همشهری آنلاین- شهره کیانوش‌راد: با شنیدن خبر ساخت تله‌کابین در توچال، آنهایی که جویای کار بودند خودشان را به ولنجک می‌رساندند تا بتوانند در این پروژه بزرگ مشارکت کنند و آنهایی که عشق کوه داشتند اعلام آمادگی کردند تا اطلاعات خود را در اختیار گروه فنی قرار دهند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
«جمشید فیضی» از مسئولان فنی تله‌کابین توچال که سال‌ها در کانادا زندگی می‌کرد، در آخرین سفرش به ایران برایمان از خاطرات راه‌اندازی تله‌کابین توچال گفته بود که با گذشت بیش از ۴ دهه همچنان شنیدنی بودند. فیضی، قدیمی‌ترین مسئول فنی تله کابین توچال و از پیشکسوتان کوهنوردی و اسکی بود که چند روز پیش در کانادا درگذشت. با مرور خاطرات او از چگونگی راه اندازی تله‌کابین توچال، به تاثیر راه اندازی این مرکز تفریحی در شمیران پرداخته‌ایم.
پاییز سال ۱۳۵۵ برای جمشید فیضی و همه افرادی که در راه‌اندازی مرکز تفریحی در ارتفاعات توچال فعالیت کرده بودند، خاطره‌ای فراموش نشدنی بود. ۳ سال از تلاش شبانه‌روزی آنها می‌گذشت و گروه مهندسان ایرانی موفق شده بودند کمتر از موعد مقرر ۵ ساله تله‌کابین را راه‌اندازی کنند. خبر راه‌اندازی اولین تله کابین تهران در ولنجک و در منطقه کوهستانی توچال برای شمیرانی‌ها با هیجان بیشتری همراه بود. در روز افتتاح، توچال میزبان مردمی شد که می‌خواستند با اتاقکی معلق میان زمین و آسمان، خود را به ارتفاع ۳۹۶۲ متری برسانند و شهرشان را از بلندترین قله تهران تماشا کنند.
کوهنوردان شمیرانی پای کار آمدند
جمشید فیضی، سال ۱۳۳۸ شمسی پس از گذراندن دوره مربیگری درجه یک یخ و برف در اتریش، به ایران بازمی‌گردد. او اگر چه در رادیو استخدام می‌شود، اما به دلیل علاقه‌ای که به کوهنوردی داشته، از همان بدو ورود به صورت داوطلبانه و به عنوان عضو هیئت مدیره و مسئول تبلیغات و روابط عمومی فدراسیون کوهنوردی فعالیت می‌کند. به دلیل مجاورت تجریش با منطقه کوهستانی توچال، کوهنوردی یکی از تفریحات همیشگی اهالی شمیران بوده است به همین دلیل اطلاعات ارزنده کوهنوردان محلی و حرفه‌ای می‌توانست در انتخاب مسیر راه اندازی تله کابین به مهندسان پروژه کمک کند.
همان ابتدای کار، زنده‌یاد فیضی به دلیل علاقه به کوهنوردی و آشنایی با مسیرهای پرپیچ و خم توچال به عنوان یکی از مدیران فنی، همکاری خود را با تله کابین توچال شروع می‌کند. تله کابین توچال ابتدا قرار بود توسط شرکت فرانسوی پوما انجام شود و تا ۲۰ سال بعد نیز از سود آن بهره برداری کند. تپه امانیه (محدوده بین جردن و خیابان ولی عصر(عج) ) اولین پیشنهاد برای شروع تله کابین به سمت ارتفاعات توچال بود. آنجا قنات روبازی بود و از ساخت و ساز خبری نبود. اما ساخت تله کابین به دلیل حوادث تاریخ آن زمان و تحریم های نفتی اجرا نشد.
