همشهری آنلاین- فرشاد شیرزادی: ابراهیم حسن‌بیگی، نویسنده انقلاب و دفاع مقدس است. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های او «محمد(ص)» است که تا به امروز به زبان‌های انگلیسی، عربی، ترکی استانبولی، ازبکی، اسپانیایی، فرانسوی و روسی ترجمه شده است. حسن‌بیگی اوج تجلی کرامات و سجایای پیامبر را که در بطن و متن دین اسلام، ما را بدان گوشزد می‌کند، در ابتدا و دهه نخست پس از انقلاب سراغ دارد. او می‌گوید: «هنوز هم مردمی که اتفاقاً زیر بار مشکلات اقتصادی قرار دارند و با انواع و اقسام مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند، کرامت انسانی و سجای پیامبر(ص) را فراموش نکرده‌اند و دین و مسجدشان سر جای خودش است.» به مناسبت مبعث حضرت رسول اکرم(ص) با خالق رمان «محمد(ص)» گفت‌وگو کردیم. با ما همراه شوید.
سجایای پیامبر اعظم(ص) چگونه در تهران امروز نمود و ظهور بیرونی دارد؟ نه تنها به عنوان داستان‌نویس که به عنوان یک شهروند اهل اندیشه و تفکر می‌خواهم این موضوع را با زبانی ساده برایمان بررسی کنید.
پیش از هر چیز اجازه می‌خواهم که مبعث حضرت رسول اکرم(ص) را به شما و مخاطبانتان تبریک بگویم. اما پاسخ پرسش شما: ما مسلمانان از پیامبر اعظم(ص) سجایای زیادی می‌دانیم. اغلب‌مان در زندگی روزمره رفتار و کنش‌های اجتماعی و خانوادگی خودمان را با شاقول سجایای پیامبر(ص) می‌سنجیم و معتقدیم آنچه را پیامبر امر فرموده‌اند و تأکید ورزیده‌اند، انجام دهیم و از آنچه ما را بدان نهی کرده، فاصله بگیریم. لذا اصولاً ما مسلمانان همه زندگی‌مان را اگر بخواهیم، می‌توانیم بر اساس معیارهایی که در رفتار، کردار و در مجموع سیره پیامبر عظیم‌الشأن اسلام سراغ داریم، تنظیم کنیم.
تهران؛ شهری خشن با مردمی شتابزده
این اتفاق امروز روز در تهران افتاده و شاهد آن هستیم؟ حال نه به طور مطلق که بدیهی است، هیچ چیز مطلق نیست. به شکل نسبی چطور؟
این اتفاق همان‌طور که به درستی اشاره کردید همیشه و به طور مطلق رخ نمی‌دهد و طبیعی هم هست. در زمان خود پیامبر عظیم‌الشأن‌مان نیز همه امّتشان پیرو سجایا و کرامات و سیره ایشان نبودند. اما در تهران که به آن اشاره کردید، ظاهر موضوع این مهم را در خود پنهان دارد و نشان نمی‌دهد. اغلب مردم، تهران را شهری خشن، شهری با مردمان شتابزده، کم‌عاطفه و شهری دارای خلاف‌های اجتماعی فراوان می‌شناسند. این موضوعی است که رسانه‌های داخلی به آن اشاره دارند و آن را منعکس می کنند اما در بطن و متن کلان‌شهر تهران، واقعیت چیز دیگری است. ما بسیاری از مردم را می‌بینیم که دارای سجایای بالای اخلاقی و رفتاری‌اند. تابع احکام و رفتارهای پیامبر(ص) هستند. متأسفانه ما این دسته را نمی‌بینیم یا کمتر به جای می‌آوریم. این‌ها انسان‌هایی هستند که خوبی و کار خیر می‌کنند و دستگیری می‌کنند و هدایت دیگران را به هر نحوی و در هر سطحی برعهده می‌گیرند و اتفاقاً مسئولیت‌پذیر هم هستند. اما چون تقیه می‌کنند و به دلیل آموزه‌های دینی‌شان، رفتارشان را بازتاب نمی‌دهند و علاقه‌ای ندارند که برخلاف آنچه باید بازگو شود، بیان کنند. بنابراین در بدو امر ما نیز چشم بر همه این سجایای برگرفته از پیامبر اسلام در پایتخت می‌پوشیم. صد البته همین تقوا و تقیه هم از سجایای پیامبر اعظم(ص) است. من که بیش از ۴۰ سال در تهران زندگی کرده‌ام، می‌دانم که لایه‌های درونی تهران بسیار عمیق است. تهران سرشار از آدم‌های دوست‌داشتنی است.
