با این حال، علائم شما همچنان ادامه دارند، استرس زیادی در مورد آنها دارید و احساس انزوا و تنهایی می‌کنید. این‌ها مشخصات گروهی از اختلال‌های روانپزشکی هستند که به آنها اختلال‌های سوماتوفرم یا اختلال‌های جسمانی‌شکل یا اختلال‌های شبه‌جسمانی می‌گویند. گاهی نیز به این اختلال‌ها «اختلال علامت جسمی» (SSD) می‌گویند.
نسخه پنجم اصلاح‌شده «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی» (DSM-5-TR) منتشرشده بوسیله انجمن روانپزشکی آمریکا اختلال شبه‌جسمانی را به صورت دچار بودن به دست‌کم یک علامت جسمانی که باعث نگرانی زیاد فرد شده باشد و انجام کارهای روزمره برایش سخت کند، تعریف می‌کند.
شما در این وضعیت تمارض نمی‌کنید و علائمتان ساختگی نیست، اما ممکن است بیماری پزشکی قابل‌تشخیص دیگری نداشته باشید که بتوان علائم را بر اساس آن توضیح داد. برای اینکه تشخیص اختلال جسمانی‌شکل یا شبه‌جسمانی در شما داده شود، این علائم باید دست‌کم شش ماه در شما ادامه یابد.
در گذشته برای برخی از بیمارانی که آنها را امروزه دچار اختلال شبه‌جسمانی می‌شماریم، به خصوص برای زنان اصطلاح هیستری به کار می‌رفت. هیستری برای توصیف رفتار دارای بار عاطفی به کار می‌رفت که مفرط و خارج از کنترل به نظر می‌رسید. هیستری در اواخر قرن نوزدهم در دوران ویکتوریایی یک تشخیص پزشکی به خصوص برای زنان بود. این اصطلاح تنها در سال ۱۹۸۰ از «راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی» (DSM) حذف شد. امروزه افرادی که علائم به اصطلاح هیستریک را بروز می‌دهند، ممکن است دچار اختلال‌های گسستی یا اختلال‌های جسمانی شکل تشخیص داده شوند.
چه چیزهایی را باید درباره اختلال‌های شبه‌جسمانی بدانید
دچار بودن به اختلال‌های شبه‌جسمانی ممکن است باعث شود احساس تنهایی کنید، و فکر کنید تنها کسی هستند که با چنین مشکلی روبرو هستید. اختلال‌های شبه‌جسمانی در واقع بسیار شایع هستند. حدود ۵ تا ۷ درصد از جمعیت به آنها مبتلا می‌شوند؛ البته شیوع این اختلال‌ها در زنان بسیار بیشتر است، به طوری که نسبت زن به مرد در این بیماری ۱۰ به یک است. ممکن است در هر زمانی از زندگی‌تان اختلال‌های شبه‌جسمانی را تجربه کنید- چه در دوران کودکی، چه در دوران نوجوانی و چه در دوران بزرگ‌سالی.
یکی از جنبه‌های ناامیدکننده درباره اختلال‌های شبه‌جسمانی این است که علت‌های دقیق آنها روشن نیست. اما عوامل خطرساز معینی وجود دارند که ممکن است احتمال دچار شدن شما را به این اختلال‌ها افزایش دهند. برای مثال افرادی که دچار عارضه‌هایی مانند «نشانگان روده تحریک‌پذیر» (IBS)، فیبرومیالژی یا نشانگان خستگی مزمن هستند، با احتمال بیشتری ممکن است دچار اختلال شبه‌جسمانی شوند.
عوامل خطرساز برای اختلال شبه‌جسمانی
از جمله عوامل خطرساز برای این اختلال می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- این اختلال معمولاً قبل از 30 سالگی شروع می‌شود.
- در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است.
- داشتن نگرش منفی به طور کلی ممکن است خطر بروز این اختلال را افزایش دهد.