با گذشت چند سال از اجرا نشدن طرح تله کابین، بافت تپه امانیه تغییر یافته بود و گزینه مناسبی برای راه اندازی خط تله کابین مناسب نبود. سرانجام پس از بررسی‌های فنی، تپه ولنجک، بهترین محل برای راه‌اندازی تله کابین تشخیص داده شد، اما ساخت چنین پروژه‌ای علاوه بر نیروی انسانی نیاز به هزینه بالایی داشت. «بهمن باتمان‌قلیچ» هزینه اولیه ساخت تله کابین را برعهده گرفت. او که به گفته فیضی، میان مهندسان و کارشناسان فنی با نام اختصاری«ب ب» معروف شد، ساکن زعفرانیه و خیابان اسدآباد بود و گاوداری خیابان اسدآباد (زعفرانیه) در تملک او بود. باتمان قلیچ، آن محل را به شکل سوله برای تشکیل جلسه‌ها و ساخت ماکت در اختیار فدراسیون کوهنوردی و جغرافیایی کشور که اغلب کوهنورد بودند قرار داد.
شنیدن صدای انفجار تا دامنه کوه
۵ سال زمانی بود که برای راه‌اندازی خط تله‌کابین پیش‌بینی شده بود. آنطور که جمشید فیضی گفته بود، شرکت پوما قطعات تله کابین توچال را ۶ ماهه تحویل داد، اما ساخت تله کابین به سرمایه‌گذار و نیروی انسانی همچین نقشه دقیق و حساب شده نیاز داشت. کوهنوردان محلی که با پیچ و خم کوه‌های شمیران آشنا بودند، کمک بزرگی در ساخت تله کابین بودند.
۱۰۰ نفر از اهالی درکه، شمشک، آبعلی و ولنجک و از علاقه‌مندان به کوهنوردی، برای همکاری پیشقدم شدند. مهندس امیرسلیمانی از کسانی بود که برای راه‌اندازی خط یک تله‌کابین تلاش کرد. ۱۰۰ کارگر به کار گرفته شد و ۲۷ سرمایه گذار خصوصی که در راس آنها باتمان‌قلیچ قرار داشت، هزینه‌های ساخت تله کابین را تقبل کردند.
آن روزها که هنوز ساخت و سازها جلو دید قله توچال را نگرفته بود، شمیرانی‌ها هر روز با تماشای قله بلند توچال، صبح خود را شروع می‌کردند. توچال برای آنها به ویژه آنها که اهل کوهنوردی بودند مکانی مناسب برای ورزش به شمار می‌رفت. با راه‌اندازی تله کابین، انتظار می‌رفت گردشگری در این منطق رونق بگیرد. اما ساختن مسیری امن برای گذشتن تله کابین از دل کوه‌های توچال کاری زمان‌بر بود. اهالی که در جوار مناطق کوهستانی زندگی می‌کردند صدای انفجارها را از دل کوه‌های توچال می‌شنیدند و روزشماری می‌کردند تا رفتن به قله توچال را با تله کابین تجربه کنند.
طرح زودتر از موعد ۵ ساله و ظرف مدت ۳ سال از ایستگاه اول تا پنجم اجرا و تکمیل شد. همزمان با اجرای طرح، مسیر ولنجک به سمت توچال که آن زمان بیابان بود، برای تردد شهروندان آماده‌سازی و پاییز ۱۳۵۶ مراسم افتتاحیه با حضور شهروندان شمیرانی برگزار شد. خانواده‌های بسیاری همراه با بچه‌های خود مسیر رسیدن به ایستگاه تله‌کابین را پیاده طی کردند و برخی که کوهنوردی در ارتفاعات مختلف را تجربه کرده بودند، شوق و هیجانی در حد صعود به قله هیمالیا داشتند.
بعد از افتتاح، تله کابین فقط روزهای پنجشنبه و جمعه فعالیت می‌کرد و در طول هفته به دلیل عملیات عمرانی ادامه خط، تله کابین تعطیل بود. بلیت برای کودکان تا ۱۰ سال رایگان و برای بالای ۱۰ سال، ۱۰ تومان تعیین شده بود. شمیرانی‌ها به دلیل نزدیکی با توچال، مشتریان پر و پا قرص تله کابین بودند تا یک روز خاطره‌انگیز را همراه خانواده‌هایشان در ارتفاعات شمیران سپری کنند.
بیش از ۴ دهه از عمر تله کابین توچال می‌گذرد؛ جایی که که سنگ‌بنای آن با دستان مهندسان و کارگران ایرانی و کمک اهالی شمیران بنا شد. توچال یکی از زیباترین مراکز گردشگری شمال شهر تهران، سالانه میزبان گردشگران ایرانی و خارجی است.