همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: زمین خوردن اغلب در میان افراد مسن بالای ۶۵ سال زیاد اتفاق می‌افتد؛ اتفاقی که می‌تواند زندگی آن‌ها را کاملاً تحت الشعاع قرار دهد. میلیون‌ها سالمند هر سال به دلیل آسیب‌های ناشی از افتادن در بخش‌های اورژانس تحت درمان قرار می‌گیرند و افراد زیادی هم در بیمارستان جراحی و بستری می‌شوند. صدمات ناشی از سقوط مانند شکستگی لگن یا آسیب سر و افتادن هم بسیار خطرناک است.
سن امید به زندگی
کوثر حیدری، کارشناس فیزیوتراپی کلینیک فیزیوتراپی رامتن در مورد ورود به دوران سالمندی می‌گوید: آخرین برآوردهای بخش جمعیت سازمان ملل متحد اعلام می‌کند که میانگین عدد سن امید به زندگی در ایران برای هر دو جنسیت (مردان و زنان) ۷۷. ۳۳ سال، برای زنان ۷۸. ۵۴ سال و برای مردان ۷۶. ۲۲ سال است که البته بعضی مطالعات داخلی این عدد را کمی بالاتر یا پایین‌تر هم اعلام می‌کنند.
افزایش جمعیت سالمند
به طور کلی از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۴ میلادی جمعیت افراد بالای ۶۵ سال از ۵ درصد به ۷ درصد افزایش پیدا کرده است. بالا رفتن سن باعث کاهش قدرت بدنی و کم شدن استقلال فردی می‌شود و در این نقطه نقش فیزیوتراپی، تمرین درمانی و فعالیت‌های فیزیکی پررنگ خواهد شد.
بیشتر بخوانیم :
این بیماری را هرگز پنهان نکنید ؛ هر ۷ دقیقه، یک ایرانی به آن مبتلا می‌شود
می دانید که چقدر عمر می‌کنید؟ | این آزمون امید به زندگی شما را محاسبه می‌کند
احتمال آرتروز انگشتان دست در چه کسانی بیشتر است؟ | ساییدگی شست دست زنان ۳۰ درصد بیشتر از مردان
فقط با ۳۶ ثانیه ورزش در ماه به تناسب اندام برسید!
تعریف سالمندی
چه کسانی را سالمند می‌دانیم؟ حیدری در پاسخ به این سؤال می‌گوید: این موضوع می‌توانددر هر شخصی متفاوت باشد. اما به طور استاندارد به افراد بالای بالاتر از ۶۵ سال سالمند گفته می‌شود.
با افزایش سن، مواردی مانند کم شدن قدرت بدنی، توده عضلانی، استحکام استخوانی و کم شدن حواس شش گانه بیشتر اتفاق می‌افتد و این موضوع بسیاری مواقع موجب اختلال در عملکرد سالمندان در فعالیت‌های روزانه‌شان می‌شود.
این اختلالات عملکرد باعث می‌شود تا ۱۴ درصد از سالمندان نیازمند کمک در کارهای روزانه خود باشند و ۳۵ درصد آن‌ها نیز به سختی کارهای روزمره ضروری خود را انجام دهند.
لزوم فعالیت‌های فیزیکی برای سالمندان
بالا رفتن سن علاوه بر اختلالات عملکردی که ایجاد می‌کند تاثیرات زیادی در سلامت روان، کم شدن تحرک و تعادل و به دنبال آن آسیب‌هایی مانند افتادن (falling) دارد؛ به همین دلیل انجام تمرینات متناسب و داشتن فعالیت‌های فیزیکی به پیشگیری از این موارد به سالمندان کمک خواهد کرد.
کسانی که فعالیت فیزیکی دارند در عملکردهای خود هنگام بیماری یا آسیب می‌توانند استقلال بیشتری داشته باشند. اما کسانی هم که از سطح فعالیت‌های فیزیکی کمی برخوردارند زودتر و بیشتر استقلال خود حین فعالیت‌های روزمره را از دست می‌دهند. بنابراین فعالیت فیزیکی می‌تواند قدرت بدنی، سطح انرژی، سلامت روانی و وضعیت عملکردی سالمند را ارتقا دهد.