- حساسیت بیشتر نسبت به درد در مقایسه با دیگران می‌تواند خطر دچار شدن به آن را افزایش دهد.
- ژنتیک و سابقه خانوادگی ممکن است در ایجادان نقش داشته باشد.
- سابقه آزار جسمی یا جنسی می‌تواند خطر را افزایش دهد.
علائم اختلال شبه‌جسمانی
اختلال‌های جسمانی‌شکل یا شبه‌جسمانی شامل علائم جسمی می‌شوند که واقعی و نگران‌کننده هستند، اما توضیح پزشکی واضحی برای آنها پیدا نمی‌شود.
علائم این اختلال‌ها ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد، و شامل این موارد می‌شود:
- درد
- خستگی
- ضعف
- تنگی نفس
- آشفتگی گوارشی
- داشتن استرس و اضطراب نسبت به علائم
- افکار و نگرانی‌ها درباره سلامت که به طور متناوب عود می‌کنند.
- اختلال در کارکرد در نتیجه علائم و نگرانی نسبت به آنها.
زندگی با اختلال شبه‌جسمانی
دچار بودن به اختلال شبه‌جسمانی می‌تواند به طور جدی بر بسیاری از جنبه‌های زندگی شما تأثیر بگذارد. زندگی با اختلال شبه‌جسمانی می‌تواند مانند حمل کردن یک کوله‌پشتی سنگین و نامرئی باشد. چنین وضعیتی از نظر عاطفی، خسته‌کننده و اضطراب‌آور است و از نظر جسمانی، علائم واقعی و اغلب دردناک هستند.
اختلال شبه‌جسمانی می‌تواند اثرات زنجیره‌ای داشته باشد و در نهایت بر بسیاری از جنبه‌های زندگی شما از جمله کار و تعاملات اجتماعی تأثیر بگذارد.
چالش‌های جسمانی: نشانه‌های جسمانی در اختلال شبه‌جسمانی واقعی هستند و گاهی اوقات می‌توانند شدید باشند. افراد مبتلا به اختلال‌های شبه‌جسمانی ممکن است به طور معمولی درد، مشکلات گوارشی و حتی مشکلات عصبی مانند غش کردن یا فلج شدن را تجربه کنند.
این علائم ساختگی نیستند. آنها برای فردی که آنها را تجربه می‌کند، کاملاً واقعی احساس می‌شوند. علائمی که به صورت واکنش‌های جسمانی نمایان می‌شوند، می‌توانند فرساینده باشند و بر مسئولیت‌های روزمره، کار، خانواده و زندگی اجتماعی فرد تأثیر بگذارند.
یکی از احساساتی که بسیاری از این بیماران تجربه می‌کنند، احساس تنهایی و عدم درک شدن است، زیرا دیگران ممکن است درک نکنند که چرا در حالیکه پزشکان می‌گویند حالتان خوب هستید، خودتان را بیمار می‌شمارید.
تأثیر بر زندگی روزمره: زندگی با اختلال شبه‌جسمانی علاوه برتاثیر بر سلامت جسمی، سلامت روانی و روابط می‌تواند بر سایر جنبه‌های زندگی شما نیز تأثیر بگذارد. اول اینکه ممکن است مجبور شوید به پزشکان متعددی مراجعه کنید و با افزایش هزینه‌های پزشکی مواجه شوید.
این اختلال ممکن است کار کردن را برای شما دشوار کند، زیرا علائم جسمانی گاهی اوقات آنقدر شدید هستند که بر مسئولیت‌های شغلی شما تأثیر بگذارند.
راهکارهای مقابله و کمک به خود: زندگی با اختلال شبه‌جسمانی آسان نیست. اما باید بدانید که کمک در دسترس است. بسیاری از درمانگران و متخصصان بهداشتی وجود دارند که این عارضه را درک می‌کنند و می‌توانند به شما کمک کنند.