اوج عمل به سجایای پیامبر(ص) در دهه ۶۰
به لایه‌های مختلف مردم اشاره کردید که متدین‌اند. پیامبر عظیم‌الشأن اسلام، حضرت محمد(ص) پیش از هر چیز برابری و برادری را در بطن و متن رحمانیت اسلام خاطرنشان می‌کنند. این برابری و برداری و کرامتی که به آن اشاره کردید، در کجاها و در چه مقاطعی در تهران به چشم دیده‌اید؟
اوج این کرامت و سجایا و لمس کردنش با همه وجود و عمل به آن را در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ دیدم و همچنین با اوج‌گیری انقلاب اسلامی. دست‌کم باور بیش از ۹۸ درصدی که در همه‌پرسی ابتدای انقلاب شرکت کردند این بود که دین پیامبر و احکام اسلام باید سرلوحه و منشأ حکومت و ملت قرار گیرد. ما این برابری و برادری را با همه وجود در ابتدای انقلاب حس کردیم. ماه‌های نخست انقلاب، پس از پیروزی، بعد از آن همه سختی و محاصره سیاسی و تهدیدها و سپس ۸ سال جنگ، اوج سجایای پیامبر اعظم(ص) را در تهران بزرگ می‌دیدیم. باید یادآور شوم که اگر کشور دیگری جای ما بود به هیچ عنوان نمی‌توانست از زیر بار چنین جنگی سربرآورد کند اما آنهایی که دست‌هایشان را به هم دادند و به سیره پیامبر برابر و برادر بودند، بر جنگ ۸ ساله هم فائق آمدند. ما در انقلاب اسلامی واقعاً از دین خدا و پیامبر اکرم(ص) آموختیم. شاید باید عنوان کرد که بیش از یک دهه هم به پررنگ‌ترین شکل ممکن به این آموزه‌ها عمل کردیم. اما تغییراتی که در جامعه، سطح کشور و طبعاً جهان پیش آمد، سبب شد با گذر زمان، از آن انفجار نور و فضای آکنده از مهر و محبت اوایل انقلاب، دهه ۶۰ و دوران جنگ فاصله بگیریم.
- چطور می شود ادبیات ایران را به جهانیان شناخت؟
- رشد سه برابری اعتکاف
- امیر حاج رضایی: بدون کتاب هرگز به مسافرت نمی روم
مردم پایین شهر متدین‌ترند
گفتید که به سبب تغییرات جهانی، از فضای آکنده از مهر و محبت فاصله گرفته‌ایم. امروز در تهران در کدام محله‌ها تدین و سجایا پیامبر(ص) را بیشتر می‌توان سراغ گرفت. یادم است که یکبار گفتید محله‌های پایین‌شهر سجایای پیامبر(ص) را بیشتر از دیگر مردمان گرامی می‌دارند. چرا؟
باز هم باید بگویم که تردید نکنید که این سجایای در مناطق پایین شهر تهران بیشتر می‌بینیم. مردمی که در فقر و ناداری و مشکلات و مشقات به سر می‌برند دین، مسجد و عبادتشان را از دست نمی‌دهند و از همه مهم‌تر همدلی با یکدیگر را فراموش نکرده‌اند. من این همدلی و کرامت و برابری و برادری و رحمانت که پیامبر آن را به ما گوشزد کرده، کمتر در بالا شهر تهران می‌بینم.