همشهری آنلاین- رابعه تیموری:اگر هم وسع یکی از آنها نرسد که به‌تنهایی میزبان روزه‌داران محل باشد، چند نفر از اهالی به کم‌کش می‌آیند و نمی‌گذارند در تدارک سفره افطار دست تنها بماند. عده‌ای هم که در آشپزی و پخت‌وپز افطاری کمک می‌کنند، تا پایان ماه رمضان چادر از کم‌رشان باز نمی‌شود و روزه‌داران هر شب با دستپخت آنها افطار می‌کنند. فهرست و نوبت می‌زبانان پیش از رسیدن ماه رمضان تعیین و در دفتری نوشته شده، اما فقط معتمدان مسجد از نام و نشان می‌زبانان باخبرند تا کسانی که سفره‌های‌شان رنگ و لعابی ندارد، شرمنده نشوند و پاداش دست و دلبازی می‌زبانان دارا هم تمام‌وکمال به‌حساب آخرتشان نوشته شود. البته آنها باید در این بخشندگی و بذل مال هم‌اندازه نگه دارند و بشقابی حلوا و پیاله‌ای شله زرد لاکچری‌ترین مخلفات این سفره‌ها به شمار می‌آید. امسال اولین سالی نیست که در مسجد موسی بن جعفر (ع) بساط افطاری به راه است و از سال‌ها پیش نمازگزاران این مسجد در ٣٠ شب ماه رمضان دور یک سفره و با هم روزههایشان را افطار می‌کنند. نه‌تنها در مسجد موسی بن جعفر (ع)، بلکه در بسیاری از مساجد گوشه کنار شهر رسم میزبانی از روزه‌داران برقرار است:
بیشتر بخوانید:داستان کوتاه رمضان
پخت‌وپز دسته‌جمعی
زحمت و دردسر مردان صاحب ضیافت به مشارکت در خرید بساط سفره و همراهی کردن بانوان خانواده در تهیه لوازم افطاری خلاصه می‌شود و در روز پخت‌وپز افطاری، آقایان پس از رساندن لوازم آشپزی به آشپزخانه مسجد، باقی کارها را به خانم‌های محل واگذار می‌کنند. امروز چند خانواده در میزبانی سفره شریک شده‌اند و قرار است علاوه بر سوپ و نان و پنیری که هر روز در سفره دم افطار مسجد یافت می‌شود، حلوا، شله زرد، آش رشته و حتی غذایی برای شام اهالی تدارک ببینند تا اگر روزه داری دستش به دهانش نمی‌رسد و از چشیدن طعم سفره‌های پر و پیمان بی‌نصیب است، امروز تغذیه‌ای مقوی و خوش رنگ و لعاب داشته باشد. بعد از نماز صبح کدبانوهای محل دست‌به‌کار شده‌اند و پیش از هر کاری دیگ آش رشته را بار گذاشته‌اند. تا نخود و لوبیا بپزد، باید سبزی‌ها هم شسته و خرد شوند که کار آسانی نیست و باید زودتر دست بجنبانند.
لابه‌لای پاک کردن سبزی و پوست‌کندن سیر و پیاز گاهی صدای بگوبخند و اختلاط بانوان هم‌محلی بلند می‌شود و گاهی ذکر صلوات و دعاهای دسته جمعی برای برآوردن حاجات جمع، روی زبان‌های روزه‌دارشان جاری می‌شود. به ظهر نرسیده عطر آش رشته تاچند کوچه آن طرف‌تر به مشام می‌رسد و قل‌قل ریز دیگ خورشت قیمه هم نشان می‌دهد که تا جاافتادن آن چندان نمانده است. هوای بیرون مسجد بارانی و خنک است، ولی هرم آتش اجاق‌ها آشپزخانه ٢٠ متری مسجد را گرم کرده و آشپزان روزه‌دار مجبورند تا وقت اذان مغرب چند بار سر و صورتشان را با آب سرد خیس کنند تا با دهان روزه در گرمای اجاق‌ها تاب بیاورند.
خوشمزه و باصرفه
بانوان کدبانو خوب حساب‌وکتاب کرده‌اند و خوراکی‌هایی که قرار است چاشنی سفره باشد، با چند قلم مواد اولیه روبه راه می‌شود. بسیاری از آنها اهل شهر و روستاهای دور و نزدیک تهران هستند و با آن که پایتخت نشین شده‌اند، غذاهای محلی را از سفره خانواده حذف نکرده‌اند، امشب هم قرار است نان روغن جوش یکی از مخلفات سفره افطار باشد که یکی از می‌زبانان همدانی الاصل وسایل پخت آن را تدارک دیده است. همین جمع کوچک از نام و نشان می‌زبانان سفره افطاری امشب باخبرند و سایر می‌همانان از این راز مگوی آشپزان و معتمدان مسجد باخبر نمی‌شوند.
ساعتی پیش از اذان مغرب، خانواده‌های همجوار و همسایه مسجد سر می‌رسند. تعداد بچه‌ها کم‌نیست و بسیاری از کودکان و نوجوانان محل، برای افطار و نماز جماعت همراه والدین‌شان به مسجد آمده‌اند. صدای اذان که بلند می‌شود همه دور سفره خوش‌رنگ و بوی افطاری نشسته‌اند، اما هنوز هم آشپزان و ٣٠-٤٠ نفری که در پذیرایی کمک کرده‌اند فرصت باز کردن روزههایشان را ندارند.
گره‌گشایی پای سفره افطار
تا نمازجماعت برگزار شود و سخنران مجلس درباره مسائل اجتماعی و سیاسی روز برای مهمانان صحبت کند، ساعتی طول می‌کشد. وقتی سفره افطاری جمع می‌شود، شب به نیمه‌رسیده و حالا می‌زبانان یا به قول معروف «سرپایی‌های سفره» با هر غذایی که در دیگ مانده، افطار می‌کنند. شستن دیگ و قابلمه افطاری و رفت‌وروب مسجد زحمت زیادی دارد، اما بسیاری از بانوان محله دیرتر به منزل می‌روند تا از این زحمت پرثواب سهمی ببرند.
بعضی از بانوان پیشنهاد کرده‌اند غذا و مخلفات افطاری بسته‌بندی و میان اهالی توزیع شود تا لااقل زحمت سفره پهن‌کردن و پذیرایی و شست‌وشو و رفت‌وروب مهمانی افطار کم‌شود، اما بانوانی که از سال‌ها پیش در روزهای ماه رمضان وقت و توان خود را وقف میزبانی از روزه‌داران کرده‌اند، رضایت نداده‌اند که امسال هم اهالی محل از برکت دور همی‌ها و جمع‌های خودمانی پای سفره افطار محروم شوند. گاهی ته‌بندی این ضیافت‌های ساده به حل مشکلات اهالی هم ختم می‌شود و روزه‌داران برای باز کردن گره زندگی یکدیگر چاره‌جویی می‌کنند.