همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: نقطه‌ای کانونی که همه اهالی دروازه غار را در وقایع سیاسی و اجتماعی معاصر گرد هم جمع کرد و با حضور شخصیت‌های برجسته علمی، مذهبی و سیاسی به یکی از سنگرهای مبارزاتی مهم روزهای پیروزی انقلاب و دفاع مقدس تبدیل شده بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بنای استوار مسجد شهید هرندی که اکنون در حوالی میدان شهید هرندی واقع شده، روزهایی را به یاد دارد که محله سر و شکل دیگری داشت و اطراف میدان دروازه غار سابق پر بود از گودهای فقیرنشین و آلونک‌های بدمنظره‌ای که انواع آسیب‌های اجتماعی را در دل خود می‌پروراند. همان روزها بود که سنگ بنای مسجد در نزدیکی میدان و گودهای فقیرنشین اطراف آن گذاشته شد.
تاریخچه مسجد به سال‌های پایانی دهه ۲۰ برمی‌گردد. وقتی در سال ۱۳۲۸ حـاج حسـین رحیمخانـی بابایـوف بنای اولیه مسجد را در گوشـه میـدان سـاخت، از همـان روزهـای نخسـت مسجد هرندی با حضور شخصیت برجسته‌ای چون آیـت‌الله حـاج شـیخ محمدتقـی دانیالـی، مشـهور بـه آیـت‌الله بروجـردی، به مبدا تحولات محله تبدیل شد.
علیرضا زمانی، تهران‌شناس، درباره تاریخچه مسجد هرندی می‌گوید: «تولیـت این مسـجد کـه بـه مسـجد دروازه غـار، مسـجد بابایـوف و مسـجد اصفهانی‌هــا هــم معــروف بــود از ابتــدا بــر عهــده مرحــوم بابایــوف بــود و بعــد از درگذشت او و از ســال ۱۳۴۷ شمســی بــر اساس وقفنامــه موجـود بـه عهـده خواهـرزاده بابایـوف، رمضانعلـی روح‌افزاییـان، گذاشـته شـد. روح‌افزاییـان سـال ۱۳۴۸ شمسـی ایـن مسـجد را بازسـازی کـرد. مسـجد دروازه غـار، در ابتـدا ۱۶ بـاب مغـازه وقفـی داشـت کـه بـه مـرور زمـان برخـی از آنهـا تخریـب شـده و بـه جای آن بوسـتانی در محلـه سـاخته شـد.»
زمانی می‌افزاید: «ایـن مسـجد در اواخـر دهـه ۲۰ و آغـاز نهضـت ملـی شـدن صنعـت نفـت یکـی از پایگاه‌هـای مهـم گـروه فداییـان اسـلام بـود و یکـی از اعضـای گـروه بـه نـام شـهید سیدحسـین امامـی، مسـجد را بـه سـنگر مبـارزان ایـن نهضـت تبدیـل کـرد. با آغـاز نهضت امام خمینی (ره) در سـال ۱۳۴۲ شمسـی هم ایـن مسـجد دوبـاره پایـگاه و سـنگر مبـارزه گـروه فداییـان اســلام شــد. در زمـان پیـروزی انقـلاب اسـلامی نیز مسجد هرندی یکـی از پایگاه‌هـای مهـم گروه‌هـای انقلابـی بـود و سـخنران‌های بنامی چون حضـرت آیت‌الله سـیدعلی خامنـه‌ای، آیت‌الله بهشتی، آیت‌الله هاشـمی رفسـنجانی و... برای اهالی دروازه غار روشنگری کردند.»