همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: خانه «امام‌جمعه» یادگار معماری دوران قاجار در قرن سیزدهم است و میرزا آقاخان نوری صدراعظم ناصرالدین در آن سکونت داشت و با رفتنش مسکن و ماوای امام‌جمعه وقت تهران «حاج سیدابوالقاسم امام‌جمعه» پسر ارشد «سیدزین‌الدین امام‌جمعه» و نوه دختری «معیرالممالک» (نظام‌الدوله) شد.
خواندنی های بیشتر را اینجا دنبال کنید
میرزا آقاخان نوری چون مردی جاه طلب بود و از طرفی از حمایت انگلیسی‌ها برخوردار بود با توطئه توانست امیرکبیر را از قدرت برکنار و با همدستی مخالفان دیگر امیرکبیر او را به قتل رساند و راه را برای صدارت خود هموار کند.
اردشیر آل عوض، تهران‌پژوه، درباره قدمت و معماری این خانه می‌گوید: «سرستون‌های شاه‌نشین خانه امام جمعه دارای تصاویر مینیاتوری است. از آنجا که برخی از این تصاویر در فقه سنتی شیعه مکروه است، این مینیاتور هم از جمله آنهاست، به نظر می‌رسد فرضیه اینکه این مکان، خانه امام جمعه باشد، یک اشتباه بزرگ تاریخی است.
به واقعیت نزدیک‌تر است که این بنا در مالکیت وراث آقاخان نوری بوده و این ادامه پیدا می‌کند. باید یادآوری کنیم که آقاخان نوری یکی از کسانی بود که شدیداً با تاسیس و ادامه فعالیت دارالفنون و مظاهر ترقی مبارزه می‌کرد. او اعتقاد داشت آگاهی مردم، پایه‌های حکومت را سخت متزلزل می‌کند.
امیرکبیر علاوه بر ساخت و راه‌اندازی مکان‌های متعدد، اقدامات اصلاحی هم داشت که می‌توان اشتراک روزنامه اجباری برای کسانی که ۲۰۰ تومان حقوق می‌گرفتند یا در حکومت کار می‌کردند. همچنین داستان معروفی از محمود حکیمی در کتاب امیرکبیر نقل شده که وقتی در تهران آبله شیوع پیدا کرد برخی از متشرعان اعلام می‌کنند که با زدن آبله، شیطان‌ها در زیر پوست رسوخ خواهند کرد. به همین خاطر باید از تزریق آن پرهیز کرد، اما امیر برای نزدن آبله، مبلغی را تعیین می‌کند که اگر کسی این واکسن را نزند باید این جریمه را پرداخت کند، اما افرادی که توان مالی ندارند هم حاضر به پرداخت این جریمه شدند.
وقتی امیر این صحنه را می‌بیند، گریه کرده و اعلام می‌کند: «ملتی که برای ماندن در جهالت حاضرند هزینه پرداخت کنند، شاید نتواند هیچ‌گاه ترقی را ببینند.»
این عمارت باشکوه در دو طبقه ساخته شده است. طبقه همکف که یک پله پایین‌تر از سطح حیاط قرار گرفته که شامل حوض‌خانه و اتاق‌هایی در اطراف آن است. در طبقه دوم این بنا هم تالاری زمستان‌نشین با دو گوشواره شامل اتاق‌های خصوصی اهل خانه طراحی شده است.
این خانه با تزئینات مقرنس، آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی‌هایی به سبک اروپایی در سقف و دیوارها، چیزی کم از کاخ گلستان ندارد و مهم‌ترین ویژگی آن تلفیق هماهنگ و متناسب معماری سنتی در کنار عناصر تازه‌وارد فرنگی است.