تغییرات عصبی عضلانی و عضلانی اسکلتی
به گفته کارشناس فیزیوتراپی کلینیک فیزیوتراپی رامتن با افزایش سن تغییرات عصبی عضلانی و عضلانی اسکلتی نیز اتفاق می‌افتد یعنی معمولاً بعد از دهه چهارم زندگی، توده عضلانی هر سال ۵ درصد کاهش پیدا می‌کند.
از پنجاه تا شصت سالگی، کاهش توده عضلانی به ۱ تا ۲ درصد می‌رسد و بالاتر از ۶۰ سال هم این عدد تا ۳ درصد به ازای هر سال افزایش می‌یابد.
کم شدن توده عضلانی و به دنبال آن قدرت عضله روی راه رفتن (کاهش سرعت راه رفتن و گام‌های کوتاه‌تر) و فعالیت‌هایی مانند پله بالا پایین رفتن تأثیر می‌گذارد.
پوکی استخوان
حیدری می‌گوید: تغییرات سیستم اسکلتی عضلانی مانند پوکی استخوان، استئوپنیا (کاهش تراکم استخوان)، آرتروز مفاصل که معمولاً با علائمی مانند درد، خشکی، دفورمیتی (تغییرات ظاهری استخوانی و مفصلی) همراه است تعادل را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به همین دلیل هم سابقه افتادن را در سالمندان زیاد می‌کند. این عارضه می‌تواند باعث بروز آسیب‌هایی مانند شکستگی استخوان یا مفصل، کوفتگی عضلات، کبودی، درد و به دنبال آن کاهش استقلال و کم شدن کیفیت زندگی سالمند شود.
تغییرات سیستم قلبی عروقی
این کارشناس فیزیوتراپی از عوامل دیگری که می‌تواند باعث بروز افتادن شود به تغییرات سیستم قلبی عروقی و همچنین کاهش حواس اشاره و اضافه می‌کند برای مثال با افزایش سن اختلالات مربوط به بینایی اتفاق می‌افتد که این موضوع نیز تعادل را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق باعث بروز چنین آسیب‌هایی می‌شود.
در صورت افتادن و بروز علائمی مانند درد، کبودی، تورم باید معاینات دقیق توسط پزشک صورت بگیرد تا اقدامات برای تشخیص قطعی و درمان مناسب صورت گیرد
راه‌های مقابله و پیشگیری
حیدری می‌گوید: فواید زیادی در فعالیت فیزیکی به خصوص برای سالمندان وجود دارد، انجام فعالیت‌های فیزیکی از طریق تأثیر روی سیستم عضلانی اسکلتی و همین طور سیستم کاردیو وسکولار یا قلبی عروقی تاثیرات مثبتی روی بهبود کیفیت زندگی سالمندان می‌گذارد و به کم شدن ریسک آسیب‌های مختلف در آن‌ها کمک می‌کند.
تمریناتی که به سالمندان توصیه می‌شود انجام دهند در راستای بهبود قدرت عضلانی، کنترل عصبی عضلانی، بهبود تعادل، افزایش دامنه حرکتی مفاصل، افزایش انعطاف بدن و بافت‌های نرم، بهبود عملکرد سیستم قلبی ریوی است.
انجام فعالیت‌های فیزیکی در بعضی شرایط خاص مانند ترومبوز وریدی، آمبولی ریوی، ارتوستاتیک هایپوتنشن یا کم فشاری خون (برای مثال فرد با ایستادن دچار افت فشار ناگهانی می‌شود)، نارسایی‌های کلیه، کوتاهی بافت نرم، برخی بیماری‌های متابولیک مانند دیابت و در صورت وجود هر گونه بیماری خاص با توجه به توصیه پزشک و یا فیزیوتراپیست صورت می‌گیرد.