همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: آرتریت بیماری است که به بافت‌های مفاصل حمله می‌کند و می‌تواند به پوشش مفصل یا غضروف و پوشش صاف انتهای استخوان‌ها حمله کند. در نهایت غضروف شکسته و انتهای استخوان‌ها نمایان و به یکدیگر ساییده می‌شوند و از بین می‌روند. مفاصل دست هم از جمله اعضایی است که برای بروز آرتروز مستعد است.
نشانه‌های ابتلا به ساییدگی انگشتان دست
پروفسور کامران آزما، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و استاد دانشگاه درباره عوامل مؤثر در ابتلا به آرتروز و ساییدگی انگشتان دست می‌گوید: انگشتان دست به ویژه شست نقش مهمی در انجام کارهای روزمره دارد. ما برای گرفتن اشیا، باز کردن در شیشه، نواختن، پوشیدن لباس، کار با ابزار و انجام بسیاری از کارها ناگزیر به استفاده از انگشتان دست و به خصوص شست هستیم. در واقع می‌توان گفت آرتروز یا ساییدگی مفصل شست جزء شایع‌ترین اعضایی است که می‌توانند مبتلا به ساییدگی شوند. درد، خشکی و تورم از جمله نشانه‌های اصلی در آرتروز مفاصل است. در ساییدگی شست نیز شایع‌ترین علامت؛ درد هنگام انجام کار است.
او تاکید کرد: این بیماری علاوه بر ایجاد درد و تورم در ناحیه اتصال شست به مچ دست باعث کاهش محدوده حرکتی این نواحی و همچنین کاهش قدرت مشت کردن و انجام کارهایی مانند باز کردن در شیشه یا چرخاندن دستگیره در می‌شود.
علل بروز ساییدگی
به گفته دکتر آزما، طراحی و شکل مفصل شست به گونه‌ای است که دامنه حرکتی آن متناسب با وظیفه‌ای است که این عضو بر عهده دارد. البته عوامل دیگری هم افراد را مستعد ابتلا به بروز این مشکل می‌کنند. البته بعضی از آن‌ها اجتناب ناپذیر هستند. ولی آگاهی از آن‌ها می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به این گونه ساییدگی‌ها مؤثر واقع شود.
متخصص طب فیزیکی می‌گوید: سن عامل مهمی در ایجاد آرتزوز انگشتان دست است. یعنی با افزایش سن، غضروف مفصلی به مرور آسیب می‌بیند. شروع ابتلا به ساییدگی انگشتان دست نیز معمولاً بعد از چهل سالگی و به خصوص پس از پنجاه سالگی است. بررسی‌های تصویر برداری هم ابتلای افراد بالای ۵۵ سال را تا ۲۵ درصد بیشتر نشان می‌دهد؛ البته شاید در موارد زیادی؛ افراد درد قابل توجهی احساس نکنند.
بیشتر بخوانید
آشنایی با نشانه‌های آرتریت شست
دلیل یائسگی زنان در سنین کمتر چیست؟
استرس و فشار
دکتر آزما عامل مستعد کننده دیگر ابتلا به آرتروز شست دست را انجام فعالیت‌ها و اشتغال به کارهایی می‌داند که منجر به استرس و فشار به شست دست خواهند شد. . انجام کارهایی مانند ساخت کابینت، خیاطی، باغبانی یا حرکات دقیق و تکراری در جوانی یا زندگی روزمره نیز می‌توانند به بروز ساییدگی مفاصل انگشتان دست کمک کنند. همچنین کار در شرایط سخت مانند سرما و رطوبت زیاد هم می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به آرتروز دست شود. همچنین با وجود آنکه آرتروز انگشتان دست می‌تواند هر دو دست را درگیر کند. اما در اغلب موارد شروع آن از سمت دست غالب یعنی دستی که بیشتر با آن کار می‌کنید خواهد بود.
افزایش وزن
این استاد دانشگاه، افزایش وزن و چاقی را هم از جمله عوامل مهم مستعد کننده بروز آرتروز انگشتان دست می‌داند و عقیده دارد اضافه وزن همان گونه که احتمال ابتلا به آرتروز در مفاصلی که وزن را تحل می‌کنند افزایش می‌دهد، احتمال ابتلا به آرتروز در مفاصل دیگری که وزن راتحمل نمی‌کنند مانند دست هم افزایش می‌دهد و این حاکی از نقش متابولیک وزن علاوه بر نقش مکانیک آن در ایجاد آرتروز است.
عوامل هورمونی
آزما عوامل هورمونی را در بروز آرتروز دخیل می‌داند و می‌گوید: کاهش سطح استروژن در سنین یائسگی می‌تواند ریسک ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. به همین دلیل شیوع آرتروز شست در خانم‌ها بالاتر است و احتمال وقوع آن در زنان ۳۰ درصد بیشتر از مردان است.
ژنتیک و سابقه آسیب دست
عامل ژنتیک هم درابتلا به آرتروز شست دست مهم است چون در صورت وجود آرتروز شست در خانواده درجه یک احتمال ابتلا در افراد دیگر بیشتر خواهد شد. انعظاف پذیری زیاد مفاصل هم به دلیل نرمی بیش از حد رباط‌ها، دامنه حرکت مفصل‌ها را بیشتر می‌کند و به این ترتیب ریسک ابتلا به آرتروز شست هم افزایش می‌یاید.
وجود سابقه ضربه، کشیدگی یا شکستگی شست حتی سال‌ها قبل هم می‌تواند ریسک ابتلا به ساییدگی به خصوص در قاعده شست را افزایش می‌دهد. همچنین وجود آرتروز در مفاصل دیگر مانند زانو یا لگن هم احتمال ایجاد آرتروز انگشتان دست به ویژه شست را افزایش خواهد داد.