته تا مبارزه با التهاب و پیشگیری از سرطان‌های مرتبط با هورمون‌ها.
البته گرچه شیر سویا انتخابی تغذیه‌ای برای بسیاری افراد است، ممکن است برای همه مناسب نباشد.
سودمندی‌های تغذیه‌ای شیر سویا
- منبعی غنی از پروتئین‌های گیاهی با کیفیت بالا که اسیدهای آمینه ضروری برای سلامت عضلات و بافت‌ها را فراهم می‌کند.
- به‌طور طبیعی میزان چربی‌های اشباع‌شده و کلسترول آن پایین است و به‌این‌ترتیب برای سلامت قلب مفید است.
- حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین دی است.
- منبع خوبی از پتاسیم است که کارکرد قلب و عضلات را پشتیبانی می‌کند.
- به‌طور طبیعی فاقد لاکتوز (قند شیر) است.
علاوه بر این، شیر سویا حاوی ترکیباتی به نام ایزوفلاون‌ها است که فیتواستروژن‌های گیاهی هستند و ممکن است مزایای بالقوه‌ای برای سلامت داشته باشند. ایزوفلاون‌ها مانند ژنیستئین کلسترول بد یا ال‌دی‌ال را کاهش و کلسترول خوب یا اچ‌دی‌ال را افزایش می‌دهند. ایزوفلاون‌ها همچنین ممکن است با شل کردن دیواره رگ‌ها به کاهش فشارخون بالا کمک کنند.
ایزوفلاون‌های موجود در سویا عنوان آنتی‌اکسیدان هم عمل می‌کنند، یعنی رادیکال‌های آزاد (مولکول‌هایی که می‌توانند به DNA سلول‌ها آسیب برسانند و موجب سرطان شوند) را خنثی می‌کنند و محرک‌های التهاب را کاهش می‌دهند.
کمک به کنترل وزن: سویا ممکن است از طریق چند سازوکار به حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی کمک کند
اول اینکه، سویا منبع غنی پروتئین است که می‌تواند احساس سیری ایجاد کند و دریافت کل کالری را کاهش دهد و در کنترل وزن کمک کند. مصرف پروتئین سویا همچنین می‌تواند مقاومت به انسولین، (عدم پاسخ‌دهی مناسب بدن به انسولین) را بهبود بخشد.
علاوه بر این، مواد غذایی منشأ گرفته از سویا اغلب جایگزین گزینه‌های ناسالم‌تر در رژیم غذایی می‌شوند و مصرف مواد غذایی پرکالری و پرچرب را کاهش می‌دهند. ایزوفلاون‌های موجود در سویا ممکن است در تنظیم وزن بدن با تأثیر بر هورمون‌های مرتبط با اشتها و ذخیره چربی نقش داشته باشند.
بهبود سلامت قلب: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که گنجاندن مواد غذایی غنی از سویا، ازجمله توفو (پنیر سویا) و شیر سویا، در رژیم غذایی ممکن است مزایای غیرمنتظره‌ای برای سلامت قلب داشته باشد. ایزوفلاوون‌های سویا به کاهش خطر بیماری قلبی، به ویژه در زنان جوان و زنان یائسه‌ای که هورمون‌های جایگزین مصرف نمی‌کنند، مرتبط شده است.
البته باید توجه داشت که کیفیت رژیم غذایی، ورزش، سابقه خانوادگی و عادات زندگی نیز نقش بسیار مهمی در سلامت قلب دارند و مواد غذایی غنی از ایزوفلاوون و سویا بخشی سالم از یک رژیم غذایی متعادل هستند، نه نسخه‌ای جادویی برای حل همه مشکلات قلبی.
کاهش علائم یائسگی: سویا ممکن است به دلیل محتوای غنی ایزوفلاون‌های طبیعی گیاهی با خواص شبیه به هورمون جنسی زنانه استروژن با کاهش علائم یائسگی در زنان مانند خستگی، افسردگی و علائم خلقی، گرگرفتگی، پوکی استخوان کمک کند.
چه کسانی نباید شیر سویا بخورند
به‌جز افرادی که به سویا حساسیت دارند، سویا به‌طورکلی یک انتخاب غذایی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.
البته درباره مکمل‌های پروتئینی سویا و عصاره‌های سویای غنی از ایزوفلاون‌ها باید در نظر داشت که گرچه پژوهش‌ها بی‌خطر بودن استفاده کوتاه‌مدت از آن‌ها را نشان داده‌اند، ایمنی بلندمدت این فراورده‌های مکمل همچنان نامشخص است.
برخی از معایب احتمالی شیر سویا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عوارض جانبی گوارشی مانند یبوست و اسهال
- تأثیر بر عملکرد تیروئید در افرادی که کمبودید دارند
- شواهد فعلی نشان می‌دهد که سویای غذایی برای زنانی که سابقه سرطان پستان دارند یا در معرض خطر هستند، بی‌خطر است. بااین‌حال، بی‌خطر بودن مکمل‌های ایزوفلاون گرفته‌شده از سویا برای این گروه افراد همچنان نامشخص است.
- همچنین مصرف بیش‌ازحد سویا در دوران بارداری ممکن است به دلیل آسیب احتمالی به جنین از ترکیبات شبه استروژن سویا خطراتی را ایجاد کند. بی‌خطر بودن مصرف زیاد سویا در دوران شیردهی نیز هنوز نیاز به بررسی دارد؛ بنابراین اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، با پزشکتان درباره مصرف سویا و مکمل‌های آن مشورت کنید.
- همچنین درباره نوزادان در حالیکه شیرخشک بر اساس پروتئین‌های سویا موجود است و برای برخی از نوزادان مناسب است، قبلاً از دادن شیر خشک بر اساس سویا یا سایر فراورده‌های سویا به نوزادتان باید با پزشکتان مشورت کنید.